Kamuoyu araştırma ve danışmanlık şirketi Barem’in yönetim kurulu üyesi Sencer Binyıldız, “Kriz dönemlerinde bahis oyunlarına yönelme artıyor. Kahvehaneye gitmek bile maliyetli hale geldiği için yurttaş eve kapanıyor ve ücretsiz online oyunlara yöneliyor” dedi. Binyıldız'a göre eve kapanında Blu TV, Netflix gibi uygulamalar vatandaşların hayatında daha çok yer tutacak.
Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’a konuşan Binyıldız’ın açıklamalarından bir kısım şöyle:
Krizle birlikte size gelen araştırmalarda bir farklılaşma oldu mu, şirketler daha çok neyi merak ediyor?
Şu anda azaltılmış bir talep söz konusu. Araştırma taleplerinde yüzde 20’ye yakın bir düşüş söz konusu. Normal koşullarda şirketler, sürekli verilerin elde edilmesi ve buna göre aksiyon üretilmesi için çalışırlardı. Mesela reklam takip ve tüketici memnuniyeti araştırmaları bunun içinde. Yeni ürün geliştirme ve bunun hedef kitle üzerindeki etkilerinin karışılaştırılması çalışmaları giderek azalıyor. Ekonominin durağanlaştığı dönemlerde bu tür talepler en düşük seviyeye iniyor. Yeni üründen ziyade eski ürün üzerinde birtakım değişikliklere gidiliyor. Yeni müşteri kazanmaktan ziyade var olan müşteriyi elde tutmak daha önemli hale geliyor.
Ne zamandan beridir böyle?
Aslında sorun yeni başlamadı. Global ortağımız WIN/ Gallup ile birlikte dünyanın nabzını tuttuğumuz EOY araştırmasının sonuçları Türkiye’de refah beklentisinin 2015 yılından itibaren düştüğünü gösteriyor. 2017’de gelecek yılın ülkesi için ekonomik olarak daha iyi olacağını yani refah beklentisi Türkiye’de eksi 40 puana kadar inerken dünya ortalaması eksi 2’ler seviyesinde gerçekleşti. Benzer eğilim umut ve mutluluk için de geçerli.
Bugünkü duruma göre daha iyiye gideceğini tahmin etmek mümkün değil. 2018’in kalanında çok pozitif şeyler olursa bunlar yukarıya çıkabilir. Ama bunu sağlayabilecek hem global hem içsel şeylerin olması gerekiyor. Refah mutluluk beklentisi negatif trendle devam edecek. Firmaların ve kişilerin ona göre aksiyon alması gerekiyor. Neyi bekleyeceğiz sorusu olmamalı, iş başa gelmeden önce önlem alınmalıydı. Bu her kurum için geçerli.
Toplumda endişe seviyesi şu anda ne seviyede?
Tüketici eylül ayında fiyat artışlarını görünce Endişelenmeye başladı, işsizlik arttıkça krizden daha çok etkilenecek. Tüketici enflasyonu uzun yıllar sonra yıllık yüzde 24.5 oldu. Üretici Fiyat endeksi yüzde 46’ya çıktı. Perakendede fiyatlar enflasyonun çok üstünde artıyor. Eylülde, ağustosla karşılaştırıldığında, ekonomiden, borçlarını ödeyememekten ve işsiz kalmaktan endişe önemli oranlarda arttı.
Tüketici krizle başa çıkmak için neler yapıyor, ne tür adımlar atabilir?
Tüketicinin ilk hareketi, uygun bulduğu şekilde aile bütçesinde kısıntıya gitmek oldu. Kirasını ve faturalarını ödemek için başta eğlence, tatil olmak üzere birçok sosyal aktiviteyi rafa kaldırdı. Mutfakta ekstra olarak algılanan gıdaları, çeşit sayısını azalttı. Tadilat, eşya yenileme ve eşya almayı erteledi. Acil ihtiyaçlar dışında indirimleri beklemek ve kampanyaları takip etmek öne çıkıyor. Tüketici daha ucuz olduğu için bildiği ya da güvendiği market markalarına yöneliyor. Kahveye gitmek bile artık maliyetli oluduğu için insanlar evde bilgisayar oyunlarına yöneliyor. Dışarıya çıkamadıkları için evde sosyalleşme yöntemleri geliştiriliyor. Birlikte film izleme, oyun oynama gibi. e-sosyalleşme; Blu TV, Netflix, Hadi, Online free oyunlar öne çıkacak. Bu dönemde bahis oyunlarına yönelme daha çok artacak, en azından bu oyunlarla moral olarak insanlar kendini iyi hissediyor.
Bu dönemde tüketici giderlerini azaltmaya çalışırken de yeteneklerine göre ek gelir için çabalayacak. Part-time işler, online işler (mesela tercüme, satış, edit vb.) işlere yönelme artacak.
Moralinin çok da bozulmaması için bazı harcamaları da artırabilir. 2008 krizinde gördük ki kozmetik/ kuaför harcamaları kriz dönemlerinde artıyor.
