Gümrük Müsteşarlığı'nın, merkez, taşra, döner sermaye işletmeleri ve yurt dışı teşkilatına yayımladığı, ''Gümrük Personeli Meslek Etik İlkeleri'' Genelgesi, etik konusunda ulusal ve uluslararası düzenlemelerde yer alan temel prensipleri içeren 15 bölümden oluşuyor. ''Gümrük personelinin gümrük hizmeti yaparken vicdan aynalarına bakmaları ve vicdan terazisinde tartmaları'', çalışanların yaptığı işleri vicdanlarında sorgulamaları istenen genelgede, her çalışanın kendisine, ''acaba ben bir işveren olsam kendimi veya kendim gibi çalışan birini istihdam eder miyim?'' sorusunu sorması da öneriliyor. Çalışanların en çok dile getirdiği konulardan birinin liyakat veya personelin niteliği olduğu belirtilen genelgede, çalışanların bu soruyu ''her gün kendisine sorarak iş yapmasının, liyakat ve niteliği arttıracağı, bunun etik davranışları ve kuruma olan güveni de arttıracağı'' ifade ediliyor. Genelgede, sorunların çözümünde izlenecek yöntemler belirtiliyor, yöneticilerin etik açısından sorumlulukları ayrıntılı olarak açıklanıyor ve iş sahipleri ile şeffaf, yakın işbirliği geliştirmeleri öneriliyor. ''PROBLEMLERE KURUM İÇİNDE ÇÖZÜM ARAYIN'' Tüm çalışanların işle ilgili problem ve şikayetlerine kurum içinde çözüm aramaları, başka kurum veya kişilere aktarmamaları, bunların kurumla ilgili imaj zedelemeden başka katkısı olmadığı belirtiliyor. Gümrük idaresine muhatap olanlarla ilgili düzenlemeler ve bu muhataplardan etik konusundaki beklentiler, etik davranan çalışanların, haksız isnat ve iftiralara karşı korunması için getirilen tedbirlere de yer veriliyor. Gümrük yetkilileri, genelgenin ceza hatırlatan klasik talimatlar yerine vicdan ve ahlak ilkelerini ön planda tutarak içsel denetim konusunda ve etik ilkelerin yerleşmesinde önemli katkılarda bulunacağının düşünüldüğünü kaydettiler. Etik dışı davranışları önlemenin önemli bir ayağının, kurum ile ticaret erbabı ve ikisi arasında köprü vazifesi gören müşavirler açısından yakın ve gönüllülük esasına dayalı şeffaf işbirliğinin geliştirilmesi olduğu ifade edilen genelgede, basitleştirilmiş mevzuat, nitelikli personel ve iyi çalışma şartları ile otomasyon ve risk yönetimiyle desteklenmiş idarede etik dışı davranışların azaldığı belirtiliyor. Etik davranışların öncelikle kurum çalışanları olmak üzere, kuruma muhatap olan tüm kesimlerce sergilenmesi ve etik dışı davranışlarla mücadelede tüm tarafların, özellikle kamuoyunun desteği gerektiği vurgulanıyor. ''ÇIKAR ÇALIŞMASI'' Genel ilke ve kuralların anlatıldığı genelgede, her kademe ve kadrodaki personelin, etik ilkelere uygun olarak hareket etmenin kişisel sorumlulukları olduğunun bilinciyle görevini Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına, kanunlara ve uluslararası yükümlülüklere sadakatle bağlı olarak yürütmek, görevi sırasında edindiği resmi veya gizli bilgilerden haksız olarak faydalanmamak ve faydalandırmamak, görevi ile ilgili konularda çıkar çalışmasına girmemek zorunda olduklarının altı çiziliyor. Mevzuatın sadeliği ve ulaşılabilir olmasının etik davranışları olumlu yönde etkileyen önemli bir unsur olduğu kaydedilen genelgede, ''Etik dışı davranan personel kadar, bu tür davranışlara kayıtsız kalan diğer personel veya amirleri de yapılan etik dışı davranıştan sorumludur'' deniliyor. HEDİYE, DAVET, RÜŞVET Genelgede, ifade edilen konulardan bazıları şöyle: ''Gümrük personeli muhataplarına iyi niyetle yaklaşmalı, muhataplarıyla ilişkilerinde mutlaka objektif davranmalı. Yöneticiler, personeline etik liderlik yapmaktan, gerekli etik eğilimlerin alınmasını sağlamaktan ve etik kültürünü yerleştirmek yönünde çaba göstermekten sorumludur. Gümrük idaresiyle muhatap olanlar, gümrük idaresindeki işlemlerinde açık, şeffaf ve etik ilkeler içerisinde yakın işbirliği içerisinde olmalı. Konusu gümrük idareleri, işlemleri veya personeli olan şikayetler etkin ve tarafsız olarak hızla değerlendirilmeli ve sonuçlandırılmalı. Gümrük çalışanının tarafsızlığını, performansını, kararını veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik değeri olan ya da olmayan, doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaat hediye yasağı kapsamındadır. (Rüşvet) tüm personel eylemin suç olmasından öte, kendisinin ve aile bireylerinin de toplumun bir parçası olduğunun bilincinde olarak, bireysel ve toplumsal sorumluluk anlayışı çerçevesinde, her türlü rüşvet teklifini reddetmeli. Gümrük personeli ile muhatap olanların hiçbirisi rüşvet teklifinde bulunmamalı. Bu teklifte bulunanlar tespit edilerek kurum imajını zedeleyen yozlaşmayı artıran riskli kişiler kategorisine dahil edilmeli.''