TBMM Başkanı Köksal Toptan’ın “senato” önerisine siyasi partilerden farklı tepkiler geldi. AK Parti, öneriyi tartıştırarak kamuoyundaki tepkileri beklemeyi tercih ederken, CHP öneriye kesinlikle karşı çıktı. MHP ve DTP ise temkinli. Görüşler şöyle: BAKMAK LAZIM # AK Parti Grup Başkanvekili Sadullah Ergin: Anayasa değişikliği ve senato sisteminin getirilmesine ilişkin bir hazırlığımız yok. Geçmiş deneyimlere bakmak lazım. Parlamentonun anayasa ve yasa yapma yetkisine sınırlama getiren, Meclis’i vesayet altına alan fiili bir durum var. Senato sistemi, problemi çözer mi çözmez mi bakmak lazım. Şu anda bağlayıcı bir şey söylememek gerekir. YENİ GERGİNLİK ÇIKAR # CHP Genel Başkan Yardımcısı Onur Öymen: Anayasa Mahkemesi’nin kararını herkesin içine sindirmesi ve saygı göstermesi gerekir. İstenilen sonuç çıkmayınca hemen rejim değişikliğine giderek kararları anlamsız kılma yoluna gidilmemeli. Yeni gerginlikler yaratmayalım. Yeni bir sistem ihdas ederek Anayasa Mahkemesi’nin yetkilerini azaltmaya çalışmak kabul edilemez. GÖRÜŞELİM ANLAŞALIM # MHP Grup Başkanvekili Mehmet Şandır: Toptan’ın liderlerle görüşme daveti isabetli olmuştur. Fakat senato kurulması yönündeki teklifinin kapsamını ve gerekçesini anlamadık. Anayasa Mahkemesi kararına tepki olarak mı, yoksa yeni bir sistem mi istiyor? Görüşünce anlayacağız. Senato yapısında, Cumhurbaşkanlığı ve Anayasa Mahkemesi yetkileri bu kadar olmaz. DEMOKRATİK BİR ANAYASA YAPILMALI # BBP Genel Başkanı Muhsin Yazıcıoğlu: Çift parlamento olunca neyi değiştireceğiz, bu anlayışı değiştirmiş mi olacağız? Cesaretle Anayasa Mahkemesi'nin konumunu, durumunu tartışalım. Türkiye gerçekten hukuk devleti olacak mı, milletin verdiği oyun değeri olacak mı? Bunu tartışıp konuşalım. Sürekli etrafında dolaşarak görevlerini yapmıyorlar. Keşke, TBMM, antidemokratik Anayasa'yı değiştirip, milletin oyuna başvurarak doğru dürüst demokratik bir anayasa yapsaydı. SİSTEM TIKANDI, OLABİLİR # DTP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan: Gelinen noktada sistemin tıkandığı açık. Bütünüyle bir Anayasa reformuna gidilmeli. Bunun için de Anayasa Mahkemesi reforme edilmeli. Senato önerisi de bir yoldur, ama yasama sürecini uzatır mı, uzatmaz mı bu tartışılır. Senato sistemi birçok ülkede uygulanan bir sistem. Bizim için de bu öneri, partilerin bir araya gelmesiyle değerlendirilebilir. UZUN VADEDE OLABİLİR Yıldırım Akbulut (Eski Başbakan): Senato, çoğu demokrasilerde var. Uzun vadede bir çözüm olarak görülebilir. Bu sayede kanunlar bir süzgeçten daha geçer. Senato, kanunların anayasaya daha uygun çıkması ve birbiriyle bağlantılı hale getirilebilmesi konusunda faydalı olur. Anayasa düzenlemelerinin şu anki gibi iptal edilmesi riski nispeten azalır. Hatta Anayasa Mahkemesi'ne gitme ihtiyacı bile kalmayabilir. Kanunlar yavaş çıkar deniyor; ama çok hızlı çıkmasında yarar yok. SORUNUN ÇÖZÜMÜNE KATKI YAPMAZ Doç. Dr. Serap Yazıcı (Bilgi Üniversitesi): İki meclisli yapıya dönme önerisi, Anayasa Mahkemesi'nin iş yükünün hafifletilmesine matuf gibi. Ama bu karar, Mahkeme'nin iş yükünün ağırlığı sebebiyle değil aksine kendi yetkilerini siyasî bir organmış gibi kullanmasından kaynaklanmıştır. Toptan'a katılmıyorum. Kaldı ki, anayasa değişikliklerinin Anayasa'ya aykırılığı gibi bir problem doğmayacağı için ikinci meclis sorunun çözümüne katkı yapmaz. Sadece yasama sürecini ağırlaştıracak, tansiyonu yükseltecek bir girişim olur. TBMM Başkanı Köksal Toptan Mahkeme'yi uyardı, yeni anayasa ve senato önerdi CHP'nin talebine uyan Anayasa Mahkemesi'nin Meclis'te 411 oyla kabul edilen anayasa değişikliğini şekil yerine esastan görüşmesine en manidar tepki TBMM Başkanı Köksal Toptan'dan geldi. Kanun önünde eşitlik ve eğitim hakkının genişletilmesini kapsayan düzenlemenin Anayasa'nın açık hükmüne rağmen iptal edilmesini 'yetki aşımı' olarak değerlendiren Toptan, hiçbir erkin olmayan bir yetkiyi kullanamayacağını vurguladı. Yasama yetkisinin sadece Parlamento'ya ait olduğuna dikkat çekerken, yargı organlarının anayasa ve hukuk devleti ilkesine göre hareket etmesi gerektiğinin altını çizdi. Kuvvetler ayrılığı ilkesinin sorgulanır hale geldiğini belirten Meclis Başkanı, demokrasinin gelişimi açısından kaygı verici bir tablonun oluştuğunu kaydetti. Ardından da iki öneride bulundu: "Yeni anayasa hazınlansın ve çift kamaralı (senato) sisteme geçilsin." Köksal Toptan, Meclis'in çalışma alanını daraltan Anayasa Mahkemesi kararını değerlendirmek için dün Parlamento'da basın toplantısı düzenledi. Hukukçuları bile isyan ettiren kararı yorumlarken 'kamu vicdanı'na işaret etti. Mahkemelerin genel kamu yararı ve vicdanına dikkat etmesi gerektiğini ifade eden Meclis Başkanı, herkesin elbirliğiyle demokrasiyi savunmasını istedi. Önümüzdeki günlerde siyasi parti liderleriyle görüşmeyi planladığını dile getiren Toptan, "Senato konusunu Başbakan'a ilettiniz mi?" sorusuna ise şu karşılığı verdi: "Hayır iletmedim. İlk kez sizin huzurunuzda telaffuz ediyorum." Anayasa Mahkemesi'nin eğitim özgürlüğüyle ilgili anayasa değişikliklerini esastan incelemesi yeni bir durum ortaya koydu. Bu kararla, Meclis'in yasama görevini yapması zorlaştı. AK Parti Merkez Yürütme Kurulu (MYK) önceki gün 5,5 saat boyunca bu konuyu tartıştı. Toplantının ardından kararın muhatabının Meclis olduğu açıklandı. Cumhurbaşkanı Vekili ve TBMM Başkanı Köksal Toptan, dün basın toplantısı düzenleyerek tavrını ortaya koydu. Toptan, Anayasa'nın, yasama, yürütme ve yargı erklerinin ayrılığı ilkesine dayandığına dikkat çekti. Her erkin görev ve yetkilerinin sınırlarının Anayasa'da açıkça belirlendiğini kaydetti. Toptan, şöyle devam etti: "Milletimizin temsil makamı olan TBMM'nin, Anayasa ve içtüzük kurallarına göre çıkardığı kanun, yürürlüğe girdikten sonra herkes için bağlayıcı ve uyulması gerekli bir norm halini almaktadır. Millet adına TBMM tarafından kullanılan yasama yetkisi mutlak bir yetkidir. Yargı, konulan normları ancak anayasa ve hukuk devleti ilkelerine göre yorumlar. Bu hak yargı için mutlaktır. Ancak erkler, Anayasa'dan doğan haklarını kullanırken kendilerini başka bir erk yerine koyamaz ve olmayan yetkiyi kullanamaz, başka erkin yetkisini elinden alamaz, o alana müdahale edemez. Bu amaçla norm ihdas edemez." Bu gelişmeden Türk demokrasisinin zarar göreceğine işaret eden Toptan, şunları ifade etti: "Erkler ayrılığı, demokratik sistemimizi oluşturan üç kuvvetin uyumlu çalışmasını, belli şartlar dışında birbirlerine müdahale etmemesini, üstünlük taşımamasını gerekli kılmaktadır. Ancak ülkemizde son dönem yaşanan gelişmelere baktığımızda maalesef kuvvetler ayrılığının işleyişi konusunda herkesin endişeler taşıdığını görmekteyiz. Erkler arasında zaman zaman belirgin hale gelen bu sorunlar, ülkemizin sürdürmekte olduğu demokratik gelişme sürecine de zarar vermektedir. Erkler, birbirlerinin görev alanlarına girmemelidir. Erkler birbirine güvenmeli, saygı beslemelidir. Aksi takdirde bundan en fazla etkilenecek olan demokrasimizdir, hukuk sistemimizdir, Türkiye'dir.'' Toptan, Anayasa Mahkemesi'nin, TBMM'nin, 411 milletvekilinin oyuyla çıkardığı kanunu, Anayasa'nın 148. maddesine göre sadece şekil bakımından inceleyebileceğini söyledi. Bu açık hükme rağmen mahkemenin esasla ilgili bir karar verdiğini hatırlattı. Toptan, "Anayasa değişikliğinin içeriği başka bir şey, ancak Yüksek Mahkeme'nin 148. maddeye göre yetki kullanması, yahut yetki aşımını kullanması ayrı bir şeydir. Böylece Yüksek Mahkeme ilgili Anayasa maddesini yorumlayarak bir sonuca varma yetkisinin ötesine geçmiştir. Bu kararın; erkler arasında bulunması gerekli olan karşılıklı, güvenli, ahenkli ve uyumlu işleyişe uygun bir sonuç doğurmadığı kanaatindeyim. Bu kararla kuvvetler ayrılığı ilkesi sorgulanabilir hale gelmiştir. Böyle bir hal demokrasimizin gelişimi açısından kaygı vericidir." ifadelerini kullandı. Toptan, hukukçuların tartışmasını istedi Soru: Anayasa değişikliğine siz mi öncülük yapacaksınız? Toptan: Hayır ben bir düşünce ortaya atıyorum. Zaten girişimde bulunma yetkim yok. Ama bunu Türkiye tartışmalı. Soru: Siyasi parti liderleriyle bu sistemi mi tartışacaksınız? Toptan: Yok hayır. O toplantının gündemi serbest olur. Her şeyi konuşmamız lazım. Soru: Bu toplantıyı ne zaman yapacaksınız? Toptan: Bu hafta liderlerin programlarına bakarak bir program yapacağım. Soru: Başbakan ile bir görüşmeniz oldu. Bu açıklamayı yapmanızı o mu talep etti? Toptan: Hayır... Biz açıklama yapacağımızı AK Parti MYK toplantısı bitmeden ve biz görüşmemizi yapmadan kararlaştırmış ve duyurmuştuk. Sayın Başbakan ile görüşmemiz saat 22.00'de oldu. Biz basın toplantısını yapacağımızı, saat 20.00'de duyurduk. Soru: Senato ve anayasa değişikliğiyle ilgili görüşünüzü Başbakan'a ilettiniz mi? Toptan: Hayır. İlk kez size telaffuz ettim. Soru: Bu sistem daha önce denenmişti, o dönem daha mı başarılıydı? Toptan: O dönemde, yasa yapma sürecini ağırlaştırıyor diye çok eleştirildi. Ama Avrupa başarıyla yürütüy