Mecliste, İstiklal mahkemelerine ait 914 bin 695 sayfa belge, 158 eski defter bulunuyor. - Belgeler 8 kişilik ekip tarafından günümüz Türkçesine çevriliyor. - 1,5 yıldır süren çalışma, daha 2-2,5 yıl sürecek. Tümüyle bittikten sonra açılıp açılmayacağına Meclis Başkanlığı karar verecek. Cumhuriyet tarihinin önemli belgeleri, gün ışığına çıkarılıyor. Meclisin arşivinde, İstiklal mahkemeleriyle ilgili 914 bin 695 sayfa belge ile 158 eski defter bulunuyor. Eski Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin tarafından 23. Dönemin sonlarında başlatılan çalışmayla, 8 kişilik bir ekip belgeleri günümüz Türkçesine çeviriyor. 1,5 yıldır süren çalışmanın, 2-2,5 yıl daha sürmesi tahmin ediliyor. Çevirinin tamamlanmasının ardından arşivinin açılıp açılmamasına Meclis Başkanlığı ya da Başkanlık Divanı karar verecek. Ancak, çalışma tamamlanmayıncaya kadar açılması düşünülmüyor. Bu çalışma kapsamında, belgelerin, Türkçeye çevrilmesinin yana sıra teknolojik imkanlardan yararlanarak kayıt altına alınması, arşivlenmesi ve saklanması da mümkün olacak. BELGELERİ İLK GÖREN KİŞİ ''İstiklal mahkemeleri'' konusundaki çalışmasıyla tanınan Prof. Dr. Ergün Aybars, Mecliste bugüne kadar kapalı tutulan belgelere ilk ulaşan kişi... Doktora ve doçentlik tezini hazırlarken aldığı izinle İstiklal mahkemelerine ait belgeler üzerinde çalışan Prof.Dr. Aybars, ''O belgeler arasında İstiklal mahkemelerinin birbirleriyle, Ankara, valilikler ve kolordularla yaptıkları yazışmalar, dava sonuçlarının yer aldığı karar defterleri var. Bunlar İstiklal mahkemelerinin üyeleri olan milletvekilleri tarafından zarflara konulmuş, numara verilmiş'' dedi. Belgelerin, Meclisin depolarında 30-40 metrelik duvarı kapladığını anlatan Prof.Dr. Aybars, bunlar üzerinde aralıklarla 1970'li yıllar boyunca çalıştığını, kendisinden başka kimsenin çalışmadığını tahmin ettiğini belirtti. Kendisinden sonra çalışacaklara kolaylık olması açısından dosyalara numara verdiğini belirten Prof.Dr.Aybars, ''Belgeler üzerinde çalışırken, mahkemelerin genel prensiplerine, kararlarına baktım, detaylarına girmedim' dedi. KURTULUŞ SAVAŞI'NDA 14 CUMHURİYET DÖNEMİNDE 3 MAHKEME KURULDU Prof.Dr. Aybars, İstiklal mahkemelerinin, ''olağanüstü tehlike karşısında yasama organının kendi içinden seçtiği üyelerden kurulu mahkemelere olağanüstü yetkiler vermesiyle kurulan ihtilal mahkemeleri'' olduğunu, kuruluş amacının asker kaçakları sorununu çözmek olduğunu ifade etti. İstiklal savaşında asker kaçakları, casus, bozguncu, vatana ihanet suçlarını yargılamak, iç güvenliği sağlamak amacıyla 14, Cumhuriyet'in ilanından sonra Türk inkılabının gerçekleşmesi amacıyla 3 istiklal mahkemesi kurulduğunu belirten Prof.Dr. Aybars, ''İstiklal mahkemelerinde 55 bin kişi yargılandı, 1352 kişi idam edildi. Yaklaşık 3 bin kişi hakkında idam hükmü verilmesine karşılık uygulanmadı. Yaklaşık 40 bin kişi hakkında ise dayak cezası verildi'' dedi.