Haftanın tarihine bakış

Anadolu Ajansı, Milli Mücadele'nin sesini tüm dünyaya duyurmak amacıyla 6 Nisan 1920'de kuruldu


İstanbul'un 16 Mart 1920'de işgal edilmesinden beş gün sonra yola çıkan Yunus Nadi ile Halide Edip'in bulunduğu iki kafile, 31 Mart'ta Geyve'de buluştu. Akhisar istasyonunda verilen mola sırasında bu iki aydın, Ankara'ya ''gider gitmez bir ajans teşkilatı'' kurulmasını görüştü. Yunus Nadi ve Halide Edip, ajansın adını konuşurlarken; ''Türk'', ''Ankara'', ''Anadolu'' seçenekleri arasından ''Anadolu Ajansı'' adında birleşti. Kafile, Ankara'ya 1 Nisan 1920'de ulaştı. Yunus Nadi'nin ifadesiyle ''4 veya 5 Nisan akşamı'' Mustafa Kemal Paşa'nın karargahı ''Ziraat Mektebi''nde (şimdi Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü), yemekten sonra Anadolu Ajansı'nın kurulmasından söz açıldı. Toplantının sabahı Anadolu Ajansı'nın kuruluşu gerçekleştirildi. Mustafa Kemal, Milli Mücadele ateşini tutuşturduğunu bütün yurda gönderdiği ''Tarihi Genelge'' ile Anadolu Ajansı'nın kuruluşunu duyurmakla kalmadı; girişilen mücadelenin iç ve dış kamuoyuna duyurulmasının önemine de işaret etti. Anadolu Ajansı'nın ''yavaş yavaş bir şirkete intikali'' 1924 yılı bütçe yasası görüşmelerinde gündeme geldi. 1 Mart 1925'te ''Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketi'' kuruldu. -Belli başlı öteki olaylar- 2 NİSAN 1805- Masal yazarı H. Christian Andersen doğdu. 1891- Ünlü devlet adamı ve tiyatrosever Sadrazam Ahmet Vefik Paşa öldü. Batılı anlamda tiyatronun yerleşmesi için çalışan Ahmet Vefik Paşa, 1823 yılında doğdu. ''Tarih Felsefesi'', ''Türk Şeceresi'', ''Kısa Osmanlı Tarihi'' gibi eserleri yazdı. Moliere'den Türkçeye kazandırdığı ''Zor Nikah'' ve ''Zoraki Tabib'', en beğenilen eserlerindendi. 1948- Yazar Sabahattin Ali, Bulgaristan sınırını geçmeye çalışırken, kılavuzu Ali Ertekin tarafından öldürüldü. 28 Aralık'ta tutuklanan Ertekin'in cezası indirime uğradı; aynı yıl çıkan af yasasıyla da serbest bırakıldı. 1948- Ankara'da Opera binası, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün katıldığı törende, Adnan Saygun'un ''Kerem ile Aslı'' operasıyla perdelerini açtı. 1960- Kayseri'ye giden CHP Genel Başkanı İsmet İnönü'nün bulunduğu tren, valinin emriyle durduruldu. Zorlukla yoluna devam eden İnönü, Kayseri'de 50 bin kişi tarafından karşılandı. 1965- BM Genel Sekreteri U-Thant, Türkiye'nin, Kıbrıs özel temsilcisi Golo Plaza'nın görevine son verilmesi isteğini reddetti. 1971- Başbakan Nihat Erim, reform programını TBMM'ye sundu. 1976- İlk Türk Turizm Kurultayı İstanbul'da toplandı. 1976- Doğubayazıt ve çevresindeki 4.8 büyüklüğündeki depremde 5 kişi öldü, 80 ev yıkıldı. 1987- İstanbul'da yapılan ECO toplantısında, Türkiye, Pakistan ve İran uzaya ortak bir haberleşme uydusu fırlatmayı kararlaştırdı. 2001- Yasa dışı İBDA/C örgütü lideri ''Salih Mirzabeyoğlu'' takma adlı Salih İzzet Erdiş, ''Anayasal düzeni silah zoruyla değiştirmeye kalkışmak'' suçundan idam cezasına çarptırıldı. 2001- İş adamı Ayhan Şahenk vefat etti. 2005- Eski Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı İhsan Topaloğlu 90 yaşında öldü. 2007- Anavatan Partisi Grup Başkanvekili ve Gaziantep Milletvekili Ömer Abuşoğlu, Osmaniye'de geçirdiği trafik kazasında öldü. 2008- İstiklal Savaşı'nın hayattaki iki gazisinden biri olan Eskişehirli Yakup Satar, 110 yaşında vefat etti. 2009- TRT'nin Ermenice radyosu yayına başladı. 2010- Şarkıcı Metin Şentürk, İngiliz görme engelli Mike Newman'a ait 284 kilometrelik ''Dünya Engelliler Hız Rekoru''nu, 303.62 kilometre ile kırdı. 3 NİSAN 1906- Lumiere kardeşler renkli fotoğrafı icat etti. 1930- Türk kadınlarına belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı tanıyan yeni Belediyeler Kanunu kabul edildi. 1937- 1961'e kadar, Türkiye'nin tek demir çelik üreticisi olarak kalan ve Cumhuriyet rejiminin ilk önemli sanayi hamlesi olarak değerlendirilen Karabük Demir Çelik Fabrikalarının temeli, Başbakan İsmet İnönü tarafından, Zonguldak'ın Karabük köyünde, Soğanlı ve Araç çaylarının birleştiği arazide atıldı. Böylece Karabük'te, Türkiye'nin ilk ağır sanayi hamlesi başlatıldı. 1948- ABD Başkanı Harry S. Truman, ekonomik yardımları içeren Marshall Planı'nı imzaladı. 1954- Adana'da, Devlet Havayolları'na ait uçak düştü, 25 kişi öldü. Kazada arkeolog, felsefeci ve siyaset adamı Remzi Oğuz Arık da 55 yaşında yaşamını yitirdi. 1960- Moskova'da Bolşoy Tiyatrosu'nda sahneye çıkan opera sanatçısı Leyla Gencer, Verdi'nin La Traviata adlı yapıtında büyük başarı kazandı. 1963- 27 Mayıs, ''Hürriyet ve Anayasa Bayramı'' ilan edildi. 1967- Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Başkan Johnson'un davetlisi olarak ABD'ye gitti. Sunay'ın gezisinin ilk gecesinde Türkiye'nin Washington Büyükelçiliği binasına bomba atıldı. 1992- Şair Necdet Evliyagil, Ankara'da öldü. 1926'da İstanbul'da doğan ve 1973-1977 arasında Ankara Milletvekilliği yapan Evliyagil, Ajans Türk matbaasını kurdu ve aynı adlı derginin başyazarlığını ve yöneticiliğini üstlendi. 1992- Ankara'nın Çankaya Kaymakamlığına vekil olarak atanan Azize Düşer, Türkiye'nin ilk kadın kaymakamı oldu. 2007- Gazeteci Ayhan Yetkiner 78 yaşında İstanbul'da vefat etti. 2007- Müzayede şirketi Christie's'in düzenlediği açık artırmada, 2,7 milyon dolara satılan Antonius Stradivari imzalı keman, en pahalı ikinci müzik enstrümanı oldu. 2007- Doğal doğum kontrolü yönteminin mucidi John Billings 89 yaşında öldü. 4 NİSAN 1929- İstanbul'da düzenlenen ''Yerli Malı Kullanma ve Koruma'' toplantısında, gençlik, yerli malı kullanmaya yemin etti. 1949- Washington'da ABD, Belçika, Danimarka, Fransa, Lüksemburg, Norveç ve Portekiz, Kuzey Atlantik Paktı Örgütü'nün (NATO) kuruluşunu onaylayan antlaşmayı imzaladılar. 1953- Türk Deniz Kuvvetlerine bağlı Dumlupınar denizaltısı, NATO manevralarından dönerken Çanakkale Boğazı'nda Naboland adlı İsveç gemisiyle çarpışarak battı, 81 Türk denizcisi şehit oldu. 1966- Fransa'da NATO üslerine karşı çıkılınca Türkiye'deki üslerin durumu gündeme getirildi. Başbakan Süleyman Demirel, ''Türkiye'de Amerikan üssü yoktur, tesisi vardır.'' dedi. 1968- ABD'li sivil haklar savunucusu Martin Luther King, Memphis'te uğradığı suikastta öldü. 1973- Türkiye'nin Paris Büyükelçiliği ile THY bürosu, iki Ermeni terörist grubunun saldırısına uğradı. Olayda can kaybı olmadı. 1974- Türk Hükümeti, Yunan karasularının 12 mile çıkarılmasını kabul etmeyeceğini, Ege'nin bir Yunan gölü haline getirilmesinin söz konusu olamayacağını, diplomatik kanallarla Yunanistan'a bildirdi. 1979- Pakistan'ın devrik başbakanı Zülfikar Ali Butto idam edildi. 1985- Balıkesir'de eğitim uçuşu yapan bir uçak, Marangozlar Sitesi'ne düştü. Uçağın iki pilotu ile 14 kişi öldü, 21 kişi yaralandı. 1991- Özel üniversitelere şartlı izin verildi. 1997- Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş vefat etti. 2001- Yargıtay 6. Ceza Dairesi, İtalya'dan Türkiye'ye iade edilen terörist Mehmet Ali Ağca'nın gasp suçundan 7 yıl, 2 ay ağır hapis cezasına mahkum edildiği kararı onadı. 2010- TRT'nin Arapça kanalı TRT El Türkiye yayına başladı. 5 NİSAN 1453- Fatih Sultan Mehmet'in donanması İstanbul sularına geldi. 1900- 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı'ndaki ''Plevne Direnişi'' ile tanınan Gazi Osman Paşa öldü. 1930- Hindistan'da 300 millik yürüyüşünü tamamlayan Mahatma Gandhi, Dandi sahiline ulaştı. 1941- Anıtkabir için açılan proje yarışması sonuçlandı; Emin Onat ve Orhan Arda'nın önerdikleri proje seçildi. 1946- Missouri zırhlısı, ABD'de ölen Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Münir Ertegün'ün naaşını İstanbul'a getirdi. 1974- 11 Eylül 2001'de düzenlenen saldırı sonucu iki kulesi de yıkılan Dünya Ticaret Merkezi binası açıldı. Yapımına 1970'te başlanan ve 37 milyon dolara mal olan binanın mimarı Minuori Yamasaki idi. 1976- Tayvan Lideri Çan Kay Şek 88 yaşında öldü. 1983- CHP eski genel başkanı Bülent Ecevit'e yurt dışına çıkış izni verildi. Ecevit Sosyalist Enternasyonal toplantısı için Portekiz'e gitti. 1984- Cidde Şam seferini yapan bir yolcu uçağı, Suriye uyruklu bir hava korsanı tarafından kaçırılarak Yeşilköy'e indirildi. 1993- Yazar Feyyaz Kayacan 74 yaşında öldü. 1994- ''5 Nisan Ekonomik Önlemler Paketi'' uygulamaya konuldu. 1999- Bingöl Valisi Süleyman Kamçı'ya bombalı saldırıda bulunuldu. Olayda bir kişi öldü, 20 kişi yaralandı. İntihar saldırısını gerçekleştiren terörist parçalanarak öldü. 2008- Amerikalı aktör Charlton Heston, 84 yaşında yaşama veda etti. 2009- ABD Başkanı Obama, resmi ziyaret için geldiği Türkiye'de liderlerle görüştü ve TBMM'de konuştu, dini toplum temsilcileri ile bir araya geldi. 6 NİSAN 1326- Orhan Bey, kuşatma altında tutulan Bursa'yı Bizanslılardan aldı. Bursa, 1326-1361 arasında Osmanlılara başkentlik yaptı. 1896- İlk modern olimpiyat oyunları Atina'da başladı. 1909- İlk basın şehidi: Serbesti gazetesinde, İttihat ve Terakki Cemiyeti karşıtı yazılar yazan Gazeteci Hasan Fehmi, Galata Köprüsü'nde kurşunlanarak öldürüldü. 1909- Kaşif Robert E. Peary, Kuzey Kutbu'na giden ilk insan oldu. 1917- ABD, Almanya'ya savaş ilan etti ve I. Dünya Savaşı'na müttefiklerin yanında girdiğini açıkladı. 1920- Anadolu Ajansı kuruldu. Heyeti Temsiliye Reisi Mustafa Kemal Paşa, kuruluşunu duyurduğu genelgesinde; AA'nın hiç ödün vermediği ilkelerini de tarihe geçirdi: ''Doğru, tarafsız, hızlı habercilik.'' 1933- ''Güzellik Kraliçesi'' Nazire Hanım, Fenerbahçe'nin kuruluş yıl dönümünde, Fenerbahçe-Boçkay maçının başlangıç vuruşunu yaptı. 1939- İngiltere, Fransa ve Polonya, saldırı durumunda yardımlaşma için Paris'te bir antlaşma imzaladı. 1941- Mihver devletleri Yugoslavya'yı işgal etti. Almanlar Yunanistan'a girdi, Türk deniz sınırına kadar Doğu Akdeniz'i savaş bölgesi ilan etti. Türkiye, bunun üzerine Edirne ve Uzunköprü'de demir yolu köprülerini havaya uçurdu. 1953- Türkiye Genç Milli Futbol Takımı, dünya üçüncüsü oldu. 1956- Hayat mecmuasının ilk sayısı çıktı. 1971- Rus besteci İgor Stravinsky öldü. 1972- Ankara'da Kıbrıs Türk Temsilciliği kuruldu. 1972- Anayasa Mahkemesi, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam kararlarını usulden iptal etti. TBMM'nin idamları yeniden görüşeceği açıklandı. 1973- Kontenjan Senatörü emekli Amiral Fahri Korutürk, 15. turda 365 oyla Türkiye'nin Altıncı Cumhurbaşkanı seçildi. 1979- Türk atlet Veli Ballı, Atina'da düzenlenen uluslararası maratonda birinci oldu. 1980- Görev süresi sona eren Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Çankaya Köşkü'nden ayrıldı. Yerine Cumhuriyet Senatosu Başkanı İhsan Sabri Çağlayangil vekalet etmeye başladı. 1988- Endonezya'da yapılan Camel Trophy yarışmasını Türkiye'yi temsil eden Ali Deveci-Galip Gürel ekibi kazandı. 1992- Amerikalı bilimkurgu yazarı Isaac Asimov öldü. 1994- Ruanda Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana ve Brundi Devlet Başkanı Cyprien Ntaryamira'nın bindikleri uçak, bir roket saldırısı sonucu düştü. Suikastın ardından iki ülkede yaşayan Hutu ve Tutsi kabileleri arasında çıkan çatışmalar, yaklaşık bir milyon kişinin katledilmesiyle sonuçlandı. 1999- Gazeteci yazar Gülçin Telci İstanbul'da öldü. 2000- Eski Tunus Lideri Habib Burgiba 96 yaşında öldü. 2009- İstanbul Gösteri Merkezi, çıkan yangın nedeniyle kullanılamaz hale geldi. 2011- - Hükümete, bazı konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi veren tasarı yasalaştı. Düzenlemeyle devlet bakanlıklarının yerine ''ekonomi'', ''iç ve dış ticaret'', ''gençlik ve spor'' ile ''aile, özürlüler, çocuklar, kadınlar ve sosyal yardım'' konularında 4 bakanlık kuruldu. 7 NİSAN 1600- Divan Edebiyatının en ünlü şairlerinden Baki öldü. 1789- Sultan I. Abdülhamid öldü; III. Selim tahta çıktı. 1827- İngiliz kimyager John Walker'in buluşu kibrit, İngiltere'de piyasaya sürüldü. 1938- Yıldız Sarayı'nda ''Balkan Basın Birliği Kongresi'' ve ''Balkan Antantı Ekonomik Konseyi'' çalışmalarına başladı. 1948- BM'ye bağlı olarak Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kuruldu. 1960- CHP Genel Başkanı İsmet İnönü'nün Kayseri'de 2 Nisan'da karşılaştığı engelleme nedeniyle bazı subaylar ordudan istifa etti. 1963- Yugoslavya'da ''Sosyalist Cumhuriyet'' ilan edildi. 1969- İstanbul Şehir Tiyatroları sanatçıları ''hak yürüyüşü'' yaptı. 1978- Muğla'nın Yatağan ilçesinde termik santral temeli atıldı. 1978- Türkiye'nin ABD'den aldığı 40 Phantom savaş uçağından ikisi Eskişehir'de teslim edildi. 1978- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Server Tanilli silahlı saldırı sonucu felç oldu. 1979- Türkiye Emekçi Partisi Genel Başkanı Mihri Belli'ye silahlı saldırıda bulunuldu. 1980- Türk tiyatrosunun ünlü sanatçılarından Muammer Karaca öldü. 1983- Türkiye'nin ilk kadın milletvekillerinden Fakhiye Öymen öldü. 1987- Altı yıl süren Milliyetçi Hareket Partisi davası bitti. Genel Başkan Alparslan Türkeş, 11 yıl 10 ay hapse mahkum edildi. 1991- Emekli Tümgeneral Memduh Ünlütürk, terör örgütü Dev-Sol tarafından öldürüldü. 1999- Hacıları almak için Cidde'ye gitmek üzere Adana'dan havalanan THY'ye ait Trakya uçağı, kalkışından kısa süre sonra düştü. Yolcusu bulunmayan uçağın 6 kişilik mürettebatı öldü. 2005- Besteci Melih Kibar 54 yaşında vefat etti. 2010- Kırgızistan'da darbe: Devlet Başkanı Kurmanbek Bakıyev başkent Bişkek'ten kaçtı, geçici hükümetin başına eski Dışişleri Bakanı Roza Otunbayeva getirildi. 2011- Japonya'nın kuzeydoğu kıyısında 7,4 büyüklüğünde deprem oldu. Depremde 2 kişi öldü, 100'den fazla kişi yaralandı. 8 NİSAN MÖ 563- Budizmin kurucusu Gautama Buddha doğdu. 1830- Avrupa ülkeleri, Osmanlı İmparatorluğu'ndan, bağımsız Yunan devletini onaylamasını istedi. 1923- Mustafa Kemal ''9 Umde''yi açıkladı. Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti'nin seçim bildirisi niteliğindeki bu ilkelerin başında ''Egemenlik Ulusundur'' gelmekteydi. İlkeler arasında ''öğretimin birleştirilmesi'' de bulunuyordu. 1924- Şeriye mahkemelerini kaldıran yeni Mahkemeler Teşkilatı Kanunu TBMM'de kabul edildi. Kadıların yerini hakimler aldı. 1956- Seyhan Barajı hizmete girdi. 1959- Siyasetçi, yazar Şefik Hüsnü Değmer 72 yaşında öldü. 1973- Modern sanatın devi, çağdaş resim sanatının en ünlü temsilcisi Pablo Picasso 91 yaşında Paris'te öldü. 1982- Ottawa Büyükelçiliği Ticaret Müşaviri Kani Güngör, Ermeni terör örgütü ASALA'nın saldırısında ağır yaralandı. 1985- Kadro dergisinin kurucularından, yazar Vedat Nedim Tör 88 yaşında öldü. 1999- Hakkari Valisi Nihat Canpolat'a, Yüksekova ilçesinde bombalı saldırı düzenlendi. Canpolat saldırıdan küçük sıyrıklarla kurtuldu, şoförü öldü, yedi kişi yaralandı. 2000- Türkçe Konuşan Ülkeler Zirvesi Bakü'de yapıldı. 2002- Tiyatro sanatçısı Savaş Yurttaş Ankara'da öldü. 2004- Eski Sağlık Bakanı Doğan Baran tedavi gördüğü Başkent Üniversitesi Hastanesinde 75 yaşında vefat etti. 2005- Papa II Jean Paul, cenaze töreninin ardından defnedildi. Törende Türkiye'yi Başbakan Recep Tayyip Erdoğan temsil etti. 2006- Almanya'nın Kiel kentindeki profesyonel boks unvan maçlarında; erkekler ağır sıklette Sinan Şamil Sam Brezilyalı, bayanlar hafif sıklette de Hülya Şahin İngiliz rakiplerini yenerek ''Kıtalar Arası Şampiyon'' unvanlarını aldı. 2007- Bilim adamlarının yeryüzündeki tüm canlı türlerini listeleme çalışmalarının altıncı yılında listelenen türlerin sayısı 1 milyonu geçti. 2010- Seçim Kanunu'nda yapılan değişiklikle Türkçe dışındaki dillerde propagandaya hapis cezasını kaldıran düzenleme TBMM'de kabul edilerek, yasalaştı.
<< Önceki Haber Haftanın tarihine bakış Sonraki Haber >>

Haber Etiketleri:
ÖNE ÇIKAN HABERLER