Haber-Analiz Moskova
Arif Asalıoğlu

Görüşmeler, ABD Başkanı Donald Trump’ın yeniden Beyaz Saray’a dönmesiyle başlayan yeni dönemde Moskova ve Washington arasındaki ilk yüz yüze temas olma özelliğini taşıyor.

Geçen haftaki Putin ile Trump arasındaki telefon görüşmesi sonrası varılan mutabakat kapsamında heyetlerin Riyad’da buluşmasına karar verilmişti.

Tarafları kimler temsil etti?

Görüşmelerde Rus heyetine, Rusya Devlet Başkan Yardımcısı Yuriy Uşakov ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov öncülük etti. Ayrıca Rusya Doğrudan Yatırımlar Fonu Başkanı Kirill Dmitriyev de görüşmelere katıldı.

ABD tarafını ise Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ve Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff temsil etti.

Ev sahibi Suudi Arabistan adına ise Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan El Suud ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Musaid bin Muhammed el-Ayban görüşmelere aracılık ettiler.

Görüşmelerin en önemli gündemi Ukrayna

Riyad’daki toplantılarda en önemli konu Ukrayna krizi oldu. Rus ve ABD’li yetkililer ayrıca ikili ilişkilerin onarılması ve ekonomik iş birliğinin yeniden tesis edilmesine yönelik görüş alışverişinde bulundu.

Ukrayna krizi asıl gündem olmasına rağmen görüşmelere Ukrayna tarafı katılmadı ve Kiev yönetimi toplantının sonuçlarını tanımayacağını önceden açıkladı.

Toplantının gündem maddeleri arasında Putin ve Trump arasında doğrudan bir görüşme organize edilmesi de vardı.

İlk karar: Doğrudan müzakere

ABD ve Rusya heyetleri arasındaki görüşmelerde, ilk karar Ukrayna’daki çatışmanın çözümü için tarafların doğrudan müzakerelere başlaması konusunda anlaşmaya varıldı.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada, Ukrayna’daki savaşın sona ermesi için tarafların karşılıklı tavizler vermesi gerektiğini belirtti. Rubio, “Hangi tavizlerin verilmesi gerektiğini şu an tahmin edemem, ancak bunları tartışabileceğimizden eminim,” dedi.

Ayrıca, Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarının kaldırılmasının, Ukrayna’daki çatışmanın çözümüne bağlı olduğunu vurguladı.

Özel temsilciler atanacak

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise müzakerelerin her iki tarafın özel temsilciler atamasıyla başlayacağını duyurdu. Lavrov, sürecin hızla ilerlemesi gerektiğini belirterek, “ABD yakın zamanda kendi temsilcisini belirleyecek, ardından biz de kendi temsilcimizi açıklayacağız,” dedi.

Görüşmelere ilişkin değerlendirmelerde bulunan Rusya Devlet Başkanı Yardımcısı Yuriy Uşakov, müzakerelerin toplam dört buçuk saat sürdüğünü ve tarafların doğrudan diyalog başlatma konusunda mutabakata vardığını açıkladı. Uşakov, her iki tarafın da temsilcilerini belirlemesi gerektiğini ve bu adım atıldığında sürecin ilerleyeceğini ifade etti.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce ise Reuters’a yaptığı açıklamada, müzakerelerin Ukrayna’daki çatışmayı uzun vadeli ve sürdürülebilir bir şekilde sona erdirmek amacı taşıdığını belirtti.

Bruce, tarafların gelecekte jeopolitik iş birliği yapma ve savaş sonrası ekonomik fırsatları değerlendirme konusunda da görüşmeler yürüttüğünü ifade etti.

Yetkililer, görüşmelerin olumlu geçtiğini ancak tarafların henüz tam bir uzlaşıya varmadığını belirtti. Rusya ve ABD liderleri arasında yakın zamanda bir görüşme yapılmasının düşük bir ihtimal olduğu kaydedilirken, heyetlerin müzakereleri yoğun bir şekilde sürdüreceği vurgulandı.

Yaptırımlar Ukrayna’daki çatışmanın çözülmesi halinde kalkacak

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımların Ukrayna’daki çatışmanın çözülmesi halinde kaldırılması gerekeceğini belirtti.

Rubio, “Bu yaptırımlar Ukrayna’daki çatışmanın bir sonucudur. Herhangi bir çatışmanın sona ermesi için tüm tarafların karşılıklı tavizler vermesi gerektiğini düşünüyorum,” dedi.

Rubio, Avrupa Birliği’nin de Rusya’ya yönelik yaptırımları konusunda müzakere masasına oturmak zorunda kalacağını vurguladı. “Sadece ABD değil, başka taraflar da Rusya’ya yaptırım uyguladı. Avrupa Birliği de bu konuda bir noktada karar vermek zorunda kalacak,” ifadelerini kullandı.

Moskova: Yaptırımlar yasa dışı!

Moskova ise Batı’nın yaptırımlarını yasa dışı olarak nitelendirerek kaldırılmasını talep ediyor.

Bloomberg’e göre, 2022 baharında Rusya, İran, Suriye ve Kuzey Kore’yi geride bırakarak dünyada en fazla yaptırıma maruz kalan ülke haline geldi.

Brüksel bağımsız bir politika izleyecek

Avrupa Birliği, ABD’nin olası bir kararına rağmen Rusya’ya yönelik yaptırımları kaldırmayı düşünmediğini belirtti. AB Ekonomi Komiseri Valdis Dombrovskis, Brüksel’in bağımsız bir politika izleyeceğini duyurdu.

Büyükelçiliklerde normalleşme için anlaşıldı

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Riyad’da gerçekleştirilen müzakerelerin ardından Rusya ve ABD’nin büyükelçilik personelini yeniden artırma konusunda anlaştığını duyurdu.

Rubio, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için büyükelçiliklerin tam kapasiteyle çalışmasının gerekli olduğunu belirtti.

“Son yıllarda alınan kararlar, diplomatik misyonların işleyişini ciddi şekilde kısıtladı. Normal işleyişi sağlayabilmek için diplomatik temsilciliklerin güçlendirilmesi gerekiyor” ifadelerini kullanan Rubio, sürecin aşamalı olarak ilerleyeceğini vurguladı.

Rusya ve ABD’nin Riyad’daki görüşmelerde vardığı mutabakatla birlikte, büyükelçiliklerin personel sayılarının yeniden artırılması ve diplomatik temsilciliklerin tam kapasiteyle çalışabilmesi için adımlar atılması bekleniyor. Bu sürecin, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin geleceği açısından önemli bir dönüm noktası olabileceği değerlendiriliyor.

Tarafların ağır şartları

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçtiğimiz yıl ateşkes için Ukrayna’nın Donbas, Zaporijya ve Herson bölgelerinden çekilmesini, bu toprakların Rusya’ya ait olduğunun kabul edilmesini, Kiev’in NATO üyeliğinden vazgeçmesini ve uluslararası yaptırımların kaldırılmasını şart koşmuştu.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ise bu talepleri “ültimatom” olarak nitelendirerek reddetmiş ve 1991 yılı sınırlarına dönülmesini istemişti.

Zelenski ayrıca, Ukrayna’nın güvenlik garantileri alması gerektiğini, bunun NATO üyeliği veya Batı askerlerinin ülkede konuşlandırılmasıyla sağlanabileceğini belirtmişti. Buna ilaveten, Ukrayna ordusunun Rusya’nın Kursk bölgesindeki operasyonlarını müzakerelerde “güçlü bir koz” olarak değerlendirdiğini ve toprak takası ihtimalini gündeme getirdiğini söylemişti.

Moskova ise Ukrayna’nın böyle bir senaryoda toprak kazanmasının kesinlikle söz konusu olmayacağını vurgulamıştı.

Trump: Anlamsız savaşı bitirmek istiyoruz

ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da gerçekleşen Rusya ve ABD arasındaki görüşmeleri “çok iyi” olarak nitelendirdi.

Gazetecilere yaptığı açıklamada Trump, bu görüşmelerin ardından Rusya ile Ukrayna arasında bir barış anlaşmasına varılacağı konusunda daha iyimser olduğunu belirtti. “Rus tarafının bir şeyler yapmak ve bu vahşi barbarlığı durdurmak istediğine inanıyorum.” diyen Trump, savaşın sona ermesi gerektiğini vurguladı.

“Biz bunu bitirmek istiyoruz. Bu anlamsız bir savaş.” ifadelerini kullanan ABD Başkanı, eğer kendisinin başkan olduğu dönemde bu olayların yaşanmış olsaydı savaşın hiç başlamayacağını iddia etti. Trump’a göre, çatışmalar yıllar önce herhangi bir toprak kaybı olmadan çözülebilirdi.