UCM başsavcısı Karim Khan Lahey merkezli yüksek mahkemeden İsrail ve Hamas liderleri hakkında tutuklama emri çıkarmasını talep etti. Bu hamle nasıl bir öneme sahip ve UCM nasıl işliyor?

Eurınews'in dosya haberine göre, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) başsavcılarından Karim Khan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Savunma Bakanı Yoav Gallant ve üç Hamas lideri Yehia Sinwar, Mohammed Deif ve İsmail Haniye'yi Gazze Şeridi ve İsrail'de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan sorumlu tutarak tutuklanmalarını talep etti.

UCM'nin ön yargılama dairelerinden birinde, üç yargıç tarafından değerlendirilecek talebin kabul edilmesi durumunda UCM'ye üye 124 devlet bu kişileri tutuklamakla yükümlü olacak. Her ne kadar ABD üye ülkeler arasında bulunmasa da yakalama emirleri söz konusu kişilerin seyahat etme kabiliyetlerini önemli ölçüde kısıtlayabilir.

ICC'yi kuran Roma Statüsü 1998 yılında kabul edilerek 1 Temmuz 2002'de yürürlüğe girdi. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu tarafından onaylanmış olmasına rağmen bağımsız olarak faaliyet gösteren yüksek mahkeme insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım ve saldırı suçlarından sorumlu kişileri yargılamak üzere kuruldu.

Kısa süre önce Euronews'a konuşan Başsavcı Khan, "Savcılığın rolü hesap verebilirliği ve cezasızlık için güvenli bir sığınak bulamamasını sağlamaktır." demişti.

Lahey'de bulunan mahkeme heyeti genellikle yüksek profilli şüphelilere yönelik soruşturmaları yürütüyor. Yüksek Mahkeme'nin kendi polis gücü bulunmaması nedeniyle şüphelilerin tutuklanması için üye ülkeler devreye giriyor.

Fakat Roma Statüsü'ne imza atmayan birçok ülke üzerinde mahkemenin zorlayıcı gücü bulunmuyor. Örneğin mahkeme tarafından farklı suçlamalara hedef gösterilen Rusya gibi İsrail de imzacı ülkeler arasında bulunmuyor.

UCM, ülkelerin kendi topraklarında işlenen suçları kovuşturamadıkları ya da kovuşturmak istemedikleri durumlarda devreye giriyor.

Bu konu hakkında "Soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar için hükümlerimiz var." diyen Khan şöyle devam ediyor: "Sadece doğrudan failleri, tecavüz ettiği, öldürdüğü ya da bombaladığı iddia edilen kişileri değil, askeri ya da siyasi amirleri de suçlama kapasitemiz var. Bu, Roma Statüsü kapsamında yasal bir araç olarak sahip olduğumuz bir şey ve kanıtlar bunu gerektiriyorsa bunu kullanacağız."

UCM'de devam eden 17 soruşturmada şu ana kadar 42 tutuklama emri çıkartıldı ve 21 şüpheli gözaltına alındı. 10 şüpheliyi mahkum edilirken dördü beraat etti.

Yüksek mahkeme 2015 yılında "Filistin Devleti "ni üye olarak kabul etti.

Khan'ın selefi de bu kararın ardından Filistin topraklarında işlenebilecek olası suçlara ilişkin soruşturma açacağını duyurdu. Netanyahu daha önce bu kararı önyargılı bularak kınamıştı.

Aralık ayında Ramallah ve İsrail'i ziyaret eden Khan, hem Filistinli yetkililerle hem de Hamas'ın 7 Ekim saldırısında öldürülen ya da rehin alınan İsraillilerin aileleriyle görüştü.

Ziyaretin ardından Khan, Hamas militanları ve İsrail güçleri tarafından işlenen olası suçlara ilişkin bir UCM soruşturmasının "ofisi için bir öncelik olduğunu" söyledi.


Mahkeme geçen yıl Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında, çocukların Ukrayna'dan Rusya'ya kaçırılmasından sorumlu olduğu iddiasıyla yakalama emri çıkarmıştı.

Buna karşılık Putin de Khan ve UCM yargıçları için tutuklama emri çıkarttı.

Mahkeme tarafından suçlanan diğer yüksek profilli liderler arasında, soykırımdan sorumlu olmakla suçlanan Sudan'ın devrik lideri Ömer El Beşir de bulunuyor.

Eski Libya lideri Muammer Kaddafi de UCM'nin 2011 yılında hükümet karşıtı protestoların bastırılmasıyla bağlantılı suçlamalar nedeniyle hakkında tutuklama emri çıkarttığı diğer bir liderdi.



Tutuklama emirlerinin talep edildiği açıklamasında Khan, kararında eşitlik ilkesinin önemli olduğunun altını çizerek "Bugün bir kez daha uluslararası hukukun ve silahlı çatışma yasalarının herkes için geçerli olduğunun altını çiziyoruz." dedi.