CHP milletvekilleri
Celal Bayar, Refik Koraltan, Fuat Köprülü ve Adnan
Menderes,
7 Haziran 1945'te verdikleri bir önergeyle (Dörtlü Takrir) ''
Anayasal hak ve özgürlüklerin tanınmasını, çok partili siyasal
yaşama geçilmesini ve hükümetin
TBMM'ce denetlenmesini'' istediler.
Önerge CHP grubunda reddedildi. Köprülü ve Menderes (21
Eylül), ardından da Koraltan (25
Kasım) partiden çıkarıldı. Celal Bayar ise 3 Ocak 1946 tarihinde CHP'den ayrıldı.
Celal Bayar'ın genel başkanlığını üstlendiği DP, 7 Ocak 1946 tarihinde kuruldu. Böylece
Türkiye'de çok partili siyasi yaşam başladı. 21 Temmuz 1946 tarihinde yapılan genel
seçimde CHP iktidarını korudu, DP ise 66 milletvekili çıkardı, ancak seçim yöntemi hep tartışıldı.
DP, 14
Mayıs 1950 tarihinde yapılan genel seçimde oyların yüzde 53'ünü alarak tek başına iktidara geldi. Celal Bayar Türkiye'nin 3. Cumhurbaşkanı seçildi, Koraltan TBMM Başkanlığını ve Menderes ise başbakanlığı üstlendi.
DP,
27 Mayıs 1960 tarihinde Türk Silahlı
Kuvvetlerinin yönetime el koymasına kadar on yıl sürdü. Yönetimi üstlenen Milli Birlik Komitesi'nce TBMM feshedildi, anayasa askıya alındı. Daha sonraki süreçte DP yöneticileri Yassaada'da kurulan mahkemede yargılandı, bazıları hakkında idam cezası verildi. DP'nin önde gelenlerinden
Rüştü Fatin
Zorlu ile
Hasan Polatkan 16 Eylül 1961'de,
Adnan Menderes ise 17 Eylül'de idam edildi.
Menderes, Zorlu ve Polatkan'ın naaşları, 17 Eylül 1990'da, devlet töreniyle Topkapı'daki anıtmezara taşındı.
Belli başlı diğer olaylar
2 Ocak
1905- Rus-
Japon savaşında Çin'deki Rus üssü Port Arthur, Japon
Deniz Kuvvetlerine teslim oldu. Rus İmparatorluğu'nu çöküşe götüren
ve 1905 devriminin kapısını açan yenilgiler dizisi başladı.
1935- Soyadı Kanunu yürürlüğe girdi.
1968- Dr. Barnard,
Güney Afrika'da Cape Town'da ikinci
kalp
nakli ameliyatını gerçekleştirdi.
1975- Türkiye radyoları; TRT 1, TRT 2 ve TRT 3 adıyla,
üç koldan yayın yapmaya başladı.
1975- Charlie Chaplin'e (Şarlo), İngiltere'de ''Sir''
unvanı verildi.
1979- Türk ve
Amerikan arkeologların beş yıl süren ortak
çalışmalarıyla dünyanın ilk
İslam batığı Ege Denizi'nde bulundu.
1980- Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk,
Genelkurmay Başkanı
Orgeneral
Kenan
Evren ve kuvvet komutanlarının 27
Aralık 1979'da kendisine
verdikleri ve siyasi partilerin liderlerini uyaran mektubu açıkladı.
Korutürk, Süleyman
Demirel ve
Bülent Ecevit ile görüştü.
1981- ''Masalları'' ile bilinen yazar Eflatun Cem Güney öldü.
1985- ABD,
Birleşmiş Milletler Eğitim,
Bilim ve
Kültür
Örgütünden (
UNESCO) resmen ayrıldı.
1992- Hakkari'nin
Yüksekova ilçesinde çığ düşmesi sonucu 20
kişi öldü, 15 kişi yaralandı.
1993-
Mehmetçik Somali'de:
Türk Silahlı Kuvvetleri, BM'nin
çağrısı üzerine 43 yıl aradan sonra ikinci kez bir
yabancı
ülkenin topraklarına ayak bastı.
2007-
Niğde Aladağlar'daki Demirkazık zirvesi tırmanışında
1 Ocak'ta mahsur kalan altı dağcıdan 2'si öldü, 4'ü kurtarıldı.
3 Ocak
1521- Martin Luther, Roma Katolik Kilisesi tarafından aforoz edildi.
1876- Divan
şairi Şeyh Galip öldü.
1925- İtalya'da Benitto Mussolini, bütün yetkileri elinde topladı.
1945- TBMM,
Japonya ile ilişkilerini kesmeye karar verdi.
1952-
Erzurum ve Hasankale'de deprem: 69 ölü, 299 yaralı.
1953- Samuel Beckett'in oyunu ''Godot'yu Beklerken''
Paris'te sahnelenmeye başlandı.
1963- Türk
halk müziği sanatçısı
Muzaffer Sarısözen 65 yaşında öldü.
1977- Beylerbeyi'deki tarihi Halil Paşa Yalısı yandı.
1978- Hindistan'da İndra Gandhi
Kongre Partisinden çıkarıldı.
1983-
Diyarbakır'da 7 katlı, 28 daireli bir
apartman çöktü;
enkazdan 83
ceset çıkarıldı.
1986-
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (
İMKB) hisse
senetleri alım satımı başladı.
1993- ABD Başkanı George
Bush ve
Rusya Devlet Başkanı
Boris Yeltsin, stratejik nükleer silahlarda indirimi
öngören
START-2 anlaşmasını imzaladılar.
2002-
Kamu kurumlarında çalışan kadınların ''streç, kot ve
benzeri'' dışında pantolonları giyebilmesine olanak sağlandı.
2004- Mısır'ın özel hava yolu şirketi
Flash Air'e ait
Boeing 737
tipi yolcu uçağı Kızıl
deniz'e düştü: 148 kişi öldü.
2005- Eski bakanlardan Faruk Sükan 84 yaşında
vefat etti.
2007- Eski bakanlardan Mustafa Taşar, kullandığı otomobilin
Afyonkarahisar'da şarampole devrilmesi sonucunda vefat etti.
2011-
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) tutukluluk süresini
belirleyen 102. maddesinde yapılan değişiklik 31 Aralık 2010
tarihinde yürürlüğe girdi. Bu kapsamda tutukluluk süresi
dolan sanıkların tahliyesine başlandı.
2011-
Yargıtay 9. Ceza Dairesi, CMK'nın 250. maddesinde
tanımlanan örgütlü suçlarda tutukluluk süresinin en fazla
10 yıl olabileceğine hükmetti.
4 Ocak
1932- Hindistan'da Mahatma Gandhi tutuklandı.
1948-
Burma bağımsızlığını ilan etti.
1951- Komünist birlikler Kore'de Seul'u işgal etti.
1954- Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Kayseri'de Türkiye'nin
ilk İşçi Bankasını açtı.
1960- Albert Camus 46 yaşında
trafik kazasında öldü.
1962- ABD Başkanı John F. Kennedy, Güney Vietnam'a daha
fazla asker göndereceklerini açıkladı.
1965- Şair T. S. Eliot öldü.
1967- 490 kilometre uzunluğundaki
Batman-
İskenderun
petrol
boru hattı hizmete açıldı.
1976-
Çanakkale'de antik Truva kentinin bulunduğu yere
12 metre yüksekliğinde ''Truva Atı'' yapıldı.
1979-
Anadolu Ekspresi ile
Boğaziçi Ekspresi,
Sincan yakınlarında
çarpıştı. Kazada on dokuz kişi öldü, çok sayıda kişi yaralandı.
1991- 36 gündür grevde olan binlerce maden
işçisi, Zonguldak'tan
Ankara'ya yürüyüş başlattı. Beş gün süren yürüyüş, görüşmelerin
yeniden başlaması üzerine, 9 Ocak'ta Bolu'nun
Mengen ilçesi
yakınlarında sona erdirildi.
2004- Afganistan'da büyük meclis Loya Jirga yeni anayasayı
kabul etti.
2004- Gürcistan'da ''Kadife devrimin'' öncülerinden Mikhail
Saakaşvili, Eduard Şevardnadze'nin yerin
e devlet başkanı seçildi.
2006-
İsrail Başbakanı
Ariel Şaron beyin kanaması geçirdi ve komaya
girdi. Yeni parti Kadima'nın 28 Marttaki seçim zaferinden sonra Ehud
Olmert,
İşçi Partisi lideri Amir Peretz ile yeni hükümeti kurdu ve
başbakan oldu.
2010- Türk Kızılayı'nın 20 yıl genel başkanlığını yapan, eski
bakanlardan Kemal Demir vefat etti.
5 Ocak
1895- Fransa'nın askeri sırlarını Almanya'ya vermekten mahkum
edilen
Yahudi kökenli
Fransız subay Alfred Dreyfus'un rütbeleri
söküldü. Dreyfus Olayı olarak bilinen adli skandal başladı.
1921- Çerkez Ethem ve kardeşleri, işgal kuvvetlerine sığındı.
1922-
Adana düşman işgalinden kurtuldu.
1929- Anadolu-
Bağdat ve
Mersin-
Tarsus demiryolları ile
Haydar
paşa Garı devletleştirildi.
1953- Türk karikatürünün ustalarından Ramiz
Gökçe 53 yaşında öldü.
1968- Çekoslovakya Komünist Partisi liderliğine Aleksander
Dubçek getirildi. Dubçek, reformcu kişiliğiyle tanınıyordu.
1975-
Anadolu Ajansı 1925'te şirketleştiğinde ''mübeyyiz''
(temize çeken) görevinde bulunan ve ilk paydaşlar arasında
yer alan ''Bayrak Şairi'' Arif Nihat
Asya 71 yaşında öldü.
1981-
Atatürk'ün
doğumunun 100. yıl dönümü kutlamaları, ''1981
Atatürk Yılı'' adıyla başladı.
1983- Türkiye
Yazarlar Sendikasının 17 yöneticisi ve 1 üyesi
hakkında açılan davaya, 1 Numaralı Ankara Sıkıyönetim
Mahkemesinde başlandı. 1985'te sona eren ve tüm sanıkları
beraat eden davada Aziz Nesin, Bekir Yıldız ve Asım Bezirci
gibi yazarlar yargılanmıştı.
1987- 1986 mayıs ve haziran çay sürgünlerinde
radyasyon
bulundu; 56 bin ton çay
imha edildi.
1993-
Avrupa Konseyince her yıl verilen ''Yılın Müzesi''
ödülünü İstanbul
Arkeoloji Müzeleri aldı.
1999-
Adalet Bakanlığı, bir genelgeyle bekaret kontrolünü
yasakladı.
2005- Gazeteciler Federasyonunun adı ''Türkiye Gazeteciler
Federasyonu'' olarak değiştirildi.
2011- Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında
Kanun'dan ''çingene'' tabiri çıkarıldı.
6 Ocak
1838- Samuel Morse, geliştirdiği ''Morse Alfabesi''ni açıkladı.
1921-
Yunan birliklerinin
Eskişehir ve Afyon doğrultusundaki
taarruzuyla I.
İnönü Savaşı başladı.
1938- Nazi baskısından kaçan Sigmund Freud Londra'ya gitti.
1959- Dil bilimci Baha Toven 78 yaşında öldü.
1960- Mersin Rafinerisinin temeli atıldı.
1969- ABD'nin Ankara Büyükelçisi Robert Komer'in makam
aracı,
Orta Doğu Teknik Üniversitesi bahçesinde yakıldı.
1984- Türk Parasını Koruma Kanunu'nda yapılan değişiklikle,
döviz taşımak suç olmaktan çıkarıldı.
1991- İlk Türk operası ''Özsoy''un bestecisi Ahmet Adnan
Saygun 84 yaşında yaşamını yitirdi.
1993- Balet Rudolf Nureyev öldü.
1998-
Anayasa Mahkemesi Başkanlığına
Ahmet Necdet Sezer seçildi.
2005- Afyon ilinin adı
Afyonkarahisar olarak değiştirildi.
7 Ocak
1714-
İngiliz Mühendis Henry Mill daktilo makinesinin patentini aldı.
1922-
Osmaniye düşman işgalinden kurtuldu.
1944-
Çorap imalatı hakkı Sümerbank'a verildi.
1946- CHP'den ayrılan Celal Bayar ile Adnan Menderes, Fuad Köprülü
ve Refik Koraltan, Demokrat Partinin kuruluş başvurusunu yaptı.
1946- İlk başarılı yüksek hızlı
elektronik bilgisayar ''Eniac'',
ABD'de kullanıma girdi. Elektronik dijital bilgisayara giden
yolda atılmış büyük adımlardan biri kabul edilen
''Eniac'' 1955 yılına kadar kullanıldı.
1984-
Fotoğraf ve sinema sanatçısı Baha Gelenbevi vefat etti.
1989- Japon İmparatoru Hirohito öldü.
2010- İstanbul Şehir Tiyatrosunun oyuncularından, ''Süper Baba''
dizisinin ''Sürmeneli dede''si
İhsan Devrim 96 yaşında vefat etti.
8 Ocak
1329- İtalyan seyyah Marco Polo Venedik'te öldü.
1642- Astronomi bilgini Galileo öldü.
1916- Müttefik kuvvetleri,
Osmanlı ordusunun Çanakkale
direnişini kıramadı. İngiliz Deniz Kuvvetleri Komutanı
Amiral Winston Churchill görevinden
istifa etti.
1918- ABD Başkanı Woodrow Wilson, Avrupa'da kalıcı barışın
sağlanması için kendi adıyla anılacak 14 prensibi açıkladı.
1933- Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı kabul edildi.
1986- Sekiz sanatçıya Yükseköğrenim Kurulunca ''profesörlük''
unvanı verildi. Bu sanatçılar arasında Yıldız Kenter,
Hikmet Şimşek ve Nevit Kodallı da vardı.
1997- Vehbi Koç'un çalınan naaşı,
Zincirlikuyu Mezarlığı'nda
boş bir mezarda bulundu ve çalanlar yakalandı. Koç'un naaşı,
10 Ocak'ta ikinci kez toprağa verildi.
1998-
Karşıyaka Müftüsü Nadir Kuru'nun, İzmir'de Dr.
Tibet
Kızılcan'ın
cenaze namazını kıldırırken ''İsteyen hanımlar
namaza gelebilir'' sözleri üzerine kadınlar, erkeklerle saf
tutarak cenaze namazı kıldı.
2003- THY'nin, İstanbul-Diyarbakır seferini yapan RC-100
tipi uçağı Diyarbakır'a inişi sırasında düştü: 74 kişi
öldü, 3 kişi yaralanarak kurtuldu.
2004- MGK Genel Sekreterliği Yönetmeliği'nin gizliliğini
kaldıran yasanın ardından hazırlanan yeni yönetmelik
de yürürlüğe girdi. MGK Genel Sekreterliği, yönetmelikte
başbakana bağlı bir kuruluş olarak tanımlandı.
2010-
Halep ile
Gaziantep arasında konulan yolcu
treni ilk seferini yaptı.