İnsan Hakları İzleme Örgütü'nden referandum açıklaması

Bütün bu "oylama"lardan sonra, oylamanın orasında ya da burasında yer almış taraflar, sonuçlar arasından kendi lehlerine yorumlayacak bir şeyler bulup çıkarırlar. Şu anda bu olmakta.

Bu referandum, başından beri, "sistem"le filan ilgili değildi. Doğrudan doğruya Tayyip Erdoğan'la ilgiliydi. "Evet" oyu ona "evet devam et" deme ?anlamına geliyordu; "hayır" da bunun tersi. Sonuç olarak toplum Tayyip Erdoğan'a "evet" dedi.

"Hayır" diyenlerden biri olarak ben "referandum-öncesi-son-yazım"da Erdoğan'ın tarihî-sosyolojik gerilemesinin bu referandumdaki "evet"ler ve "hayır"lardan bağımsız olarak başladığını düşündüğümü söylemiştim. Referandumda Erdoğan'ın küçük bir farkla kazanacağını tahmin ediyordum. Arkadaşlarla giriştiğimiz "toto"da 52-48 demiştim. Pek tutturamam böyle tahminleri; bu sefer tutturdum. 

Sonuç bunun tersi çıkmış olsa, yani % 52 "Hayır", % 48 "evet" olsa (tabii şu şimdiki durumdan iyi olacaktı ama) çok sevinemeyecektim. Çünkü Tayyip Erdoğan bu referandum kendisine bu yetkileri resmen vermeden önce eline geçecek yetkileri nasıl kullanacağını yeterince göstermişti. Onun bu performansını seyrettikten sonra % 52 değil, % 40 oranında da "evet" oyu vermek, bence, demokrasi sınavında çakmak anlamına gelir. Bu, şüphesiz "üzücü"; ama Türkiye'yi az çok tanıyınca, "şaşırtıcı" değil. Türkiye toplumunun bir "demokratik siyasî kültür" inşa etmesine daha çok var.

Dedikten sonra, büyük kentlerdeki durumun bu kültürü inşa etmekte geriye doğru değil, ileriye doğru bir gidiş olduğunu gözlemlemek gerekiyor. Bu gözlem, yukarıda söylediğim, "kendine yontacak" bir sonuç aramak demek değil. Seçmen sayısı bir milyonu geçen kentler, alfabe sırasıyla, Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Konya, Manisa, Mersin ve Urfa. On üç il ediyor. Bunların sekizinde "hayır" önde. Üç büyük kent, net bir şekilde "hayırcı." Kıyılar demokrasi yönünde oy vermekte yeniden birleşti.