Hanehalkları 2014 yılındaki bütçelerinden en fazla payı konut ve kira harcamasına ayırdı. Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2 bin 848 TL oldu. Düşük gelirli haneler, yüksek gelirlilere göre gıdaya iki kat daha fazla pay ayırdı.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) hanehalkı bütçe araştırmasının 2014 yılında elde edilen sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 24,8 oranıyla konut ve kira harcamaları alırken, harcamaların yüzde 19,7'si gıda ve alkolsüz içeceklerden oluştu. Hanehalkları toplam harcamalarının yüzde2,1'ini sağlık harcamalarına, yüzde 2,4'ünü ise eğitim hizmetleri harcamalarına ayırdı.

Hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması 2013 yılında 2 bin 572 TL iken 2014 yılında 2 bin 848 TL olarak tahmin edildi.

Harcama türlerinin payı 2013 yılına göre önemli ölçüde değişmedi. Araştırmanın 2013 ve 2014 yılı sonuçları karşılaştırıldığında; 2013 yılında yüzde 19,9 olan gıda ve alkolsüz içecekler payının 2014'de yüzde 19,7 olduğu, giyim ve ayakkabı harcamaları payının yüzde 5,3 iken yüzde 5,1; konut ve kira harcamaları payının yüzde 25 iken yüzde 24,8, haberleşme harcamaları payının yüzde 4 iken yüzde 3,7, kültür ve eğlence harcamaları payının ise yüzde 3,1 iken %3 olduğu görüldü.

Alkollü içecek, sigara ve tütün harcamalarının yüzde 4,2 olan payı, sağlık harcamalarının yüzde 2,1 olan payı, eğitim hizmetlerinin yüzde 2,4 olan payı ile çeşitli mal ve hizmet harcamalarının yüzde 4,3 olan payı 2014 yılında değişmedi. Diğer yandan 2013 yılında yüzde 6,6 olan mobilya ve ev eşyası harcamaları payı 2014'te yüzde 6,8; %17,4 olan ulaştırma harcamaları payı yüzde 17,8 ve yüzde 5,9 olan lokanta ve otel harcamaları payı ise yüzde 6 oldu.

Düşük gelirli haneler, yüksek gelirlilere göre gıdaya iki kat daha fazla pay ayırdı. Gelire göre sıralı yüzde 20'lik gruplar itibariyle tüketim harcamalarının 2014 yılındaki dağılımına bakıldığında; birinci yüzde 20'lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hanehalklarının gıda ve alkolsüz içeçecekler harcamasına ayırdığı pay yüzde 28,8 iken, beşinci yüzde 20'lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hanehalklarının ayırdığı payın yüzde 15,1 olduğu görüldü. Eğitim hizmetleri harcamalarının oranı ise birinci yüzde 20'lik grup için yüzde 0,6 seviyesindeyken beşinci yüzde 20'lik grup için yüzde 4,2 oldu.

Toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının yüzde 12,4'ü gelire göre sıralı birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalkları, yüzde 28,4'ü ise beşinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalkları tarafından yapıldı. Konut ve kiraya yapılan harcamaların yüzde 11,2'si birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken yüzde 32,5'i beşinci yüzde 20'lik gruptaki hanelerde oluştu.

Toplam eğitim hizmetleri harcamalarında ise birinci yüzde 20'lik grubun payı yüzde 2,2 iken beşinci yüzde 20'lik grubun payı yüzde 64,7 oldu. Ulaştırma için yapılan harcamaların sadece yüzde 4,2'si birinci yüzde 20'lik grupta yer alan hanehalklarına ait iken yüzde 45,7'si beşinci yüzde 20'lik grup tarafından yapıldı.

Temel gelir kaynağına göre harcama kalıplarının da değiştiği görüldü. Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına yüzde 18,3 oranında pay ayırırken, emeklilik geliri olan hanehalklarının ayırdığı pay yüzde 24,2 oldu. Konut ve kira harcamalarına ayrılan payın en yüksek olduğu grup yüzde 34,2 ile temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer geliri (dul, yetim, yaşlılık maaşı, yardım vb.) olan hanehalkları iken yüzde 21,8 ile en düşük pay ayıranların temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalkları olduğu görüldü.

Temel gelir kaynağı müteşebbis geliri olan hanehalklarının toplam harcamasının yüzde 20,1'i ulaştırma harcaması iken temel gelir kaynağı diğer karşılıksız transfer gelirleri olan hanehalklarının toplam harcamasının yüzde 9,5'ini ulaştırma harcamaları oluşturdu.
CİHAN