Başörtüsü konusunda ise tartışılacak açıklamalar yaptı: "Bugüne kadar çok sayıda başörtülü kadınla derdestim. Hiçbirisi bana 'Başörtüsü sorundur' demedi. Bunu erkeklerden duydum' CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Bugün Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Erhan Başyurt, Ankara Temsilcisi Adem Yavuz Arslan ve CHP muhabiri Ezelhan Üstünkaya ile görüşmesinde gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu. Kılıçdaroğlu'nun açıklamalarından önemli başlıklar şöyle: Burukluk yaşanacak ■ Milletvekili listesinde sürpriz olabilir mi? Sayın Gürsel Tekin, 'Yurtdışından ses getirecek bayan aday var'dedi. Gündemi sarsacak adaylar yok. Bildiğimiz normal başvurular. 4 bin 200 civarı başvuru. İyi bir rakam. CHP'nin ivme kazandığını gösteriyor. Bizi memnun ediyor ama milletvekili listesinde 550 kişinin adını yazacaksınız. Bir burukluk olacaktır. Kimsel üzülmesin demek yanlış olur. Hepimiz insanız. Listede beklediğimiz yerde yer alamazsak listede görülmezsek burukluk geçiriyoruz. Ama atlatılacağına inanıyorum. Gerçekten ülkeye hizmet etmek için çalışıyorsak. Yönetici olarak biz de objektif değerlendireceğiz. 29 ilde ön seçim yaptık. 12 ilde eğilim yoklaması yapıyoruz. Birden fazla şirkete kamuoyu yoklaması yaptıracağız. Cross check (çapraz sorgulama) olanağımız da olsun. Baykal'ın garantisi PM'de. ■ Baykal ve Sav'ın adaylığı ile ilgili sıkıntı var mı? Gürsel Tekin'in 'Kimsenin garantisi yok' açıklaması olmuştu. Partiye uzun yıllar hizmet etmiş insanlara biz böyle önyargı ile yaklaşmak gibi bir anlayışın içinde olmayız. ■ Garanti vermiyorsunuz anladığımız kadarıyla? Garantiyi Parti Meclisi verir. Çok samimi olmak lazım. MYK'da mesela bazı isimlerle (Fikri Sağlar) ilgili kararlar aldık. Partiye geri gelsinler diye. PM kabul etmedi. Tabii biz şimdi partiye hem demokrasiyi getirmek istiyoruz. Herkes özgür iradesi ile oy kullansın diyoruz. Hem de lider sultasını egemen kılacak bir anlayışa sahip çıkalım. Bu çelişir. Sonuçta partiye gönül veren milyonlarca insanın partisiyiz. Ne benim partim, ne bir başkasının partisi. ■ Antalya milletvekili listesini Baykal'ın belirleyeceğini söylemiştiniz. Kendisi ile isim üzerinden görüşme olabilir mi? Antalya ile ilgili benim bir düşüncem olursa onu mutlaka Deniz Beyle görüşürüm tabii. ■ Başörtülü yazarlardan 'CHP başörtülü aday göstersin CHP'ye oy veririz' diyenler var. Tartışmaya nasıl bakıyorsunuz? Adaylık için kılık kıyafet koşulu yok ki. Adaylık için bizim aradığımız kriterler var. Nedir o kriter? Hangi adayla biz daha fazla oy alırız. Bunun arayışı içindeyiz. Başörtülü birisi geldi başvurdu biz de aday gösterdik diyelim. Ama Genel Kurul'a girerken İç Tüzüğün getirdiği kurallar içinde Meclis'e girecek. Geçmişte MHP böyle bir şey yaptı. Herkes saygı duydu. Anadolu'da çok sayıda başörtülü kadınla dertleştik. Hiçbirisi bana başörtüsü sorundur demedi. Bu sorunu hep erkeklerden duydum. ■ Bu sözlerinizden sonra çok sayıda sorun başvurusu gelebilir. Gelsinler tabii, hiçbir sorun yok. Her yerde diyorum; bana her türlü soruyu çok rahat sorabilirsiniz. Ben de size bütün içtenliğimle yanıt vereceğim. Sizin sorunuza ben nasıl saygı duyuyorsam benim yanıtlarıma da sizin saygı duymanızı isterim. Kadınlardan oy alamıyoruz ■ Anketlerinizde CHP'nin aldığı oy oranı nedir? İyi, fena değil. Üç alanda sorunumuz var. Esnaf ve sanatkârda, çiftçilerde ve ev kadınlarında. Ev kadınlarına, aile sigortasının iyi anlatılması lazım. Mazotun 1.5 lira olacağını, fındık borsasının Karadeniz'e kurulacağını çiftçilere iyi anlatmamız lazım. Esnaf ve sanatkâr için de AVM'ler emekli olduktan sonra çalışan esnafin aylığından kesilen sosyal güvenlik destek priminin kaldırılacağı yönündeki politikamızın iyi anlatılması lazım. Anlatılırsa istediğimiz oyu alırız. Oyumuz yüzde 29.5 ■ Yüzde kaç oy oran ankette? Kendi kendinize koyduğunuz bir ölçü varmı? Bana bugün gelen rakam yüzde 29.5 civarında. Koyduğum bir ölçü yok. Ama genel başkan olduğumda sordular. Hedefimiz yüzde 40'ı yakalamak dedim. Yüzde 40'lık hedefi yakalayabilirsek... Oy getirecek herkes aday olur ■ Ergenekon sanıklarını aday gösterme eğilimi var mı? Balbay, Aygün, Haberal gibi çok sayıda isim başvurdu? Adaylık için sen başvurma, sen başvur söz konusu olmaz. Nasıl aday olunacak yasalarda tanımlanıyor. Biz bir etik sözleşmemiz var onu imzalatıyoruz. Dolayısıyla onun dışında aradığımız bir şey yok. Tutuklu olanlarla ilgili de kamuoyu yoklaması yaptırıyoruz. Alınsın diyenler de var, alınmasın diyenler de. Eğilim nedir göreceğiz. ■ Aday gösterilsin eğilimi güçlü çıkarsa gösterilebilirler mi? Bize oy getirecekse niye göstermeyelim. Sonuçta mahkûm olmuş değil. Özel olarak yasak getirmek, toplumsal baskı ile milletvekili seçilmesine engel olmanın doğru olmadığı kanısındayım. Siyaseten de doğru değil. Ama ne olur, yasalar öngörmüş. Yargıç istiyorsa, eğer terör suçu dolayısıyla serbest bırakılmasında sakınca varsa, serbest bırakmayabilir. Nitekim Sayın Kanadoğlu'nun açıklamaları da vardı. ■ Sonrasında karar çıkarsa da kapı açık. Halkın tercihi de bu yöndeyse aday gösterebiliriz diyorsunuz? Evet. ■ Balbay dışındaki isimlere soğuk baktığınız konuşuluyor? Hiçbir adaya ne soğuk ne sıcak baktığım yok. Adaylar başvurularını yaptılar. Kimler başvurdu onu da doğru dürüst bilmiyorum. İnanca saygı gösterilmeli ■ Seçim bildirge çalışmanızda dini cemaatlere daha saygılı bir yaklaşım olacağı yansıdı? İsa Gök'ün Meclis'teki Fethullah Gülen açıklamasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Parlamento kürsüsünden milletvekili, siyasetçi olmayan kişilerin adını vererek eleştiri yapmanın çok doğru olmadığı kanısındayım. Sonuçta sizin muhatabınız iktidardır. İktidarı eleştirebilirsiniz yerden yere vurabilirsiniz hatalarını söyleyebiIirsiniz. Ama orada doğrudan milletvekili dışında kişileri alıp eleştirilerin odağına koymanız doğru değil. Siyaset dünyevi iş ■ MHP lideri Sayın Bahçeli'nin "cemaat faaliyetlerini askıya almalı" şeklindeki açıklamasını, siyasi çıkışını nasıl değerlendiriyorsunuz? "İnanç grupları"nın siyâsetle ilgilenmesini doğru bulmuyorum. Belli bir inanç etrafında birleşiyorsunuz. Tanrıya ulaşmanın Allah'a ulaşmanın yolunu öyle bulacağınıza inanıyorsunuz. Siyaset ise dünyevi. Tarikatlar, mezhepler, dinler, siyasetin dışında kaldığı zaman saygınlıklarını korurlar. Biz de siyasetçi olarak onlara saygı gösteririz. İnanç farklı bir olaydır. İnancı sınırlayamazsınız. İnanca yasak getiremezsiniz. O kişi ile Allah arasındaki manevi duygudur. O derin manevi duygu üzerinde sizin şu veya bu şekilde onları incitecek söylem geliştirmeniz de doğru değildir. Neye inanıyorsan başımın üstünde kardeşim. Bizi ilgilendirmez ki zaten. Kişinin inancının şöyle ya da böyle olması bana hiçbir şey katmaz. Tam tersine kendisi ile yaradan arasındaki manevi duygudur. Manevi duyguyu ne kadar derin yaşarsa kendisini Yaradan'a o kadar yakın hissediyor. Biz de buna saygı duyacağız zaten. En zor zamanlarımızda Allah'a yardım et deriz. Genel af için uzlaşma şart ■ Kürt sorununun çözümüne yönelik referandum öncesi genel af ifadesini kullanmıştınız... Doğu, Güneydoğu, Kürt sorunu, adına ne derseniz deyin sorunun çözümü konusunda siyaset kurumu üzerine düşeni 30 yıldır yapmadı. Ne yaptı siyaset kurumu; 'Efendim biz asker ne istediyse verdik.' Verdik askere, ama bu iş silahla çözülmüyor. Toplumsal uzlaşmanın aranması gerektiğini söyledik. Toplumsal uzlaşma sağlanabilirse af gündeme gelebilir. Toplumsal uzlaşma olmadan af çıkarılması doğru ve gerçekçi değil. Toplumsal uzlaşmanın sağlanabilmesi için terör örgütünün de koşulsuz silah bırakması lazım. Bu, Türkiye'nin sorunu. Partiler üstü anlayışla çözülmeli. Buna da katkı vermek istiyoruz. Sorun iktidarın değil ki bizim sorunumuz. A iktidarı gidecek B iktidarı gelecek. Sorunu çözmek için bir araya gelelim. Sorun çözülmüyor diye sadece AKP'yi eleştirmedim. Siyaset kurumunu eleştirdim. Sorunu sağlıklı tahlil edip masaya yatırmamız lazım. ■ Ana dilde eğitime nasıl yaklaşıyorsunuz? Ana dilini herkes öğrenebilmeli. Ama eğitimin toplumu ayrıştıracağını düşünüyoruz. Sıcak bakmıyoruz. Öğrenmeyi yasaklayamazsınız zaten annenin konuştuğu dil. Etnik kimlikli devlet değiliz ■ Sezgin Tanrıkulu'nun Diyarbakır'dan seçilememe olasılığı nedeniyle İstanbul ya da Mersin'den adaylığı söz konusu mu? Hiçbir adayla ilgili daha bir çalışmamız olmadı. Samimi olarak söylüyorum. Listeler üzerindeki çalışmayı öteledik 12 ilde eğilim yoklamaları ile ilgili arkadaşları görevlendirdik. İllere gittiler. Delegelerle belediye başkanları ile yurttaşlar, sivil toplum örgütleri ile konuşacaklar. Oralardan rapor gelecek. Bıı arada kamuoyu yoklamaları gelecek. Verilerden yola çıkarak listeler için masaya oturacağız. Asıl sorun o zaman başlayacak. Batum'un kişisel görüşü ■ Süheyl Batum'un "Anayasa'daki Türklük, laiklik tanımı yeniden yapılabilir" şeklinde açıklamaları oldu. Süheyl Batum'a bir görev verdik. Anayasa taslağını yazmak, maddelerini yazmak şeklinde değil. Anayasa değişikliklerinde CHP'nin ilkelerini belirlemek şeklinde. Sivil toplum kuruluşlarına yazılar yazıldı. Bunlar tartışılacak. Süheyl Bey bir şey demişse bireysel görüşüdür. Partinin görüşü olması için merkez yönetimin de kabulü gerekir. Anayasa'daki Türklük tanımı zaten etnik kimliğe dönük tanımlama değil. Etnik kimliklere ve inançlara dayalı olarak oluşturulan devlet modeli yok bizde. Seçim barajı yüzde 2 olabilir ■ BDP'nin "sivil itaatsizlik" eylemlerine parti olarak bakışınız nedir? Şiddete kaçmadığı sürece her demokratik eyleme saygı duyacağız. Bizi de, hükümeti de protesto etmek amacıyla olabilir. Demokrasiye inanıyorsak bu tür eylemler olmalı. Ama bu tür eylemler niçin oluyor diye düşünmek gerekiyor. Yüzde 10 barajı insin diyorlar. Biz kanun teklifimizi verdik. Kabul etmeyen kim? Hükümet Yüzde 7 dedik ama 5 derlerse 5'e, 2 derlerse 2'ye de razıyız. ■ BDP ile seçim işbirliği yapacak mısınız? BDP ile seçim işbirliği söz konusu değil. Kitabı okumadım ■ Savcl Öz'ün görev değişikliğini nasıl değerlendiriyorsunuz? Savcı Öz ya da diğer savcıların görev değişikliğini önemsemiyorum. Önemli olan yargıcın tarafsızlığı ve bağımsızlığıdır. Yargıçların tarafsız olmadığına ilişkin yargı kararı var. (Haberal kararı). ■ Ahmet Şık'ın internete yansıyan kitabını okudunuz mii? Okuyamadım henüz. 200 küsur sayfa diyorlar. Ezelhan ÜSTÜNKAYA