Çevreciler ve sivil toplum örgütleri, Türk karasularına girmesi an meselesi olan gemiye büyük tepki gösteriyor. Hollanda Çevre Bakanlığı'nın Zaman'a yaptığı açıklama ise olayı yeni bir boyuta taşıyacak nitelikte. Zehir yüklü gemi Otapan'da ne kadar asbest olduğunu bilmediğini itiraf eden bakanlık, ellerinde sadece geminin sahibi Basilisk tarafından yapılan ‘1 ton' şeklindeki beyanın olduğunu söyledi. Hollanda Çevre Bakanlığı Denetim Masası Basın Sözcüsü Jeran Bos, Leiden'de faaliyet gösteren ve asbest sökümü konusunda uzman Van Eijk şirketinin gemide net 10 ton asbest olduğu yönündeki iddialarını ise ‘Bu onların tahmini.' şeklinde değerlendirdi. Bos, krizin çözümü için tüm tarafları memnun edecek bir çözüm üzerinde çalışıldığını söyledi. Otapan kaynaklı krizin geminin sahibi ile Türk Çevre Bakanlığı arasında çözülmesi gerektiğini savunan Bos, Hollanda hükümetinin yasal bir yükümlülüğünün bulunmadığını da ifade etti. Buna rağmen Hollanda Çevre Bakanı Genel Sekreteri Pieter van Geel'in ‘ahlakî sorumluluk' hissettiği için soruna çözüm bulmak amacıyla çalıştığını da sözlerine ekleyen sözcü, ‘Türkiye gemiyi geri gönderirse ne yapacaksınız?' şeklindeki sorumuza ise net bir cevap vermekten kaçındı. Geminin geri dönüş yolculuğu yapabilecek durumda olduğundan emin olmadığını söyleyen sözcü, uluslararası anlaşmalar gereği geminin geri dönmesi durumunda kabul teyidinin yapılması gerektiğini ifade etti. Bos, ‘Çözüm bulunana kadar gemi nerede bekleyecek?' şeklindeki sorumuzu da, ‘Şu an için buna cevap verebilecek durumda değilim.' diyerek cevapladı. Hollanda Çevre Bakanlığı Sözcüsü Paula van Deal, Otapan’ın hikayesini Zaman’a anlattı. Buna göre gemi, ülkeye geldiği 1999 yılında, o zamanki sahibi Navimin firması tarafından kimyasal madde taşıyacak bir tankere dönüştürülecekti. Şirket bu dönüşüm için gemideki kanserojen asbest maddesinin sökülmesi için firmalardan teklif aldı. Buna rağmen iş firmalara ihale edilmedi ve gemi personeli, maliyeti azaltmak için asbesti kendisi sökmeye başladı. Bunu kurallara aykırı bulan Hollanda Çevre Bakanlığı (VROM) müdahale ederek, 2001’de duruma el koydu. Bu esnada gemi güvertesinde 3 bin torba içinde 26 ton asbest birikmişti. VROM tarafından güvertesi temizletilen gemi, şirkete iade edildi; fakat Navimin, 2004’e kadar başka bir adım atmadı. Meksika ve Hollanda hükümetlerinin şirketle görüşmelere başladığı esnada, Navimin iflas etti. Hollanda hükümeti, gereken şartlara ve çevre kurallarına riayet etmemesi sebebiyle mahkeme kararıyla ortada kalan gemiye el koydu. İflas eden şirketi devralan Basilisk firması 2005’te devreye girerek gemiyi aldı. Hollanda ve Türk makamlarının onayı ile Basilisk, Otapan’ı Türkiye’ye yolladı. Diğer yandan Otapan’ın Hollanda-Türkiye arasındaki olaylı yolculuğu, Hollanda basını tarafından da ilgiyle izleniyor. Hollanda basını ‘Türkler Otapan’ı istemiyor’ başlıklı haberler yazarken, muhalefet partileri ise gemi ile ilgili olarak hükümetin bilgi vermesini istedi. Açıklama gelmezse iade edilecek Çevre Bakanı Osman Pepe, Otapan’da '1 tonluk' bildirimin dışında asbest bulunması durumunda iade edileceğini bildirdi. Hollanda’dan teyid yazısı istediklerini kaydeden Pepe, bir hafta içinde cevap gelmezse ya da 1 gram bile fazla asbest çıkarsa geminin geri gönderileceğini söyledi. -------------------------------------------------------------------------------- Asbestli gemi için Hollanda’ya bir hafta süre Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe, Hollanda’dan gelen Otapan isimli gemide bildirim dışında asbest bulunması durumunda iade edileceğini bildirdi. Pepe, isteyen sivil örgütlerin gemide inceleme yapabileceğini dile getirdi. Bakan Osman Pepe, Orman Genel Müdürlüğü’nde düzenlediği basın toplantısında, Otapan ile ilgili basında çıkan iddialara cevap verdi. Hollanda Çevre Bakanlığı’nın kendilerine bir notifikasyonla gemi hakkında bilgi verdiğini hatırlatan Pepe, bilgi notundaki malumatların Basel Sekretaryası’nın da kabul ettiği standartlardaki uluslararası bildirimin şartlarını taşıdığını söyledi. Notifikasyondaki koşulların aynen mevcut olması durumunda söküm izni verilebileceğinin bildirildiğini hatırlatan Bakan Pepe, gemi yola çıktıktan sonra bazı çelişkili açıklamaların ortaya çıktığını vurguladı. Söz konusu gemideki asbest miktarıyla ilgili olarak kamuoyunda farklı rakamların tartışıldığına dikkati çeken Bakan Pepe, daha önce geminin 1 ton amyant (asbest emdirilmiş izolasyon malzemesi) içerdiğinin bildirildiğini; ancak kamuoyunda bu miktarın 10, 50, 60 ton olduğuna ilişkin bazı iddiaların ortaya atıldığını kaydetti. Pepe, Dışişleri Bakanlığı kanalıyla belirsizliklerle ilgili olarak daha net açıklamalarda bulunulması için Hollanda Çevre ve Orman Bakanlığı’na 15 Ağustos’ta bir yazı gönderildiğini söyledi. Yazıda asbest miktarının 1 ton olarak belirtildiği notifikasyonun teyidinin istendiğini ve henüz yanıt gelmediğini bildiren Pepe, “Üç gün geçti. Zamanı iyi kullanma niyetindeyiz. Hollanda Çevre Bakanlığı bir hafta içinde notifikasyonu teyit etmezse gemi karasularımızdan dışarı çıkarılacaktır.’’ diye konuştu. Pepe, teyit yazısının ardından gemide inceleme yapılacağını belirterek, “Gemide 1 gram bile fazla asbest varsa iade edilir.” ifadelerini kullandı. Daha önceki uygulamalarda, notifikasyonda belirtilen hususların gemi henüz alargadayken (Türk karasularına girmeden) Çevre Orman İl Müdürlüğü, Gümrük ve Liman Başkanlığı’ndan birer uzmanın inceleme yaptığını dile getiren Pepe, notifikasyonla çelişen bir husus olmadığı takdirde geminin millileşmesinin yolunun açıldığını anlattı. Pepe, “Notifikasyonun teyidine dair yazımızın cevabını bekliyoruz. Sonsuza kadar beklemeyeceğiz. Çünkü Türkiye’nin birtakım acı tecrübeleri var. Bu acı tecrübelerin yaşanmasını arzu etmiyoruz. Teyit gelirse tamam, gelmezse gemi iade edilir.” şeklinde konuştu. Bu ve benzer gemilerin sadece Aliağa’daki söküm tesislerinde değil, AB ülkelerinin birçoğunda yapıldığını belirten Pepe, bakanlığının teknik elemanlarına Aliağa benzeri tesislerde bir inceleme yaptıracağını kaydetti. Pepe, Türkiye’nin de çevre ve insan sağlığıyla teknik olarak AB’nin en gelişmiş tesislerinin standartlarında olmasını istediklerini kaydetti. Alper Sancar - Ankara -------------------------------------------------------------------------------- Zehirli gemideki delikler kaynakla kapatılmış Hollanda’dan İzmir’in Aliağa ilçesine gelmek için yola çıkan Otapan isimli zehirli gemi henüz ilçeye ulaşmadı. Aliağa Söküm Bölgesi’nde gazetecilerin bekleyişi sürerken, Otapan’ın sökümünü yapacak Şimşekler şirketinden hiçbir yetkilinin bulunmaması dikkat çekti. Bu arada Zaman, geminin Hollanda’da çekilmiş fotoğraflarını ele geçirdi. Fotoğraflarda geminin oldukça bakımsız olduğu ve gövdesinde oluşan deliklerin kaynakla kapatıldığı görülüyor. Geminin Hollanda’da çekilen fotoğraflarını yorumlayan Tehlikeli Gemi Sökümünü Önleme Girişimi Sözcüsü Av. Arif Ali Cangı, geminin bu haliyle bile açık denizde bekletilmesi durumunda bulunduğu bölgeyi kirleteceğini savundu. Konuyla ilgili Çevre ve Orman Bakanlığı’nın açıklamasını beklediklerini aktaran Cangı, şöyle konuştu: “Bakanlık yetkilileri geminin bir hafta boyunca açık denizde bekletilebileceğini söylüyor. Bu durumda geminin bulunduğu bölgeyi atıklarıyla kirleteceğini düşünüyoruz. Bakanlığın bu konudaki son kararını bekliyoruz.” Gemi Söküm Sanayicileri Derneği 2. Başkanı Mustafa Erdil ile derneğin atık giderme ünitesi sorumlusu Ersin Çeviker ise miktarı ne olursa olsun asbestli gemileri Aliağa’da sökebildiklerini söyledi.