HSYK ve YAŞ kararlarına yargı yolunun açılmasından
Anayasa Mahkemesi'ne başvurunun kolaylaştırılmasına kadar pek çok
düzenleme ilk kez
CHP tarafından gündeme getirildi. Parti
kapatmanın zorlaştırılmasıyla ilgili ilk adımı 1978'de atan CHP, 1993'te askerî
mahkemelerin
yetki alanının daraltılmasını, 2001'de HSYK ve YAŞ kararlarına yargı yolunun açılmasını istedi.
CHP lideri Deniz
Baykal, toplam 26 maddeden oluşan anayasa değişikliği taslağına en sert tepkiyi veren isim oldu. Baykal,
taslak için, "AKP, bağımsız yargıyı, bağımsız yargının güvencesi olan HSYK'yı
hedef almaktadır. Anayasa'nın bu zihniyetle değiştirilmesi kabul edilemez." dedi. Fakat ortaya ilginç bir çelişki çıktı. Örneğin,
siyasi partilerin kapatılmasının zorlaştırılmasına ilişkin ilk girişim 1978 yılında CHP tarafından gerçekleştirilmişti.
Askerî mahkemelerin yetki alanının daraltılması, 1993 yılında bizzat Baykal tarafından gündeme getirilmişti. Baykal o dönem bu değişiklik için bir
kanun teklifi bile hazırlamıştı. CHP, HSYK ve YAŞ kararlarına yargı yolunun açılmasını ise 2001 yılında istemişti.
Anayasa taslak paketindeki önemli düzenlemelerden biri, parti kapatmaların zorlaştırılması. Buna göre,
kapatma davası açılabilmesi için TBMM'de grubu bulunan tüm partilerin 5'er üyeyle temsil edildiği bir komisyondan izin alınması gerekecek. CHP, 1978 yılında Siyasi Partiler Kanunu'na eklediği madde ile kapatma davaları için suç isnatlarının kesinleşmiş mahkeme kararlarından oluşması şartını getirmişti. Ancak 1982 Anayasası'nda parti kapatmak yeniden kolaylaştırıldı.
CHP'nin pakette en çok tepki gösterdiği konuların başında YAŞ ve HSYK'ya ilişkin düzenlemeler geliyor. Taslak, HSYK ve YAŞ'ın
ihraç kararlarının yargı denetimine tabi tutulmasını öngörüyor. CHP'nin 2001 tarihli Demokratikleşme Raporu'nda ise bu konuda şu görüşler yer alıyor: "Anayasa'nın 125. maddesinde, YAŞ kararlarının yargısal denetim dışında bırakıldığı görülmektedir. 159. maddesinde de, HSYK'nın kararlarına karşı, yargı mercilerine başvurulamayacağı bildirilmiştir. Hukuk devleti ilkesini tam anlamıyla yaşama geçirebilmek için, bu tür istisnaları ortadan kaldırmak ve tüm yürütme işlem ve eylemlerini yargısal denetime tabi tutmak gerekmektedir."
Anayasa değişikliği taslağında, askerî mahkemelere ilişkin de yenilik var.
Askerî mahkemelerin asker kişilerin sadece askerlik
hizmet ve görevleriyle ilgili işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli olduklarına işaret ediliyor. Bu yöndeki düzenleme de ilk kez 1993 yılında Baykal tarafından gündeme getirilmişti. Baykal, teklifinde askerî idare mahkemelerinin tamamen kaldırılmasını talep etmişti.
Reform paketindeki düzenlemelerle CHP politikaları arasındaki bir başka benzerlik, 148. maddede yapılan değişiklik. Buna göre, herkese, kanun yollarının tükenmesi şartıyla Yüksek Mahkeme'ye başvurma hakkı getiriliyor. CHP de 2001 tarihli raporunda benzer taleplerde bulunuyor ve Anayasa Mahkemesi'ne başvurma hakkının anamuhalefet partisi ile sınırlandırılmaması gerektiğini vurguluyor.
Taslaktaki önemli düzenlemelerden biri de 12
Eylül darbecilerini koruyan Anayasa'nın geçici 15. maddesinin kaldırılması. CHP'nin en güncel ve ısrarlı talebini içeren bu madde ile darbecilere yargı yolu açılıyor. Her fırsatta bu madde ile ilgili bir düzenlemeye
destek olacaklarını vurgulayan CHP, geçici 15. maddeyi kapsamasına rağmen pakete destek verilmeyeceğini vurguluyor. ZAMAN