Türkiye  uzun süredir torba kanunlarla yatıp torba kanunlarla kalkıyor. Tabiri caizse Meclis’e torbanın biri giriyor biri çıkıyor. Vatandaş artık hangi torbada ne var, takip edemez oldu. Fakat bunlardan sonuncusu var ki, milyonları ilgilendirdiği için hemen herkesin gözü kulağı bu kanunda.

Aslında uzun süredir çalışma hayatı ve sosyal güvenliğe dair pek çok konuda değişiklik hazırlığı yapılıyordu. Fakat geçen mayıs ayında Soma faciasının yaşanmasıyla birlikte kapsam daha da genişledi ve süreç hızlandı. Nihayet maden çalışanlarından taşeron işçilerine, kadın çalışanlardan yurtdışındaki gurbetçilere, GSS borçlularından Bağ-Kur’lulara kadar milyonlarca insanı ilgilendiren maddeler TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

Bugün'ün haberine göre, yeni Torba Kanun'la; kimler erken emekli olabilecek, taşeron işçilere hangi haklar geliyor, kadro bekleyen taşeron işçileri ne olacak, maden işçileri için neler değişecek, doğum borçlanmasında kapsam nasıl genişliyor gibi sorulara yanıt arayacağız. 

Ye­ral­tı ma­den iş­çi­le­ri için emek­li­lik yaş had­di 2008 yı­lın­da 55’e yük­sel­til­miş­ti. Tor­ba ka­nun bu­nu 50’ye çek­ti ve yıp­ran­ma (fii­li hiz­met zam­mı) sü­re­si­nin de kap­sa­mı­nı ge­niş­let­ti. Da­ha ön­ce sa­de­ce fii­len ça­lış­tık­la­rı gün­ler için yıp­ran­ma ka­za­nan ma­den iş­çi­le­ri, bun­dan son­ra yı­lın her gü­nü için yıp­ran­ma­ya hak ka­za­na­cak. Böy­le­ce ye­ral­tı ma­den iş­yer­le­rin­de ça­lı­şan iş­çi­ler, mil­let­ve­kil­le­ri için ge­çen yıl ge­ti­ri­len yıp­ran­ma hak­kı­na yak­laş­mış ol­du­lar.

Ör­nek: 1 Ka­sım 2014 ta­ri­hin­de ABC Ma­den İş­let­me­si'nde ye­ral­tı iş­le­rin­de ça­lış­ma­ya baş­la­yan Meh­met Bey, 20 yıl ye­ral­tı ma­den iş­yer­le­rin­de ça­lı­şır­sa, bu sü­re­nin ya­rı­sı ka­dar ya­ni 10 yıl fii­li hiz­met zam­mı ala­cak. Böy­le­ce top­lam prim gü­nü 30 yıl (10.800 gün) ola­cak. Ay­rı­ca ila­ve ka­zan­dı­ğı 10 yı­lın ya­rı­sı, emek­li­lik yaş had­di olan 50’den in­di­ri­le­cek ve Meh­met Bey 45 ya­şın­da emek­li ola­bi­le­cek.

As­lın­da 2006 yı­lın­da, sos­yal gü­ven­lik re­for­mu­nun ilk ha­lin­de in­faz ko­ru­ma me­mur­la­rı­na da yıp­ran­ma hak­kı ve­ril­miş fa­kat son­ra­dan çı­ka­rıl­mış­tı. Yar­gıy­la il­gi­li dü­zen­le­me­le­ri içe­ren Tor­ba Ka­nun kap­sa­mın­da in­faz ko­ru­ma me­mur­la­rı için de er­ken emek­li­lik hak­kı ko­nul­du. Böy­le­ce bu me­mur­lar da as­ker ve po­lis­ler gi­bi ça­lış­tık­la­rı her yıl için ila­ve üç ay hiz­met ka­zan­mış ola­cak­lar.

Ör­nek: 20 yıl ça­lı­şan bir in­faz ko­ru­ma me­mu­ru 25 yıl ça­lış­mış gi­bi ka­bul edi­le­cek. Ay­rı­ca ka­zan­dı­ğı bu beş yıl­lık yıp­ran­ma sü­re­si­nin ya­rı­sı emek­li­lik ya­şın­dan dü­şü­le­cek.

Tor­ba Ka­nun son­ra­sın­da emek­li­lik şart­la­rı de­ği­şen bir baş­ka ke­si­mi de do­ğum borç­lan­ma­sı ya­pa­cak ba­yan­lar oluş­tu­ru­yor.

İlk ola­rak 2008 yı­lın­da uy­gu­la­ma­ya gi­ren do­ğum borç­lan­ma­nın kap­sa­mı ve uy­gu­la­ma­sı de­ğiş­ti­ği için, yüz­bin­ler­ce ba­yan borç­lan­ma kap­sa­mı­na gir­miş ola­cak. 

Bugünlerde yıpranma hakkı ve dolayısıyla erken emeklilik bekleyen bir diğer kesim sağlık hizmetleri personeli. Geçtiğimiz aylarda Başbakan tarafından, sağlık personeline erken emeklilik müjdesi verilmişti. Buna göre kamuda sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfında çalışan memurlar da örneğin polisler gibi yıpranma kazanacak ve erken emekli olabilecekler.

Soru: Ben 17 yıldır infaz koruma memuru olarak görev yapıyorum. Bize de polisler gibi yıpranmalı emeklilik hakkı verileceği söyleniyor. Acaba bu düzenleme bizim geçmiş çalışmalarımıza da yansıyacak mı? Yoksa sadece bundan sonrası için mi geçerli olacak? Semih U.

Cevap: Yıpranma veya diğer adıyla fiili hizmet zammı uygulaması geriye yürümeyecek. Sadece yasanın yürürlük tarihinden sonraki çalışmalarınız için yıpranma kazanabileceksiniz.