Türkiye’nin dört bir yanını etkisi altına alan aşırı sıcak hava dalgası, insan sağlığını olumsuz etkileyebilecek durumlara yol açabiliyor. Kişiler, güneş ışınlarına fazla maruz kalmaları halinde güneş çarpması veya sıcak çarpması gibi risklerle karşı karşıya kalıyor.

Peki, bu iki durum arasındaki fark nedir, nasıl tedbirler alınmalı? Güneş veya sıcak çarpması durumunda ne yapılmalı?

İşte bazı bilgi ve tavsiyeler:

GÜNEŞ ÇARPMASI NEDİR?

Güneş çarpması, bir kişinin oldukça sıcak ve güneşli ortamlarda çalışması, egzersiz yapması veya sadece zaman geçirmesi ile meydana gelebilen bir durum olarak tanımlanıyor, güneş çarpması, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durum olduğu için bilinçli olunması gerekiyor.

Yüksek sıcaklığa maruz kalma nedeniyle meydana gelen vücuttaki aşırı ısınma halini ifade eden güneş çarpmasının en ciddi seyrinde vücut sıcaklığı 40 derece ve üzerine çıkıyor.

GÜNEŞ ÇARPMASI BELİRTİLERİ NELER?

Güneş çarpması sonrası oluşabilecek diğer belirti ve bulgular şu şekilde özetlenebilir:

¦ Terleme değişiklikleri

¦ Bulantı ve kusma

¦ Ciltte kırmızı renk değişikliği

¦ Soluk alıp vermenin hızlanması

¦ Çarpıntı

¦ Zonklayıcı baş ağrısı



TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Güneş çarpması tedavisinde temel olarak bireyin vücut sıcaklığının düşürülmesini ve böylelikle başta beyin olmak üzere hayati organların hasar almasının önüne geçilmesi hedeflenir.

Vücut sıcaklığının ani olarak düşürülmesinde soğuk banyo yapılması oldukça etkili olabilir. Ancak ileri yaşlı ya da çeşitli kalp rahatsızlığı olan bireylerde buz banyosu tedavisi çeşitli yan etkiler doğurabileceği için dikkatli olunmalıdır.

Soğuk su tedavisinin mümkün olmadığı zamanlarda sağlık çalışanları tarafından bireyin vücut ısısını düşürmeye yönelik olarak evaporatör (buharlaştırıcı) soğutma tekniklerinin kullanılması da güneş çarpması nasıl geçer sorusunun yanıtları arasındadır. Bu uygulamalarda bireyin vücuduna soğuk su damlatılır ve ardından ılık hava akımı ile buharlaştırılır.

Doğal terlemeye benzer şekilde gerçekleştirilen bu yöntemde buharlaşma ile cilt ısısının dengelenmesi sağlanır. Kasık ve koltuk altı bölgelerine buz torbası koyulması, güneş çarpması tedavisinde uygulanan bir diğer yöntemdir.



SICAK ÇARPMASI NEDİR?

Sıcak çarpması (hipertermi) ise vücut sıcaklığının kontrol edilemeyecek kadar yükseldiği ciddi bir termoregülasyon bozukluğu durumu olarak tanımlanıyor. Vücut ısısının aşırı yükselmesini ifade eden hipertermi, güneş çarpmasından daha tehlikelidir.

Hipertermi aşırı sıcak ve nemli ortamlarda uzun süreli kalma sonucu ortaya çıkar. Sıcak çarpması, termal stresin vücutta çeşitli sistemler üzerindeki olumsuz etkileri ile karakterizedir. Araştırmalar, sıcak çarpmasının önlenmesi ve tedavisinde erken tanının ve etkili müdahalenin büyük önem taşıdığını göstermektedir.

SICAK ÇARPMASININ BELİRTİLERİ NELER?

¦ Yüksek ateş

¦ Nabız hızlanması

¦ Baş dönmesi ve sersemlik

¦ Ciltte değişiklikler

¦ Şiddetli baş ağrısı

¦ Halsizlik ve yorgunluk

¦ Nefes darlığı

¦ Bulantı ve kusma

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Sıcak çarpması durumunda en önemli adımlardan biri, vücut sıcaklığını hızlı bir şekilde düşürmektir. Hasta serin bir ortama alınır, giysileri çıkarılır, soğuk kompres veya buz uygulanır.

Sıcak çarpması durumunda vücuttaki sıvı ve elektrolit dengesinin düzeltilmesi önemlidir. Sıvı kaybını yerine koymak için oral veya intravenöz yolla sıvı takviyesi yapılır.

Hastanın semptomlarına yönelik tedavi önlemleri alınır. Baş ağrısı için ağrı kesiciler, bulantı ve kusma için bulantı kesiciler kullanılabilir. Bilinç değişiklikleri varsa, hastanın solunumu ve dolaşımı desteklenir.

 Sıcak çarpması ciddi bir durum olduğunda hastanın hastaneye yatırılması gerekebilir. Hastanede, durumu izlenir ve gerektiğinde ileri tedavi yöntemleri uygulanır.