Meclis Adalet Komisyonunda bekletilen af yasa tasarısı için yaklaşık 1,5 aydır sıkı pazarlıklar yapan koalisyon hükümetinin büyük ortağı Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) ile Meclis'te temsilcileri bulunan Katalonya'nın iki büyük siyasi partisi Katalonya İçin Birlik (Junts) ve Katalonya Cumhuriyetçi Solu (ERC) anlaştıklarını duyurdu.

İspanya'da muhalefetteki sağ ve aşırı sağ görüşlü partilerin "ihanet", "hukuk devletinin yıkılması", "demokrasinin yara alması", "eşitlik ilkesinin ortadan kalkması" gibi sert eleştirilerine ve hukuki tartışmalara neden olan af yasa tasarısı, Junts'ın talepleri göz önünde bulundurularak AB yasalarıyla garanti altına alındı.

Meclis'te 14 Mart'ta görüşülüp kabul edilmesi ve Senato'ya gönderilmesi öngörülen yasa tasarısıyla 1 Kasım 2011 ile 13 Kasım 2023 tarihleri arasında Katalonya'da ayrılıkçı faaliyetlerinden dolayı hüküm giyen ya da haklarında yasal süreç devam eden tüm siyasetçiler ve STK liderleri affedilecek.

İlk halinden farklı olarak "terörizm, vatana ihanet ve kamu mallarını kötüye kullanma" suçları da af tasarısına dahil edildi. Terörle ilgili suçlarda İspanya Ceza Hukuku yerine AB yasaları uygulanarak affın daha geniş şekilde garanti altına alındığı belirtildi.

Yasa tasarısının, parlamentonun iki kanadında en az iki ay sürmesi beklenen siyasi süreçten sonra bu haliyle kabul edilip Resmi Gazete'de yayımlanması halinde aftan 300'den fazla kişinin faydalanması öngörülüyor.

İspanya mahkemelerinden kaçarak 30 Ekim 2017'de Belçika'ya giden, Avrupa Parlamentosuna seçilmesine rağmen İspanya'da hakkındaki arama ve yakalama emri devam eden eski Katalonya Özerk Hükümet Başkanı ve Junts lideri Carles Puigdemont'un da bu af sayesinde ülkeye dönüp siyasi kariyerine devam etmesindeki yasal engeller kalkmış olacak.

Ayrıca Puigdemont gibi yurt dışına kaçan diğer eski Katalan milletvekilleri de İspanya'daki suçlamalardan arınacak.

Katalonya'da 1 Ekim 2017'de yapılan yasa dışı bağımsızlık referandumu döneminde şiddet yanlısı olayları başlatan ve şimdiye kadar terörizmle suçlanan "Cumhuriyetin Savunma Komiteleri" (CDR) ve "Demokratik Tsunami" adlı örgütlerin temsilcileri de aftan faydalanacak.

Diğer yandan, Senato'da çoğunluğa sahip ana muhalefetteki sağ görüşlü Halk Partisi (PP), yasa tasarısını "aşağılama" ve "siyasi yolsuzluk" olarak nitelendirerek kurumlar ve mahkemeler nezdinde hukuka karşı mücadeleye devam edeceklerini duyurdu.

PP lideri Alberto Nunez Feijoo, Bükreş'teki Avrupa Halk Partisi kongresinde basına yaptığı değerlendirmede, "Avrupa, hukuk devletine yönelik saldırılara izin veremez." dedi.

Hükümete göre "Katalonya'da birlikte yaşam" yeniden sağlanacak

Af tasarısıyla ayrılıkçı Katalan siyasi partilerin Meclis'teki dışarıdan desteklerini garanti edeceğini düşünen hükümet kanadı, af sayesinde Katalonya'da "birlikte yaşamın ve istikrarın yeniden sağlanacağını" savunuyor.

Katalonya'daki ayrılıkçı siyasi partilerden Junts ve ERC, "af yasasının bir sonuç değil başlangıç olduğunu, İspanya devleti ile anlaşmalı bağımsızlık referandumunun yapılması gerektiğini" savunuyor.

Katalonya'da bağımsızlık yanlısı siyasi girişimler, 2012'de başlamış ve dönemin Katalonya Özerk Hükümet Başkanı Artur Mas'ın öncülüğünde 9 Kasım 2014'te yasa dışı ilk bağımsızlık yanlısı halk oylaması yapılmıştı.

Ardından Ocak 2016-Ekim 2017 döneminde Katalonya Özerk Hükümet Başkanı olarak görev yapan, halihazırda Avrupa Parlamentosu üyesi olan, İspanya'da hakkında yakalama ve tutuklama emri bulunan Carles Puigdemont'un liderliğinde 1 Ekim 2017'de Anayasa Mahkemesinin iptal kararına rağmen yasa dışı bağımsızlık referandumu düzenlenmişti.

Katalonya Özerk Yönetim Parlamentosu da 27 Ekim 2017'de "açıklanması ertelenen tek taraflı bağımsızlık deklarasyonunu" kabul etmiş ve aynı gün İspanya Senatosunda alınan ve Anayasa'nın 155. maddesinin uygulandığı kararla Katalonya'nın özerk hakları geçici olarak merkezi hükümete devredilmişti.

Bu gelişmelerin ardından İspanya mahkemelerinden kaçan Puigdemont ve 6 eski Katalan siyasetçi ülkeyi terk ederken diğer eski Katalan özerk yönetim hükümeti üyeleri ve iki sivil toplum örgütü temsilcisi, 2 Kasım 2017'de tedbiri kararla cezaevine gönderilmişti.

Yüksek Mahkemede tutuklu yargılanan eski Katalonya özerk yönetim hükümeti üyeleri ve sivil toplum kuruluşu temsilcilerinden 9'u "devlete karşı ayaklanma", "kamu parasını kötüye kullanma" ve "devletin kurumlarına itaatsizlik" suçlarından Ekim 2019'da açıklanan kararla 9 ila 13 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

İspanya'da Ocak 2020'den beri iktidarda olan sol koalisyon hükümeti, Katalonya sorununa çözüm amacıyla tutuklu 9 Katalan siyasetçi hakkında 22 Haziran 2021'de kısmi af çıkarmıştı.