İŞTE BİRBİRİNDEN İLGİNÇ MANŞETLER - TIKLA OKU

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, TRT'nin Kürtçe dilinde yayın yapacak olan TRT 6 televizyonu ile ilgili TRT'ye verdiği mesajda Kürtçe olarak da 'hayırlı olsun' sözlerini kullandı. Bu söz bir çok gazetede ya manşet oldu ya da birinci sayfadan görüldü. Ancak hiçbir gazete "hayırlı olsun"un Kürtçesini doğru yazamadı. Kürtçe yayın yapacak olan TRT 6 (Kürtçe okunuşuyla TRT Şeş) ile ilgili bir çok kişiden mesaj alınıyor. TRT 6 ile ilgili Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'dan da bu yayın hakkında mesaj alındı. Başbakan Erdoğan'ın mesajı dün bir çok basın yayın organında yer aldı. Başbakan Erdoğan'ın mesajın sonunda Kürtçe söylediği 'TRT 6 hayırlı olsun' sözleri her gazetede farklı şekilde yer aldı. Kimisi yazılışında hata yaparken kimisi de 'hayırlı olsun' yerine Kürtçe farklı anlamlara gelen cümle kullandı. Kürtçe'deki yazım zorluğundan en çok Milliyet, Zaman ve Radikal gazetesi nasibini aldı. Milliyet "Hayırsız olsun" anlamına gelen "Bê Xêr Be", Radikal gazetesi ise "Tuzlu olsun" anlamına da gelen "Bî Xwê (r) Be" kelimelerini manşetlerine taşıdı. Zaman gazetesinin başlıkta kullandığı ifade ise 'TRT 6 Bahar olsun' anlamına geliyor. HER ŞEKİLDE YAZILDI Doğru yazılışı 'TRT Şeş bi xêrbe' olacak olan söz, Yeni Şafak'ta 'TRT Şeş bı heyr be', Akşam Gazetesi'nde "TRT Şeş bi heyr be", Bugün Gazetesi "TRT Şeş bi xwêr be", Milliyet Gazetesi "TRT Şeş bê xerbe", Posta Gazetesi'nde "TRT Şeş bi xwer be", Radikal Gazetesi "TRT Şeş bi xwêr be", Sabah Gazetesi "TRT- Şeş serx erebe", Star Gazetesi "TRT Şeş bi xêr be", Taraf Gazetesi'nde "TRT Şeş bi xêr be", Zaman Gazetesi'nde ise "Bihar be" şeklinde yazıldı. Kürt diliyle yıllardan beri haşır neşir olan uzmanlar, gazetelerde çıkan ve tümü neredeyse birbirinden farklı olan bu ifadeleri “uyduruk” diye nitelendirdiler ve itirazlarını şöyle dile getirdiler: Azad Zal(Kürt Yazarlar Derneği Başkan Yardımcısı): Erdoğan’ın “TRT 6 hayırlı olsun” cümlesinin bire bir Kürtçe çevirisi, “TRT şeş bi xêr be!” Fakat günlük dilde bu şekilde kullanılmaz. Erdoğan’ın cümlesinin doğru ifadesi, “TRT şeş li ser xêrê be” olmalı. Sabah “Serx erebe” demiş, böyle bir laf yok. Sanırım “li ser xêrê be” (hayırlı olsun) demek istediler. İstanbul Kürt Enstitüsü 1992’den, Diyarbakır Kürt Enstitüsü 2004’ten beri dil üzerine çalışıyor. Kürt Dili Araştırma ve Geliştirme Derneği 2004’ten bu yana yayınlar çıkarıyor. Bu çalışmalar boşuna yapılmıyor ki. Bilmiyorlarsa bir telefon açıp sormak bu kadar mı zor? Tayyip Temel (Kürtçe Welat gazetesinin Genel Yayın Yönetmeni): Sabahtan beri gazetelerde çıkan başlıklara gülüyoruz. Kürtçe’de bu yazılanların büyük bir çoğunluğu hayli komik kaçıyor. Radikal’in başlığındaki w harfi fazla. Hadi biraz ironi yapalım yazılan cümledeki xwêr kelimesinin son harfini çıkarırsak xwê olur. ‘Xwê’ Kürtçe’de tuz demek. Bu durumda Erdoğan’ın cümlesi ‘TRT 6 tuzlu olsun’ gibi bir anlam kazanır. Hürriyet ve Milliyet iç sayfada ‘Bê xerbe’ başlığını atmış. Bu cümleyi Türkçe’ye çevirirseniz, ‘hayırlı olsun’ değil, tam aksine ‘hayırsız olsun’ demiş olursunuz. Sabah gazetesinin kullandığı ‘Serx erebe’ başlığı tamamen manasız. Herhalde ‘Ser xêrê be’ demeye çalıştılar. Serx diye bir kelime yok. Bu durumda yazılanın ‘Ser erebe’ olduğunu farz eder ve Türkçe’ye çevirirsek ‘araba kafalı’ gibi bir cümle elde ederiz. Akşam ‘bi heyr be’, Yeni Şafak ‘bı heyr be’ diye yazmış. Bana göre bu kadar yanlış yazımın nedeni, Türk medyasının bu dilin yokluğu üzerinden motive olmasında. Kendi kadrolarını bu konuda hiçbir eğitime tabi tutmamışlar. Dili kabul etmezseniz, buna uygun bir çalışma içine de girmezsiniz ve böyle sonuçlar doğar. Servet Deniz (Diyarbakır Kürt Enstitüsü’nde Kürtçe öğretmeni): Erdoğan’ın cümlesinin Kürtçesi “TRT şeş li ser xêrê be” diye yazılmalıydı. Biz Kürtler ve Türkler 1000 yıldır iç içe yaşıyoruz. Et tırnak gibi olmuşuz. Kız alıp kız vermişiz. Türk kardeşlerimizin biraz olsun Kürtçe’den anlamaları gerekir. Kardeşlik bunu gerektirir. Abidin Parıltı (TRT 6’ya hazırlanan iki programın metin yazarı): Doğrusu TRT şeş, bi xêr be (bı ğer be). Diğer yandan bu yöresel bir söyleyiş. Ancak ‘hayırlı olsun’un Kürtçe’deki tam söyleyişi: li ser xêrê be (lı ser ğere be) olacak. Bütün gazetelerde yanlış yazılması, ciddiyetsizliği gösteriyor. Hiçbir gazete önem verip araştırmamış. Konuyu bilenlere sorulmalıydı. Lâl Laleş (Lis Yayınevi yöneticisi): TRT Şeş, bi xêr be. Grameriyle yazımıyla standartlaşmış durumda Kürtçe. Büyük oranda standartlaşmış bir dildir. Bu diller kardeşçe yaşayacaksa sesini iyi bilmek gerekir. Şeyhmus Diken (Yazar): Doğrusu ‘TRT Şeş, bi xêr be’ olacak. Muhsin Kızılkaya (Yazar): Doğrusu TRT Şeş, bi xêr be. Pek çok yerde yanlış yazılması komşu dile gösterdiğimiz ilgisizliğin göstergesi. İngilizce ya da Fransızca ile ilgili bir sorun olduğunda dönüp uzmanına sorarlar. Bu konuda da bilen birine danışılabilirdi. Gazeteciliğin temel kuralıdır bu. YENİ ŞAFAK - RADİKAL