Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükümetinin Türkiye’de kendisine muhalif herkesi yurt dışında da rahat bırakmadığına ve hukuki geçerliliği olmayan taleplerle Uluslararası Polis Teşkilatı’nı (INTERPOL) da kendi emelleri doğrultusunda kullanmaya kalktığına dair vakalarda artış olduğu belirtilmişti.
tr724’te Said Emre Erenol imzası ile yayımlanan makalede INTERPOL’ün yetki alanına giren “Kırmızı Bülten”, “Difüzyon” ve “Seyahat Belgeleri” gibi kavramların ne anlama geldiği ele alınıyor.
Makalede isminin hukuksuz bir şekilde INTERPOL bilgi bankasına girdiğini öğrenen bir kişinin neler yapması gerektiği de madde madde anlatılıyor.
INTERPOL TARAFINDAN ARANIYOR MUYUM?
Makalede bir kişinin INTERPOL tarafından aranıp aranmadığını veya INTERPOL Bilgi Sistemi’nde hakkında herhangi bir bilgi bulunup bulunmadığını öğrenmek için başvurabileceği “Interpol Dosyalarını Kontrol Komisyonu (CCF; Commission for the Control of INTERPOL’s Files) hakkında da bilgiler veriliyor.
“Yurt dışında yaşamak, Interpol, kırmızı bülten ve siz” başlıklı makalenin tam metni şöyle:
Bu yazı hukuki bir belge niteliğinde değildir, bilgilendirme amacıyla yazılmıştır.
Yoğun mağduriyetlerin yaşandığı günümüz Türkiye’sinde en çok merak edilen konulardan birisi de Uluslararası Polis Teşkilatı INTERPOL’ün, Türkiye Cumhuriyeti’nden gelebilecek taleplere dair fonksiyonları ve uygulamalarıdır.
Bu yazıda, “kırmızı bülten”, “difüzyon” ve “seyahat belgeleri” konusuna değinilecek, ayrıca, bir kişinin INTERPOL’ce aranıp aranmadığını veya INTERPOL Bilgi Sistemi’nde hakkında herhangi bir bilgi bulunup bulunmadığını öğrenmek için başvurabileceği “Interpol Dosyalarını Kontrol Komisyonu (CCF; Commission for the Control of INTERPOL’s Files) ve fonksiyonları hakkında kısa bilgiler verilecektir.
MERKEZİ FRANSA’NIN LYON ŞEHRİNDE
194 ülkenin üye olduğu Interpol Genel Sekreterliği (ICPO: International Criminal Police Organization) Fransa’nın Lyon şehrinde bulunmaktadır.
Singapur’da “INTERPOL Küresel İnovasyon Kompleksi” ile Arjantin/Buenos Aires’te “Komuta Kontrol Merkezi” bulunan Interpol Genel Sekreterliği’nin yedi ülkede de “Bölgesel Büroları” bulunmaktadır.
Her üye ülke, “Milli Merkez Büro” (NCB; National Central Bureau) adıyla kendi bünyesinde yapılanmıştır ve genel sekreterlik ile koordine içinde çalışmaktadır.
Interpol, üye ülkelerin polis teşkilatları arasında güvenli haberleşme ağları üzerinden bilgi paylaşımı yapan, değişik veri bankaları vasıtasıyla suç ve suçlularla mücadele etkin rol oynayan uluslararası bir kuruluştur.
Interpol, uluslararası çapta aranan kişilerin yerinin tespiti ve ilgili ülkeye iadesi amacıyla çıkarılan “Kırmızı Bülten” başta olmak üzere, farklı konularda çıkardığı değişik renklerdeki bültenleriyle bilinmektedir.
KIRMIZI BÜLTEN NEDİR?
Kırmızı bülten, bir üye ülkenin talebi üzerine, adli makamlarca aranmakta olan bir şahsın, diğer üye ülkelerce yerinin tespiti, görüldüğü yerde yakalanması ve arayan ülkeye iadesi amacıyla genel sekreterlik tarafından çıkartılan ve üye ülkelerin kanun uygulayıcı birimleri tarafından bilgisayar ekranı üzerinde sorgulanarak görülebilen elektronik bir arama alarmıdır.
Kırmızı bültende, aranan kişinin adı, doğum tarihi, cinsiyeti, uyruğu ve varsa parmak izi ve fotoğrafı ile hangi suçtan arandığına dair bilgiler yer alır.
Diğer bir ifadeyle, bir üye ülke, yakalanmasını ve iadesini istediği bir kişi hakkında kendi ülkesindeki adli prosedürleri takip ederek dosya hazırlar ve kırmızı bülten çıkartılması için Milli Merkez Bürosu aracılığıyla genel sekreterliğe talepte bulunur.
Kırmızı Bülten talep edebilmek için, kişinin, suçun işlendiği yerin milli mevzuatına göre, en az iki yıl ve daha fazla hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile cezalandırılmasını öngüren bir suçlamaya muhatap olması ya da 6 ay ve daha uzun süreli bir hapis cezanın infazı veya altı aydan fazla kalan hapis cezasının infazının tamamlanması için aranıyor olması gerekmektedir.
INTERPOL, TALEBİN MEVZUAT UYGUN OLUP OLMADIĞINI İNCELER
Genel sekreterlik, gelen talebi INTERPOL Anayasası’na ve ilgili diğer mevzuatına uygunluğu açısından inceler. Talebi, belirlenen kriterlere uygun bulursa kırmızı bülteni INTERPOL sistemine yükler ve 194 ülkeye yayımlar.
Hakkında kırmızı bülten çıkarılan bir kişi, herhangi bir ülkeye legal olarak girmeye veya bir ülkeden çıkmaya teşebbüs ettiğinde, yapılan kimlik kontrolü sonucunda arandığı tespit edilir ve hakkında inceleme yapılabilmesi ve/veya iadesi için gözaltına alınır / alınabilir.
Üye bir ülkeden gelen kırmızı bülten talebi, belirlenen kriterlere uygun bulunmazsa genel sekreterlikçe reddedilir, dolayısıyla yayınlanmaz.
Interpol Anayasası’nın 3’üncü Maddesi, Interpol’ün; dini, siyasi, askeri ve ırkçılıkla ilgili suçlarla ilgilenmeyeceğini hükme bağlamıştır.
Kırmızı bülten dolayısıyla bir ülkede yakalanan kişinin, her zaman arayan ülkeye iade edilmesi gerekmez.
İşlemin nasıl sonuçlanacağı, arayan ve yakalayan ülke arasındaki siyasi ilişkilere veya iki ülke arasındaki güvenlik işbirliği anlaşmalarına göre değişiklik gösterebilir. İadeyi engelleyen bir takım unsurlar da vardır.
İADE DURUMUNDA KİŞİNİN HAYATİ TEHLİKESİ SÖZ KONUSU MU?
Örneğin; talep eden ülkede idam cezasının olması durumunda veya iade durumunda kişinin hayati tehlikeye maruz kalabileceği değerlendirildiğinde iade gerçekleşmeyebilir.
Aynı şekilde, bir kişinin herhangi bir ülkede siyasi sığınmacı statüsünde olduğu (Mülteci/Refugee), veya sığınma talebinde bulunduğu (Asylum Seeker) anlaşıldığında iade işlemi genellikle uygulanmaz.
Ancak, ülkeler arası ilişkilerde siyaset mekanizması son kararı veren merciidir. Yakalanan bir kişinin iade edilip edilmeyeceğine ilişkin süreç sonuçlanıncaya kadar yakalandığı yerde gözaltında tutulması veya o ülkede alıkonulması söz konusu olabilmektedir.
Bu süreç, ilgili ülkelerin bürokrasisine veya yapılacak yazışmaların sonuçlanmasının ne kadar süreceğine göre değişiklik gösterebilir. Özetle Interpol kırmızı bültenleri her zaman iadenin mutlak bir enstrümanı değildir.
Ayrıca Interpol, bir ülkenin Interpol mekanizmalarını ciddi şekilde suistimal ettiği kanaatine varırsa, o ülkenin Interpol data banklarına veri girişi yapmasına kısıtlama getirebilir, kırmızı bülten taleplerini kabul etmeyebilir.
TÜRKİYE’NİN 70 BİN KİŞİ HAKKINDA KIRMIZI BÜLTEN ÇIKARMA TALEBİ
Nitekim 15 Temmuz 2016’da askeri darbe girişiminden sonra Türkiye’nin yaklaşık 70 bin kişi hakkında kırmızı bülten çıkarma talebi, INTERPOL tarafından aranan kriterleri ihtiva etmediği gerekçesiyle kabul edilmemiştir.
(Basına ve bir kısım dava dosyalarına yansıdığı kadarıyla, yapılan suçlamalar, hükümetin muhaliflerine karşı yürüttüğü siyasi nitelikli suçlamalardır ve şüpheden uzak somut deliller içermemektedir.)
Kırmızı Bültenler, talep eden ülkece kaldırılmadıkça beş sene geçerlidir. Bu sürenin bitimine altı ay kala Genel Sekreterlik ilgili ülkeye verinin INTERPOL Bilgi Sistemi’nde kalıp kalmayacağını sorar.
Şayet ülke veriyi tutmak isterse, gerekçelerinin geçerli olduğunu gösteren bilgi/belgelerle bildirimde bulunur ve süre beş sene daha uzatılır. Böyle bir bildirimde bulunulmazsa, ya da kriterlere uygunsuzluk tespit edilirse, belirlenen süre sonunda veriler silinir.
DİFÜZYON NEDİR?
Difüzyon, kırmızı bülten çıkarma işlemleri zaman alabildiğinden, aranan bir şahsın gecikmeye mahal vermeden yakalanabilmesi amacıyla, kırmızı bültene ilişkin ktiterler çerçevesinde, ilgili ülke İnterpol’ü tarafından, yine Interpol kanalları kullanılarak bir veya birden fazla ülkenin Interpol’lerine gönderilen dağıtımlı yazılardır.
Kırmızı bültenden farkı, Interpol Genel Sekreterliği’nce değil, doğrudan talep eden ülke tarafından bir veya daha fazla ülkeye ve genel sekreterliğe gönderilen arama ve yakalama talebi olmasıdır.
Sonuçları itibarıyla kırmızı bültenden farkı yoktur. İlgili ülkenin gönderdiği difüzyon yazısı, dağıtımdan sonra genel sekreterlikçe prosedürlere uygunluğu açısından kontrol edilir.
Uygun görülürse Interpol Bilgi Sistemine yüklenir. Uygunsuzluk görülürse durum genel sekreterlik tarafından difüzyon talebi gönderilen ülkelere bildirilir ve kayıtlardan silinmesi istenir.
GEÇERSİZ BİR DİFÜZYON KAYITLARDAN SİLMEYEN BİR ÜLKENİN VERİ TABANINDA UZUN SÜRE KALABİLİR
Kayıtlardan silinmesini istemek, kayıtların ilgili ülke(ler)ce silinmesini garanti etmez. Dolayısıyla, aslında geçersiz olan bir difüzyon, onu kayıtlarından silmeyen bir ülkenin veri tabanında uzun zaman kalabilir ve durum açıklığa kavuşturuluncaya kadar difüzyona konu olan kişinin sıkıntı yaşamasına sebep olabilir.
Kırmızı bültenle veya difüzyonla aranılıp aranılmadığı, yada seyahat belgelerinin mevcut durumu nasıl öğrenilebilir?
Bunu öğrenebilmek için aşağıdaki yollar denenebilir.
INTERPOL’ün web sayfasında isim kontrolü yapılabilir. (www.interpol.int/notice/search/wanted)
Ancak verilen web linkinden sorgulama yapmak çoğu zaman kesin sonucu vermez. Web sayfasında çok kısıtlı sayıda kırmızı bülten gözükmektedir.
Listelerin tamamı ancak milli bürolar tarafından görülebilmektedir. Difüzyonların ise hiçbirisi web sayfasında görüntülenmez.
Bu tür bilgileri elde etmek için bulunulan ülkenin polisine başvurulabilir.
Ancak, başvuranın o ülkenin vatandaşı olmaması, bilgi edinme hakkı konusunda ülkelerin mevzuatının farklılıklar göstermesi, aynı zamanda veri tabanlarına girişlerin çoğu zaman kısıtlı olmasından dolayı bu talebin gerçekleşme ihtimali yok denecek kadar azdır.
Formal olmayan yollardan alınabilecek bilgiler de sağlıklı olmaz.
INTERPOL Dosyalarını Kontrol Komisyonu’na (CCF) yazılı başvuru yapabilir. En etkin ve kısa yolun bu olduğu söylenebilir.
INTERPOL Dosyalarını Kontrol Komisyonu: (The Commission for the Control of Interpol’s Files, CCF)
Bu komisyon, INTERPOL Bilgi Sistemine veri girişi yapılırken, izlenmesi gereken yol ve prosedürlerin INTERPOL Anayasasına ve ilgili diğer mevzuata uygun yapılıp yapılmadığını denetleyen ve hukukçulardan oluşan bağımsız bir INTERPOL organıdır.
Adı geçen komisyon, bir yargılama ve temyiz makamı değildir. Komisyon, yazılı müracaatı üzerine, ilgili kişiye ya da temsilcisine o kişi hakkında Interpol Bilgi Sisteminde herhangi bir veri bulunup bulunmadığı konusunda bilgi verebilir.
(Örneğin; hakkında INTERPOL’ce bir yakalama kararı mevcut mudur? Ya da seyahat belgeleri üzerinde herhangi bir kısıtlama/şerh/bilgi var mıdır?)
Komisyon ayrıca, yazılı talep üzerine, bir kişi hakkında INTERPOL Bilgi Sistemi’nde mevcut olan bir verinin -gerekli koşulları ve kriterleri karşılaması şartıyla- düzeltilmesine veya kayıtlardan silinmesine yönelik karar alıp bunu Genel Sekreterliğe bildirebilir.
Örneğin, bir kişi, arama kararına konu olan bir suçlamadan beraat etmişse veya verilen ceza infaz edildiği halde isminin halen Interpol kayıtlarında bulunduğunu biliyor yada bulunduğundan şüphe ediyorsa, veyahut bu yüzden herhangi bir ülkede alıkonuluyorsa, bu durumu öğrenmek ve/veya kayıtlardan silinmesini sağlamak amacıyla adı geçen komisyona yazılı müracaatta bulunabilir.
Komisyonun kararları bağlayıcıdır.
KOMİSYONA YAZILI MÜRACAAT YAPILIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR:
Dilekçe Interpol’ün resmi çalışma dilleri olan İngilizce, Fransızca, İspanyolca veya Arapça dillerinden birinde yazılmış olmalıdır.
Dilekçede amaç açıkça yazılmalı, şahsın, neden kırmızı bülten veya difüzyona konu olabileceğine veya seyahat belgelerinin mevcut statüsü konusundaki şüphelerine dair gerekli açıklamalar yapılmalı ve öne sürülen argümanlar kişiye özel ve somut verilerle desteklenmelidir.
Interpol’ün web sayfasında bulunan CCF Komisyonuna sunulacak “Başvuru Formu” eksiksiz olarak doldurulmalı, müracaatın bilgi edinme amaçlı mı, yoksa mevcut bir bilginin düzeltilmesi ya da silinmesi amaçlı mı olduğu belirtilmelidir. (Formdaki ilgili kutucuk işaretlenmelidir.)
Dilekçede belirtilen talebe göre Interpol tarafından verilecek cevap süreleri ve uygulanacak prosedürler farklılık arzedebilmektedir.
Müracaat Formu, şahıs veya avukatı tarafından imzalanmış olmalı ve ıslak imzalı nüsha CCF’e posta ile gönderilmelidir. (Kişi, CCF Komisyonuna kendisi bizzat başvurabilse de, bunu uzman bir avukat aracılığıyla yapması tavsiye edilir.)
Açık kimlik fotokopileri, pasaport, ehliyet fotokopisi vs ile, konuyla ilgili kişiye özel her türlü bilgi / belge iliştirilmelidir.
Şahıs, mülteci statüsü aldıysa veya mültecilik başvurusunda bulunduysa bunu dilekçede belirtmesi çok faydalı olacaktır.
Eğer başvuru, iade edilme riski koşullarında yapılmış ise, (örneğin bir ülkeye girerken ya da çıkarken yakalama olmuşsa), konunun acil olduğu başvuruda belirtilmelidir.
CCF komisyonu ile ilgili detaylar ve CCF Komisyonuna Başvuru Formu aşağıdaki linkte mevcuttur.
(https://www.interpol.int/en/Who-we-are/Commission-for-the-Control-of-INTERPOL-s-Files-CCF/Data-and-your-rights)
Müracat zarfının aşağıdaki adrese gönderilmesi gerekmektedir. (Postanın iadeli-taahhütlü gönderilmesi tavsiye olunur);
The Commision for the Control of INTERPOL’s Files (CCF),
200 quai Charles de Gaulle, 69006, Lyon/FRANCE”
BİR AY İÇİNDE KABUL CEVABI GELİR
CCF Komisyonu, öncelikle dilekçenin kendilerine ulaştığına ve usulüne uygun hazırlanmış ise, kabul edilebilir olduğuna dair bir mesajı, dilekçe kendilerine ulaştıktan sonra bir ay içinde ilgilisine bildirecektir.
CCF’e yapılan müracaata, eğer talep; bilgiye erişim ise dört ay içinde, mevcut bir bilginin düzeltilmesi yada silinmesi ise, kabul edilebilirlik tarihinden itibaren dokuz ay içinde cevap verilecektir.
CCF komisyonu aldığı kararların ifası için bir ay içinde genel sekreterliğe yazılı bilgi verecek, genel sekreterlik ise, kararların kendisine ulaştığı tarihten itibaren bir ay içinde kararları uygulamaya sokacaktır. Gerekçeli itirazlar bu süreleri uzatabilir.
Temelde bir kişi hakkında INTERPOL Bilgi Sistemi’ne girmiş bir bilgi/veri, o bilgiyi gönderen ülkenin malı sayılır. Bu yüzden bazen ülkeler, Interpol’e gönderdikleri bilginin kimseyle paylaşılmamasını isteyebilirler.
Bazı durumlarda CCF Komisyonu, bireyin dile getirdiği iddialara ilişkin olarak bilgiyi/veriyi gönderen ülke ile yazışarak iddialar karşısında o ülkenin görüşlerini/gerekçelerini alabilir.
Mülteci statüsünde olanların veya mültecilik başvurusunda bulunanların güvenlik endişesi taşımaları durumunda, dilekçelerinde statülerini belirtmeleri ve kaynak ülkeye kendileri ve bulundukları yer hakkında bilgi verilmemesini talep etmeleri faydalı olacaktır.
CCF, gerekli gördüğü durumlarda, yine de kaynak ülkeye durumu sormak isteyebilir, ancak müracaatçının gizli kalmasını talep ettiği bilgileri (örneğin adresini) gizli tutar.
INTERPOL Bilgi Sistemi’nde kendisi hakkında kayıt bulunduğunu öğrenenler sildirmek için ne yapmalıdır?
CCF BİR YARGILAMA MAKAMI DEĞİLDİR
Daha önce de ifade edildiği gibi, CCF Komisyonu bir yargılama veya temyiz makamı değildir. Her talep üzerine kişinin ismini Interpol kayıtlarından silecek de değildir. İsmin kayıtlardan silinmesi bazı şartlara tabidir.
Örneğin, bir kişinin davası beratle sonuçlanmış veya cezası infaz edilmiş olduğu halde, ismi halen INTERPOL Bilgi Sistemi’nde mevcutsa CCF Komisyonu’ndan isminin silinmesini talep edebilir.
INTERPOL KAYITLARINDA MEVCUT BİR BİLGİ NASIL SİLDİRİLEBİLİR?
Interpol kayıtlarında mevcut bir bilgiyi sildirmek için şu yollar denenebilir;
Kişi, kendisi hakkında kırmızı bülten veya difüzyon çıkaran ülkeden, isminin Interpol kayıtlarından çıkarılmasını talep edebilir. Bunun için hukuki argümanlarını sunmalıdır.
Özellikle dikta rejimlerinde bu yolun takip edilebilirliğinin uygunluğu için uzman bir avukatla hareket etmekte fayda vardır.
Kişi, başka bir ülkede yaşıyorsa, aynı talebi yaşadığı ülkenin makamlarından isteyebilir. Bu amaçla yaşadığı ülkeden yerel ve konunun uzmanı bir hukukçu ile süreci takip edebilir.
Kişi, yukarıda anlatılan kriterler çerçevesinde CCF Komisyonu’ndan, isminin Interpol sisteminden silinmesini kendisi- veya avukatı vasıtasıyla- talep edebilir. İsmin niçin silinmesi gerektiği belgeleriyle sunulmalıdır.
Her ne kadar süreyi uzatacak olsa da bir kişinin CCF Komisyonu’ndan isminin Interpol kayıtlarından silinmesini talep etmeden önce, isminin kayıtlarda mevcut olup olmadığını öğrenmesi ve varsa daha sonra başka ek bir müracaatla silinmesini istemesi daha uygun olacaktır.
Çünkü, CCF Komisyonu, kişiye ait bir veri bulunduğu takdirde, ilgilisine vereceği cevabında bir takım ek bilgiler sağlayacaktır ki, bu bilgiler daha sonra kayıt sildirme talebi için hazırlanacak dosyada neye hazırlık yapılması ve ne tür belgeler sunulması gerektiği konusunda müracat sahibine yol gösterecektir.
MÜLTECİ STATÜSÜ ALMIŞ VEYA SIĞINMA BAŞVURUSUNDA BULUNMUŞ OLANLARLARIN DURUMU
Mülteci statüsü almış veya sığınma başvurusunda bulunmuş olanlarla ilgili bilgiler;
Hali-hazırda mülteci statüsü almış olanlar veya siyasi sığınma talebinde bulunmuş, ancak işlemleri devam edenler, 1951 tarihli “Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Cenevre Sözleşmesi” ve sözleşmenin 1967 tarihli “Protokol Hükümleri”ne tabidirler.
İsmi, Interpol Bilgi Sisteminde mevcut olduğundan dolayı, herhangi bir sınır geçişinde, haklarındaki bir kırmızı bülten veya difüzyon talebine istinaden gözaltına alınanlar/alıkonanlar, kendilerini gözaltına alan veya alıkoyan otoritelere, yukarıda zikredilen sözleşme kapsamında, mülteci statüsünde olduklarını, ya da siyasi sığınma talebinde bulunduklarını ifade etmeli ve kendilerine verilen mülteci kimlik kartıyla / belgeyle bu durumu ispat etmelidirler.
Mülteci kimlik kartları veya sığınma başvuru evrakı üzerlerinde değilse, yakalama / alıkoyma işlemi yapan otoriteden kendilerine mülteci statüsü veren ülkeyle temasa geçerek statülerinin teyidini isteyebilirler.
Gözaltı söz konusu ise ve süreç uzayacak gibi görünüyorsa, bir avukat marifetiyle Interpol Genel Sekreterliği (CCF Komisyonu) ile iletişime geçilerek, mültecilik statüsünün tanıdığı özel durumlardan yararlanma ve mağduriyetin en kısa zamanda sonlandırılmasını talep etme cihetine gidilebilir.
Böyle bir talep ve cevaplandırılması belli bir süre alabileceğinden, dilekçede konunun acil olduğunun belirtilmesi ve imkanlar ölçüsünde bir avukat vasıtasıyla sürecin takip edilmesi faydalı olacaktır.
İnterpol Genel Sekreterliği’nin mültecilerle ilgili kabul ettiği 2017 tarihli tasarı; (GA-2017-86-Resolution No. 9)
İnterpol Genel Sekreterliği, Eylül 2017’de Çin’de yapılan 86'ıncı Yıllık Olağan Genel Kurul Toplantısı'nda mültecilerin durumuna ilişkin bir tasarıyı kabul etmiştir. Bu tasarıya göre;
ÜYE ÜLKELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN KURALLAR
Mülteci statüsünün suçlular veya suç şebekeleri tarafından suistimal edilmesini önlemek, aynı zamanda, mülteci statüsündeki kişilerin haklarını korumak amacıyla, özellikle sığınma başvurularını inceleme aşamasında, üye ülkelerden;
Sistematik olarak INTERPOL’ün veri bankalarını kontrol etmeleri,
Bilgi değişimi amacıyla, INTERPOL’ün bilgi sistemlerini kullanmaları,
Ülkedeki sığınma başvurularını inceleyen birimlerle, o ülkenin Interpol Milli Bürosu arasında düzenli haberleşme sağlamak amacıyla gerekli protokolleri oluşturmaları,
Sığınma müracaatlarını inceleyen birimlerle, sınır kontrollerinden sorumlu birimler de dahil olmak üzere, ülkelerdeki ilgili tüm birimlerin INTERPOL’ün bilgi sistemine, özellikle data banklarına ve diğer haberleşme altyapısına erişimlerini sağlaması,
Adli makamları ve göçle ilgili birimleri, sığınma başvurularını incelerken İnterpolün mevcut kabiliyet ve kapasitesi konusunda duyarlı hale getirmeleri,
Bir kişinin sığınma talebi, özellikle suç geçmişi göz önünde bulundurularak reddedildiğinde diğer ülkeleri ve genel sekreterliği sistematik şekilde bilgilendirmeleri istenmiştir.
Yine bu tasarı ile çalıntı, kayıp veya iptal edilmiş sığınmacı seyahat belgelerinin, Interpol’ün ilgili veri bankasına (Çalıntı ve Kayıp Seyahat Belgeleri Data bankası) düzenli bir şekilde girilmesi de üye ülkelerden talep edilmiştir.
Yine üye ülkelerden, ulusal kanunlarına uygunluk çerçevesinde ve gizlilik kurallarına riayet ederek; bir kişiye mülteci statüsü verildiğinde bu durum ile, herhangi bir sığınma başvurusunun neticesinin Genel Sekreterliğe ya da Genel Sekreterliğin CCF Komisyonuna bildirilmesi teşvik edilmektedir.
2014 yılı haziran ayında Interpol İcra Komitesi’nce ele alınan tasarıya göre mültecilerle veya sığınma başvurusunda bulunanlarla ilgili olarak kırmızı bülten veya difüzyon talep edildiği durumlarda, talep genel sekreterlik tarafından veya CCF Komisyonu’nca incelenecek ve;
Mültecinin yada sığınma başvurusu yapmış olan kişinin bu statüsü teyit edildiğinde,
Hakkında kırmızı bülten veya difüzyon çıkarılacak kişinin, ülkesine gönderilmesi halinde işkence görme korkusu mevcutsa, (işkenceye maruz kalacaksa),
Mülteci statüsünün verilmesi, talepte bulunan ülke ile ilgili olarak siyasi sebeplere dayanmıyorsa,
Kırmızı bülten veya difüzyon talebi Interpol tarafından işleme konulmayacaktır.
Bu yüzden üye ülkelerden, sığınma başvurusu taleplerini değerlendirirken ülkelerindeki Milli Interpol Bürosu vasıtasıyla ya da iltica işlemleriyle ilgilenen diğer birimlere doğrudan INTERPOL datalarına erişim imkanı sağlamak suretiyle, INTERPOL’ün veritabanını sistematik olarak kontrol etmeleri ve INTERPOL databanklarında kayıtlı olan tehlikeli suçlulara sığınma hakkı vermemeleri istenmektedir.
INTERPOL kayıtlarındaki suç geçmişi nedeniyle bir şahıs hakkındaki iltica talebinin reddi durumunda ise genel sekreterliğin bilgilendirilmesi talep edilmektedir.
Burada, gerçekten bir suç işleyen ve cezai sorumluluktan kurtulmak isteyen art niyetli kişilerin mültecilere sağlanan hakları suistimal ederek Interpol’ü bir kalkan olarak kullanmalarının önüne geçilmek istenmektedir.
KAYIP / ÇALINTI PASAPORT VAKALARI:
Kayıp veya çalıntı seyahat belgeleri (pasaportlar), suç örgütleri için çok önemli belgelerdir. Bu belgelerin kayıp veya çalıntı olduğu ilgili ülke tarafından Interpol data banklarına girilmemişse, bu belgeleri elinde bulunduran suçlular, daha az bir riskle uluslararası dolaşım yapabilmektedirler.
Kayıp veya çalıntı olduğu Interpol sistemine girilen belgelerle normal şartlarda giriş-çıkış yapmak kolay değildir. (Kolay değildir diyoruz, çünkü ülkeler, giriş-çıkış yapan yolcuları sadece kendi milli data banklarından sorgulayabildikleri gibi, Interpol datalarından da sorgulayabilirler. Interpol data banklarından sorgulama yapılmadığında, kaçak girişler mümkün olabilmektedir.)
Ancak, diktatör rejimlerle yönetilen bazı ülkelerin, ele geçirmek istedikleri muhaliflerini zor durumda bırakmak veya sınır geçişlerinde yakalanmalarını sağlamak veya bulundukları yeri tespit etmek, akabinde de ilgili ülkeden “Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi (SİDAS)” çerçevesinde iade talebinde bulunabilmek amacıyla, bazı kişilerin pasaportlarına, kişilerin bilgisi olmaksızın kayıp veya çalıntı şerhi düşebildikleri görülmektedir.
DEVLET ELİYLE RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU!
Gerçekte kayıp ya da çalıntı olmayan pasaportuyla seyahat etmek isteyen bir kişi, sınır geçişlerinde pasaportuna konulan bu bilgi sebebiyle alıkonulabilmekte veya seyahat belgesine el konulabilmektedir.
Bu, devlet eliyle yapılan “resmi belgede sahtecilik” suçudur. Yapan şahıslara cezai sorumluluk doğurabileceği gibi, gerçeğin ortaya çıkması durumunda o ülkenin itibarını da yok edecek bir eylemdir.
Sistemde kayıp yada çalıntı olduğu görülen bir pasaport hamilinin, kontrolü yapan birimlerce alıkonulması / gözaltına alınması normaldir. Hukuksuz bir şekilde, pasaportuna bu tür bir şerh konulmuş kişiler hakkında ülkelerin standard bir yol izleyeceklerini söylemek de mümkün değildir.
Bu tür durumlarla karşılaşma ihtimali olanların, üzerlerinde kendilerine ait birden fazla fotoğraflı kimlik kartı bulundurmaları, kayıp yada çalıntı olduğu iddia edilen belgenin kendilerine ait olduğunu ispatlamaya çok yardımcı olacaktır.
Ayrıca, uygun bir üslupla, neden böyle bir muameleye maruz kaldıklarını izah etmeleri faydalı olacaktır. Mültecilik durumu söz konusu ise bunu ifade ve ispat etmeleri gerekir.
