Bunların bir kısmını duyduk, bir kısmını tarih kitaplarından okuduk, bir kısmına da şahit olduk. Dünyanın son 800 yılda tanık olduğu olayları, “Tarihi Değiştiren Olaylar” kitabında bir araya getiren Ali Çimen, Magna Carta’dan 11 Eylül’e kadar 29 olayın derlemesini sunuyor. 26 Nisan 1986 sabah saat 01.00. Kiev yakınlarındaki Çernobil nükleer santralının 4 numaralı reaktöründe tehlikeli bir test gerçekleştiriliyor. Elektrik destek ünitesi devreden çıktığında türbinlerin ne kadar daha dönmeye ve güç üretmeye devam edileceği ölçülecek. Otomatik güvenlik kapanma mekanizması da dahil olmak üzere, bazı güvenlik sistemleri devre dışı bırakılmıştı. Deney beklendiği gibi olmuyor, olaylar kontrolden çıkıyor ve büyük bir patlama gerçekleşiyor. Bugün Türkiye’de de hâlâ etkilerinin Karadeniz bölgesinde sürdüğü ve kanserden ölümle sonuçlanan, radyoaktif serpinti yaşanıyor. Bölgede 48 bin yıl sürecek bir etki bırakan olay, 300 yıl canlı yaşamını imkansız hale getiriyor ve milyonlarca insanı doğrudan etkiliyor. Bundan 21 yıl önce yaşanan olayı, ‘Tarihi Değiştiren Olaylar’ adı altında kaleme aldığı kitapta yer veren gazeteci Ali Çimen, Magna Carta’dan 11 Eylül’e kadar dünyayı etkileyen 29 olayı aktarıyor. Bazen, ‘Hey koca dünya hey’ deriz, bazen de ‘Kimler geldi kimler geçti’ diye hayıflanırız. 4,6 milyar yaşındaki dünyamız, elbette sayısını, niteliğini ve isimlerini bilmediğimiz binlerce, belki de milyonlarca olay atlattı. Bu olaylardan çok azını, 13. yüzyıldan itibaren günümüze kadar olan zaman diliminde yaşanan 29 olayı, ‘Tarihi Değiştiren Olaylar’ isimli kitabında toplayan gazeteci Ali Çimen, bunu özellikle tarih meraklılarına ithaf ediyor. “Bu kitabı, şu toprağını çiğnediğimiz dünyamızda neler olmuş, neden olmuş ve sonrasında neler yaşanmış sorusu ile kafasını yoran tarih meraklıları için kaleme aldım” diyen Çimen, okuyucu ile tarihin mihenk noktaları ile arasındaki mesafeyi kapatmayı hedeflediğini söylüyor. Yahudi soykırımının yarattığı panik ve korkunun İsrail’in kuruluşunu tetiklemesinde, uzay yarışı’nda yaşanan teknolojik gelişmelerin bir şekilde Soğuk Savaşı bitirmesinde ya da İkinci Dünya Savaşı’ndaki yıkımın küllerinden Avrupa Birliği’nin filizlenmesinde görüldüğü gibi, tarihin birbirinden etkilenen olaylar olduğunun altını çiziyor. ‘Tarihi Değiştiren Konuşmalar’ ve ‘Tarihi Değiştiren Savaşlar’ isimli çalışmalarından sonra meraklısına, bu defa yaşanan olayların öyküsünü sunuyor. Dünyayı değiştiren olaylar arasında, karşımıza ilk olarak, İngiliz devlet adamı Winston Churchill’in, “İşte kralın da üzerinde olan, hatta onun bile çiğneyemeyeceği kanun. Kanunun yüceliğinin deklare edilmesi ve bunun bir metinle tasdik edilmesi, Magna Carta’nın görkemidir ve sadece bu bile, insanoğlunun ona gösterdiği saygıyı haklı çıkarmaktadır.” sözleriyle atıfta bulunduğu 15 Haziran 1215 tarihli Magna Carta çıkıyor. Onu, aklın kiliseye karşı ayaklanmasından ortaya çıkan ve ‘yeniden doğuş’ anlamına gelen ‘Rönesans’ izliyor. Arkasından da, kendisinden sonra gelecek olan Fransız Devrimi ve Sanayi Devrimi üzerinde etkili olan, aydınlanma geliyor. 1917 Ekim Devrimi, Osmanlı’nın tarihe karışarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması, Mahatma Gandi’nin silahsız savaşı, 1929’da Amerika’da başlayıp Avrupa ve dünyanın diğer sanayileşmiş bölgelerine yayılan ‘Büyük Buhran’ ve Adolf Hitler’in iktidara gelişi onların arkasından geliyor. Tarih ve olaylar arasındaki yolculuğumuz yine önemli olaylarla devam ediyor: Tarihin en büyük deniz harekâtı olarak kayıtlara geçen 1944 tarihli Normandiya Çıkartması, ABD’nin ilk atom bombasını üretmesi ve ilk felaket denemesi olarak Japonya üzerinde kullanması, dünyanın utançla andığı Yahudi soykırımı ve Nürnberg Mahkemeleri, Filistin sorununun fitilini ateşleyen İsrail’in kuruluşu, ırkçı Apartheid rejiminin yıkılması, insanlığın yarım asır nükleer silahların gölgesinde yaşadığı Soğuk Savaş, Avrupa’nın savaşa ve sefalete başkaldırısı Avrupa Birliği’nin doğuşu, ABD ve Sovyetler’in teknoloji ve propagandaya dayalı mücadelesi uzay yarışı. İnsanlık elbette çok şey atlattı, kimi olaylarıyla sevindi, kimileriyle üzüldü, büyük acılar ve buhranlar yaşadı. Ancak, gerçekleşen her olaydan sonra, ‘Artık eskisi gibi olmayacak’ sözcükleri ağızlardan döküldü. Artık eskisi gibi olmayacak ve dünya yeni olaylar ve gelişmelerle yoluna devam edecek. [email protected] Geriye doğru 10 önemli olay Dünya tarih’in en büyük terörist saldırısı ile sarsıldı, tarih yeniden yazılmaya başlandı ‘11 Eylül 2001’, koyun Dolly’den Hitler’in ikizine giden fantastik yol ‘klonlama’, Sovyetler Birliği’nin dağılması, Soğuk Savaşın taşlaşmış hali ‘Berlin duvarının yıkılışı’, 48 bin yıl yaşayacak olan hayalet ‘Çernobil’, Ortadoğu’da dengeler değişti; Amerika ile İran sürekli düşman oldu ‘İran İslam Devrimi, rehine krizi’, dünya siyasi literatürünü zenginleştiren skandalların anası ‘Watergate’, öğrenci olayları ve ‘68 kuşağı efsanesi’, dünya 14 gün boyunca hop oturup hop kalktı, nükleer savaşın eşiğinden dönüldü ‘Küba füze krizi’, Yeni bir dönem başlıyor: Uzayda ilk insan ‘Yuri Gagarin’. Rakamlarla Çernobil 30 kişi ilk patlamada öldü. İlk yıl 650 bin kişi nükleer temizlemede çalıştı. Bunlar daha sonra ‘temizlikçiler’ diye adlandırıldı. Bu kişilerin 15 bini ilk yıllarda öldü. 50 bin yardım görevlisi sakat kaldı. 5 milyon kişi radyasyondan etkilendi. 52 bin kişi Çernobil civarını terk etti. Reaktör ve etrafındaki yerleşim bölgesinin bulunduğu 30 kilometre karelik alan dış dünyadan tecrit edildi. Radyasyonun etkisi bölgede 48 bin yıl daha kalacak. İnsanların bölgede tekrar yaşamaya başlaması için aradan 300 yıl geçmesi gerekiyor. Zaman - Pazar