Moskova Tahran hattında stratejik ilişkilerin perde arkası

Küresel jeopolitik gerilimlerin arttığı günümüzde, petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarını üreten ve ihraç eden iki ülke İran ve Rusya arasında stratejik düzeyde ilişkilerin geliştiğini gözlemliyoruz. Yakın zamana kadar, iki ülke çok alanda birbirlerinin rakibi gibi hareket ederken Rusya, İran’ın nükleer programı sebebiyle Batı’yla ilişkilerinde izole edilmesini kendi lehine bir pazarlık konusu yapmaya çalışmaktadır. Özellikle Ukrayna savaşı sonrası Moskova çok konuda Tahran’ı yanında göstermeyi başarmıştır.

2021 sonbaharında Rusya ve İran arasında imzalanan “Kapsamlı İş birliği Paktı” ile iki ülke arasında enerjiden teknoloji transferine kadar çok alanda ilişkiler ivme kazandı. Biraz daha üst bakış yaparsak İran, Çin ve Rusya arasında artık bir doğu ekseni ortaya çıkıyor. Çünkü İran, stratejik ve ticari alanda işbirliğini öngören bu yönde bir anlaşmayı 27 Mart 2021’de Çin ile de imzaladı. Bunların devamı olarak İran, eylül ayında Rusya ve Çin’in liderliğini yaptığı Şangay İş birliği Örgütü’ne kabul edildi. Aslında Rusya ve İran arasındaki İlişkilerin Temelleri ve İşbirliği İlkeleri Antlaşması Mart 2001'de imzalandı ve geçerlilik süresi her beş yılda bir otomatik olarak yenileniyor.

Rusya Devlet Başkanı Putin, Şanghay İşbirliği Örgütü toplantısı için bulunduğu Semerkant’ta İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile gerçekleştirdiği görüşmesinde, “Rusya ile İran arasında yapılacak yeni bir büyük anlaşma üstündeki çalışmalarımızın son aşamasında bulunuyoruz, söz konusu anlaşma ilişkileri stratejik düzeye çıkaracak” dedi. İkili arasındaki zirvede, savunma sanayi, güvenlik, ekonomik bağların güçlendirilmesi, ulaşım bağlantılarının geliştirilmesi, bölgenin kültürel ve insani boyutunun güçlendirilmesi gibi çok çeşitli konular ele alındı.