“Arıların temel matematik yapabilecek ve sıfırı ayırt edebilecek kadar akıllı olduğu biliniyordu. Yeni araştırmalara göre arılar sembol ve sayılar arasındaki bağlantıyı da kavrayabiliyor.” Bu cümleler independentturkish.com internet sitesinde yeralan bir haberden aldığımız iki cümle...

“Ve Rabbin bal arısına şöyle ilham etti: ‘Dağlardan, ağaçlardan ve insanların kurdukları çardaklardan kendine yuvalar edin.  Sonra her türlü besleyici ürünlerden ye; Rabbinin koyduğu kanunlara boyun eğerek çizdiği yollardan git!’ Onların karınlarından, farklı renk ve çeşitlerde şerbet (kıvamından bir sıvı) çıkar ki onda insanlara şifa vardır. İşte bunda da düşünen bir topluluk için açık delil bulunmaktadır.” cümleleri Nahl Sûresi’nin 68 ve 69. âyetleri. 

Haberin devamını bu âyetin eşliğinde okumak gerekiyor. 

Haberde, bilim insanlarının ilk defa bal arılarını karakterlerle sayıları eşleştirmeleri için eğittiği, meselâ arılar “iki”nin iki muz, iki ağaç veya iki şapkayı temsil ettiğini ayırt edebildiği aktarılıyor. Haberin devamında şöyle deniliyor:

“Çalışma, küçük beyinlerine rağmen arıların insan ürünü sembolik dil gibi karmaşık fikirleri öğrenebildiğini ortaya koyuyor. Primat ve kuşların bu kabiliyete sahip olduğunu ispatlayan eski çalışmalar bulunmakla birlikte, ilk defa bir böceğin bu yeteneğe sahip olduğu keşfedildi.

Bunun, ‘canlı türleri arasında iletişim için heyecan verici yeni keşiflere’ öncülük edebileceğini belirten, RMIT Üniversitesi öğretim üyesi Adrian Dyer şunları anlatıyor:

‘Rakamları çocukken öğrenen kişiler olarak bunu kanıksıyoruz, ancak 4’ün neyi temsil ettiğini kavramak gelişmiş bir bilişsel yetenek düzeyini gerektiriyor. İnsan beyninde 86 milyardan fazla nöron bulunurken arılar için bu rakam bir milyondan daha az. Minyatür beyinlerin bu gibi karmaşık sayısal becerileri nasıl kavradığını keşfetmek, matematiksel ve kültürel düşüncenin insanlarda ve muhtemelen diğer hayvanlarda da nasıl geliştiğini anlamamıza yardımcı olacaktır.”

Haberde ayrıca arılara uygulanan bir çeşit sınavdan da bahsediliyor. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences adlı bilimsel yayında yer verilen araştırmaya göre durum şöyle ifade ediliyor:

“Bu keşif, arıların bilgi işleme konusundaki etkili yaklaşımını taklit eden yeni programlama modellerini meydana getirebilir. Araştırmada, arılar, karakterlerle ögeleri eşleştirerek Y şeklindeki labirente girmeleri için eğitildi ve doğru seçimi yapan arılar ödüllendirildi.

Daha sonra arıların karakterleri aynı miktardaki ögelerle eşleştirip eşleştiremeyeceği test edildi. İkinci bir grupsa, ögelerin miktarını rakamlarla eşleştirmek üzere eğitildi.

Her iki grubun da kendi özel eğitimini kavradığı görülse de tam tersiyle test edildiğinde (karakterden sayıya veya sayıdan karaktere) gruplar ilişkilendirmeyi tersine çeviremedi ve ne yapacaklarını kavrayamadı.

Sonuçlar, bal arılarının, rakamları öğrenen ve karmaşık görevleri gerçekleştiren hayvanlarla aynı seviyede olmadığını göstermektedir. Elde ettiğimiz sonuçlarla; öğrenme, görevleri tersine çevirme ve beynin kavramlar arasındaki bağlantı ve ilişkiyi nasıl oluşturduğuna dair çıkarımlarda bulunabiliyoruz. Geçmiş çalışmalarda da; güvercin, papağan, şempanze ve maymun gibi bazı hayvanlar sembollerin sayıları temsil ettiğini öğrenebilmişti.”