Son yıllarda milyonlarca insanın iletişim biçimini değiştiren en önemli araç nedir diye bir tartışma başlatsak çoğumuzun vereceği cevap muhtemelen 'sosyal medya' olacaktır. Üstelik büyük ihtimalle bu tartışmayı yine Facebook veya Twitter gibi bir sosyal medya ağında yapıyor olacağız. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre dünya üzerinde internet kullanımında harcanan zamanın yüzde yirmi ikisi sosyal medyaya ayrılıyor. Sosyal medyanın hızla yaygınlaşmasını sağlayan en önemli özelliklerden biri ise ücretsiz olmaları. Böylece kullanıcılar sayısız kişiyle yazı, resim veya video paylaşımı yapmaya imkan buluyor. Sosyal medya ağları her ne kadar kullanıcılar için ücretsiz olsa da bu ağlar aynı zamanda çok ciddi iş modellerine sahip. Sosyal medya ağları büyüklüklerine göre bazen binlerce kişiye iş imkânı sağlıyor. Bu sosyal ağların en büyüklerinden biri ise Facebook. Bundan 8 yıl önce Harvard Üniversitesi'nin yurdunda üniversite öğrencileri için kurulan Facebook bu yılın Nisan veya Mayıs aylarında ABD borsasında halka arz edilmeye hazırlanıyor. 100 milyar dolara yakın değer biçilen bu sosyal medya devinin halka arz işleminden 5 ile 10 milyar dolar arasında bir gelir elde etmesi bekleniyor. Facebook'un halka arz için verdiği bilgilere göre şirketin 2010 yılı cirosu 1,97 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2011 yılı cirosu ise 3,7 milyar dolar, net kârı ise 1 milyar dolar. Facebook'un bu muazzam gelirinin en büyük sebebi kullanıcı sayısının fazlalığı ve aktifliği. 850 milyona yaklaşan üye sayısına sahip Facebook eğer bir ülke olsaydı Çin ve Hindistan'dan sonra üçüncü en kalabalık ülke olurdu. Ayrıca Facebook kullanıcılarının yarıdan fazlası hesaplarını günlük olarak kontrol ediyor. 250 milyondan fazla kullanıcı, Facebook hesabına cep telefonlarından erişim sağlıyor. Peki Facebook ve benzeri ücretsiz sosyal medya ağları bu işten nasıl para kazanıyorlar? Aslında işin mantığı basit iki temele dayanıyor; kullanıcı sayısını olabildiğince çoğaltmak, bu kullanıcıların sosyal ağları aktif ve düzenli bir şekilde kullanmasına teşvik etmek. Bunun sonucunda sosyal ağlar, kullanıcılar tarafından oluşturulan muazzam bilgi yığınını ve sosyal ağda oluşan toplulukların etkinliğini kullanarak farklı iş modelleri oluşturuyorlar. Bu iş modellerinin en önemli parçası risk sermayesi ve reklam gelirleri. Bunun yanında birkaç unsur daha var. Girişim ve cesaret sermayesi Risk sermayesi, bir buluşun gerçekleşmesi için yatırılan paraya verilen addır. Aynı zamanda girişim ve cesaret sermayesi olarak da adlandırılan bu sermaye türü yeni girişimcilerin en büyük gelir kaynağıdır. Risk sermayesi ile bir sermayedar ileride büyüme potansiyeli olduğuna inandığı bir şirkete ya ortak olur ya da o şirketi satın alır. Böylece projesi için finansman arayan girişimciler, risk almaya hazır ve yeni fikirleri destekleyen sermayedarlarla buluşmuş olur. Facebook, Twitter, Foursquare gibi yeni şirketleri bir güce ulaştıran en önemli gelir kaynağı risk sermayesidir. Ülkesine göre reklam Sosyal ağların en önemli gelir kaynağı reklamdır. Örneğin Facebook'un 2011 yılındaki gelirinin yüzde 85'i, yani 3 milyar dolardan fazlası reklama dayalı gelirlerden oluşmaktadır. ComScore'a göre Facebook bugün ABD sanal reklam sektörünün yüzde 28'ine hakim. Facebook'un kullanıcı sayısının 850 milyona, Twitter'ın kullanıcı sayısının ise 300 milyona yaklaştığını düşündüğümüzde bu ağların ne kadar önemli bir reklam platformu olduğunu anlamak mümkün. Üstelik bu sosyal ağlarda kullanıcıların kişisel tercihlerine, ülkelerine, dillerine, internet kullanım alışkanlıklarına, siyasî ve dinî görüşlerine göre reklam yapma imkânı var. *** Sanal Oyunlar Farmville veya Mafia Wars gibi oyunlar sosyal ağların bir diğer önemli gelir kaynağı. İlk etapta ücretsiz olarak sunulan bu oyunlarda kullanıcılar, bölümler ilerledikçe bazı sanal ürünleri satın alabiliyorlar. Bu sektör öylesine büyük ki Facebook'un 2011 cirosunun yüzde 12'si sanal oyunlardan elde ettiği gelirlerden oluşuyor. Bu sektörün önemli şirketlerinden Zynga 2012 yılında borsaya açılıp, piyasadan 2 milyar dolar toplamayı hedefliyor. Ücretli üyelikler Bazı sosyal ağlar tamamen ücretsiz olsa da bazıları kullanıcılarına ücretli üyelik imkânı da sunuyor. Bu üyeliklerin ücretsiz kullanıcılara göre bazı avantajları oluyor. Ücretli üyelik imkânı sunan LinkedIN bunun en önemli örneklerinden. Sponsor mesajları Özellikle Twitter'ın kullandığı bu yöntemle şirketler belirli bir ücret karşılığında tweetlerinin en üstte görünmesini sağlıyorlar. Twitter ayrıca bazı konuları günün en çok konuşulan konuları (trending topic) arasına alabiliyor. Böylece parayı veren Twitter'da gündemin en üstüne oturmuş oluyor.Zaman