İtalyan şirketlerin 1988'de Karadeniz'e bıraktığı zehirli variller, 18 yıldır bölgenin baş belası. 134'ü Sinop, 238'i de Samsun'daki depolarda tutulan variller, geldiği yere iade edilmeyi bekliyor. İtalya'nın ‘bunlar bize ait değil' diyerek geri almayı reddettiği toksit atıklar konusunda önemli bir adım atıldı. Yıllardır zehirli varillerle anılmaktan bıkan Karadenizlilerin feryadına nihayet kulak veren çıktı. Variller, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği'nin desteği ile yurtdışına gönderilecek. Birlik Başkanı Adnan İğnebekçili, 50. kuruluş yıldönümlerinde, Karadeniz'deki çevre sorununu çözmek istediklerini, bu amaçla 400 bin Euro bütçe ayırdıklarını söyledi. Alınan bilgilere göre, Çevre Bakanlığı ile sürdürülen görüşmelerin ardından variller özel giysili ekipler tarafından toplanarak tehlikeli atık taşıma kamyonlarına yüklenecek. Daha sonra yurtdışında sürdürülen temaslar sonucu belirlenecek bir Avrupa ülkesinin bertaraf tesisine götürülecek. Söz konusu gelişme, bölge halkı ve çevre örgütleri tarafından sevinçle karşılandı. Sinop Çevre Dostları Derneği Başkanı Hale Oğuz, girişimden mutluluk duyduklarını belirtirken, Greenpeace yetkilisi Tuna Türkmen, variller gönderildikten sonra bölgede çevre temizliği yapılmasının önemine işaret etti. Müjdeli haber en çok Sinop Belediye Başkanı Zeki Yılmazer ile Samsun-Atakum Belediye Başkanı Adem Bektaş'ı sevindirdi. Yılmazer, "Düşünenlerin ellerinden öpmek lazım." derken, Bektaş, yıllardır ilçelerinin zehir deposu olarak görüldüğüne dikkat çekti: “4 bin 80 metrelik sahile rağmen turist çekemiyorduk. Nihayet kurtuluyoruz.” Türkiye’de kamuoyunun gündemine gelen ilk çevre felaketlerinden biri, 1988 Ağustos’unda Karadeniz’e atılan 3 bin varilden 372’sinin kıyılarımıza vurması ile ortaya çıktı. Variller, Samsun’un Alaçam ve Sinop’un Soğuksu köylerinde depolandı. Yapılan incelemelerde atıkların İtalya kökenli olduğu ortaya çıktı. Yıllardır bu ülke yetkilileri ile yapılan müzakerelerden bir sonuç alınamadı. İtalyanlar son olarak varillerin Türkiye’de bertarafına yönelik bir proje teklif etti. Ancak tehlikeli atıkların ticaretini hükme bağlayan Basel Anlaşması’na aykırı olan bu teklife Çevre ve Orman Bakanlığı sıcak bakmadı. Bakanlık, varillerin, kaynağı olan İtalya tarafından geri alınmasında ısrar etti. Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği’nin (TÇMB) kararı ise, çevre felaketinin sembolü olan varillerin yurtdışında bertarafı için ciddi bir ümit ışığı oldu. 50. yılını kutlayacak olan birlik, varilleri Türkiye’den göndermek için harekete geçti. Çevre ve Orman Bakanlığı ile temas kurduklarını söyleyen TÇMB Başkanı Adnan İğnebekçili şunları kaydetti: “Karadeniz çöplük haline gelmiştir. Yurtdışından gelen zehirli variller bölge insanının sağlığını tehdit etmekteydi. Yeraltı suları için de tehlike oluşturan bu atıkların mutlaka bertaraf edilmesi gerekiyordu. Yurtdışına gönderme işleminin maliyetini belirledik. Gerekli olan 400 bin Euro’yu sağlayacağız. Biz sadece bir meslek kuruluşu değiliz. Türkiye’deki çevre konusuna dikkat çekmek istedik. Bunun da en iyi yolunun 18 yıldır Türkiye’nin başına bela olan zehirli varil sorununu çözmek olduğuna karar verdik.” Varillerden kurtulma umudu, yıllardır zehirli atıkların gönderilmesi için eylemler yapan bölge halkı ve sivil toplum kuruluşlarını sevindirdi. Atık kamyonları, anlaşma sağlanacak tesislere doğru yola koyulduğunda, Karadeniz sahilleri 18 yıllık dertten kurtulmuş olacak. Ancak zehirli varillerin bıraktığı izler uzun süre silinemeyecek. Atıklar yüzünden çok sayıda kişinin zehirlendiğini ve kanser olduğunu ileri süren Sinop Çevre Dostları Derneği Başkanı Hale Oğuz, Türkiye’nin çöplük olmadığının gösterilmesi açısından varillerin geldiği İtalya’ya gönderilmesini istedi. Oğuz şu görüşleri dile getirdi: “Sinop ve Samsun’daki depolarda tutulan zehirli varillerdeki atıklar sıvı olduğu için toprağa ve buharlaşarak havaya karışıyordu. Hükümetimiz bugüne kadar görüşmelerden iyi bir netice alamamıştı. Bu sebeple Türkiye’nin başarısı değil bu. Başarı, atan ülkeye iade etmekti. İtalya’ya iade gerçekleşseydi benzer olaylara karşı caydırıcı olurdu. Ancak yine de bölge halkı açısından sevindirici bir gelişme.” Samsun ve Sinop’ta bayram Samsun’daki varillerin depolandığı bölgeye en yakın belediye olan Atakum’un Belediye Başkanı Adem Bektaş, gerekli tedbirlerin alındığı söylense de varillerin çok da sağlıklı depolarda tutulmadığını vurguladı. Bektaş; “Bu ülkenin değerlerinden para kazanan çimento müstahsillerinin çevre sorununa bütçe ayırması sevindirici. Birliğe, varillerin nakli konusunda her türlü yardımı yapmaya hazırız.” dedi. Sinop Belediye Başkanı Zeki Yılmazer de, müjdeli haberi, “Düşünenlerin ellerinden öpmek lazım.” sözleriyle karşıladı. Varillerin, tabiata ve insana zararlı olduğunun altını çizen Başkan Yılmazer, girişimin turizm ve eğitim şehri olmayı hedefleyen Sinop’u bu amacına daha da yaklaştıracağını vurguladı. Greenpeace kampanya sorumlusu Tuna Türkmen ise varillerin gönderilmesinden sonra bölgede çevre temizliği yapılması gerektiğine dikkat çekti. Türkmen şu bilgileri verdi: “Yaptığımız laboratuvar incelemeleri sonucu bölgede yeraltı sularının kirlendiğini tespit ettik. Varilleri yurtdışına göndermenin yanı sıra yeraltı suları da rehabilite edilmeli. Atıkların yurtdışında da yakma dışında bir yöntemle bertaraf edilmesi için takipçi olacağız.” Zehirli variller Avrupa’da imha edilecek Gerçekleştiğinde önemli bir çevre faaliyeti olarak anılacak proje üzerindeki çalışmalar Çevre Bakanlığı ile ortaklaşa yürütülüyor. Buna göre, zehirli variller belli bir süreç dahilinde Türkiye’den gönderilecek. Öncelikli olarak, işin bürokratik ve yurtdışı işlemlerini yürütmeyi üstlenen Çevre ve Orman Bakanlığı, yurtdışında atıkları kabul edecek lisanslı bir bertaraf tesisiyle anlaşacak. Halen standartlara pek uymayan depolarda tutulan variller, özel giysili ekipler tarafından atık kamyonlarına yüklenecek. Bakanlıktan üst düzey bir yetkili, varillerin muhtemelen bir Avrupa ülkesindeki lisanslı bir tesiste bertaraf edileceğini söyledi. Varillerin imhası için seçilecek ülkeler arasında, Türkiye’den gelecek tehlikeli atıklar için yaklaşık 10 bin ton kota ayıran Almanya ön plana çıkıyor. Tüm bu işlemlerin 400 bin Euro civarında tutacağı hesaplanıyor. Hollanda, Otapan için para istiyor Hollanda, Türkiye’ye sokulmayan zehirli gemi Otapan’ın söküm masraflarını, geminin satıldığı Türkiye’deki şirketten isteyecek. Gemi için uygun bir liman arandığını açıklayan Hollanda Çevre Bakanlığı, geminin Akdeniz’den çekilerek getirildiğini ve günlük çekim masrafının ise 8 bin dolar olduğunu belirtti. ZAMAN/AA