Geçtiğimiz hafta Antalya'nın Alanya ilçesinde etkili olan sağanak yağışlarla birlikte antrenman sahasına yıldırım düşmesi sonucu Alanyasporlu 6 futbolcu yaralanmıştı. Meteoroloji yetkilileri, sağanak yağışın olduğu bölgelerde yıldırım riskinin bulunduğunu belirterek, özellikle gök gürültülü yağışlarda bu riskin daha fazla olduğuna dikkat çektiler. Yetkililer, vatandaşların yağmurlu havalarda yıldırım düşmesine karşı daha dikkatli davranması gerektiğini kaydetti. YILDIRIM NASIL OLUŞUR? 1752 yılında Benjamin Franklin'in bir elektrik akımı olduğunu keşfettiği yıldırım, yeryüzüne yönelik şimşek boşalımında bulutun tabanındaki negatif ile yeryüzünün pozitif kutupları arasındaki devrenin tamamlanmasıyla oluşuyor. Bulut içinde oluşan zıt kutupların boşalmaları ise şimşekleri oluşturuyor. Bazen yağmur yağan alanın kilometrelerce ötesinde zıt kutuplaşma olması ile de yıldırım düşebilir. Şimşek ve yıldırım, elektriksel direnci en küçük olan yolu izler ve arka arkaya 40'ın üzerinde zikzak çakışlardan oluşur. İstatistiklere göre büyük çoğunluğu yaz aylarında, öğle ile ikindi arasında meydana gelir. Dünyada ortalama her yılın her saniyesinde yaklaşık 100 kez yıldırım düşmektedir. Özellikle, ağaçlara, yüksek binalara ve metal hedeflere yönelen yıldırımlar, insan hayatı ve canlılar açısından ciddi tehditler oluşturabilir. Yıldırım, özellikle binalara düşmesi halinde elektrikli aletlerin bozulmasına yol açıyor. Bu yüzden bölgesindeki en yüksek binalara genellikle yıldırımın 30 milyon volta kadar çıkan enerjisini yapılara ve insanlara zarar vermeden toprağa aktarılması için yıldırım savar (paratonerler) kurulmaktadır. Şimşek çakan bölgede hava yaklaşık güneş yüzeyindeki sıcaklıktan üç kat daha fazla ısınır. Hızı saniyede 144.810 km'dir. Paratoner, şimşeğin çakışını toprağa ileterek binanın güvenliğini sağlar. Bisiklet, traktör, çim biçme makinesi, metal çit gibi madeni eşyalardan uzak durun. Lastiklerin yalıtkan olması nedeniyle araba içi en güvenilir yerlerdendir. TEDBİRLER 1- Ağaçlar, bayrak ve telefon direkleri gibi yüksek objelerden güvenli bir uzaklıkta durun. 2- Eğer açık arazide iseniz, topuklarınız yere temas etmeden çömelin. Sakın yere yatmayın. 3- Botla gezmeye veya yüzmeye gitmeyin. Su üzerinde iseniz derhal karaya çıkmaya çalışın. 4- Mümkünse vadiler ve hendekler gibi alçak alanlarda bulunun. Yüksek obje olmamaya çalışın. 5- Açık alanda yaptığınız koşu, futbol, golf, balık avlama gibi aktiviteleri sonlandırın. 6- Fırtına esnasında telefon kullanmayın ve pencere kenarlarından uzak durun. 7- Elektrikli eşyaların fişlerini çekin. Mümkünse sadece pille çalışan ev aletlerini kullanın. 8- Radyatör, soba ve su borusu gibi iletken maddelerden uzak durun. Banyo yapmayın. İLKYARDIM Kalbi durmuş bir kişiye ilk müdahale suni teneffüs olmalıdır. Bu uygulama, erişkinlerde her 5 saniyede bir, bebek ve küçük çocuklarda ise 3 saniyede bir tekrarlanmalıdır. Eğer nefes almaya devam etmiyor ve nabzı atmıyorsa, erişkinlerde suni teneffüs ve kalp masajı birlikte uygulanmalıdır. Yıldırımın çarptığı 10 kişiden 9'u hâlâ yaşamaktadır. Fakat kurtulanların yüzde 25'i psikolojik ve fizyolojik yaralara uğrarlar.