Air France`a ait Airbus A320-100 Airshow`da sergilediği gösteri esnasında pist başında bulunan ormanlık alana düştü. Aşağıdaki haber THY uçak kazasında "emsal teşkil edebilir mi?" sorularını akla getirdi. Bunun başlıca nedeni Hollandalı yetkililerin kaza sonrası yayımladıkları ilk resmi raporun gerçekle uzaktan ya da yakından alakası olmaması ve "wake turbulance" faktörünün ele alınmayışı idi... Air France`a ait Airbus A320-100 Airshow`da sergilediği gösteri esnasında pist başında bulunan ormanlık alana düştü. Bu gösteri 1988 yılında havacılık dünyası için önemli bir çağın başlangıcını temsil etmekteydi. Zira ilk defa Fly-By Wire sistemi ile uçan bir yolcu uçağı görücüye çıkmıştı. Uçuş ekibi ve pilotlar kazadan sonra adli makamlarca, kasıtsız olarak adam öldürmekten yargılanmış, pilot hüküm giymişti. Olaydan sonra enkaz çevresinde ve farklı bölgelerde yapılan titiz çalışmalar neticesinde ortaya çıkan sonuç, yargılama başlamadan önce Airbus yetkilileri tarafından karakutu (FDR) `ın değiştirildiği yönündeydi. Lausanne Asayiş ve Kriminoloji Servisi raporuna gore, Mayıs 1988`de mahkemeye sunulan karakutu (FDR) kayıtlarının enkazdan çıkarılan FDR değil, başka bir FDR idi. Kaza`nın Kısa Hikayesi (Resmi Olmayan) 26 Haziran 1988 yılında Fransa'nın Alsace ilçesi, Mulhouse-Habsheim havaalanında düzenlenen Airshow`da yeni üretimden çıkmış A320-100, iniş konfigürasyonu tamamlanmış olarak alçak uçuştaydı. F-GFKC kuyruk tescilli uçak Michael Asseline (Kaptan) yönetimindeydi ve yanında yardımcı pilot Pierre Maziére (F/O) bulunuyordu. Kaza öğleden sonra yerel saate göre 14:00'te geçekleşmişti. Hava açık ve görüş mesafesi uygundu. uçak iniş pistine inmeden piste birkaç metre uzaklıkta bulunan ormanlık alanın içine indi. Olayda 3 yolcu hayatını kaybederken 50 yolcu ağır ve hafif yaralanmış olarak kazadan kurtulmuştu. Kaza amatör kamera tarafından da kaydedilmişti. Kara kutular yaklaşık 2 saat sonra enkazdan hasarsız olarak çıkarıldı. Fakat ne yazık ki 10 gün süreyle karakutular herhangi bir adli makam tarafından denetlenemedi. Lausanne Asayiş ve Kriminoloji yetkililerinin derlediği bulgular; pilotların, kazadan çıkarılan karakutulardan değil, başka karakutuların verileri doğrultusunda yargılandıklarını ortaya çıkardı. Bu kaza ve kazanın sebepleri elbetteki hem havayolu hem de üretici firma için çok büyük bir imaj sorunuydu. Kaldı ki; Fransa`da Airbus üretiminde başrol oynuyordu. Kaza`nın Kısa Hikayesi (Resmi Açıklama) Dönemin Fransa Ulaştırma Bakanı Louis Mermoz, Air France ve üretici firma Airbus kazanın çok çelişkili sebeplerden kaynaklamıi olabileceği yönünde açıklamalar yaptı. Kazadan sonra yayımlanan detaylı raporda da bir şekilde kendilerini haklı gösterecek veriler kamuoyu ilepaylaşıldı. Lausanne Kriminoloji`nin basına sunduğu kayıtlardan sonra medya soruşturmanın peşini 10 yldan beridir bırakmış değil. Kaptan'ın Açıklaması ve İfadesi Kaptan Asseline uçağı manual olarak uçuruyordu. Air France`ın yönledirmesiyle gösteri amaçlı meydanın 100 feet kadar üstündeydi. Pistin üstünden geçetikten sonra pilot gaz açtı, fakat bilgisayar kontrollü gaz sistemi cevap vermedi. Birkaç saniye sonra kaptan pilot gaz kolunu IDLE (sıfır güç) konumuna getirip tekrar gaz açtı. Fakat bu da işe yaramadı ve uçak ormanlık araziye düştü. Kazadan sonra amatör video kayıtlarını izleyen kaptan çok şakındı. 100 feet yükseklikte uçtuğunu iddia eden pilot videoda uçağın 30 feet kadar bir yükseklikte olduğunu görmüştü. Harekat Mühendisleri Bülteni 1988`den 1989`a kadar Airbus şirketi 52 adet uçuş notu yayımladı. Üretimi yapılmış her yeni uçakta daha önceden saptanamayan hatlar olabilir. Bu doğrultuda kullanıcılar üretici tarafından uyarılır. Fakat bu uyarılar yine üretici tarafından olabilirliği önceden saptanmış sorunlardır. Uçaklar teslim edilirken teknik bakımı ile ilgili bilgilendirme yapılır. Habsheim`daki kaza ile ilgili yapılan uyarılarda 2 madde ise ilgi çekici: 1. Harekat Mühendis Bülteni 19/1 (Mayıs 1988): Alçak İrtifada Motor Takat Düşüşü: Bu durum kazdan önceden de bildirildiği gibi, bazen alçak irtifada uçarken, A-320 gaz kontrolüne cevap vermiyor. Konu ile ilgili, Air France bilgilendirilmiştir. Habsheim`daki kazadan sonra Motor tasarımı yapısal olarak revize edilmiştir. 2. Harekat Mühendis Bülteni 06/2 (Mayıs 1988): Barometre Ayarı Cross Check: A320`deki barometrik altimetre uçauşa elverişli değildi. Bu sebepten dolayı 30 feet olan yükseklik 100 feet olarak göründü. Bu bültenler Air France firmasına verilmesine karşın, pilotlar bilgilendirilmemiştir. Altimetre sistemi ve motor güç yönetimi kazadan sonra Airbus tarafından değiştirilmesine rağmen Fransız mahkemesi tarafından ortaya konan hiç bir iddada sorumluluk üstlenilmemiştir. Aksine bütün sorumluluk pilotların ve gösteriyi düzenleyenlerin üstüne yıkılmıştır. Kara Kutular Karakutular, CVR ve DFDR, 10 gün süreyle Mulhouse Mahkemesi adına soruşturma yapan yetkililere verilmedi. CVR (kokpit içindeki konuşmaları kaydeden cihaz). DFDR ( kara kutu) uçuşla ilgili parametreleri, hız, yükseklik, motor takat değerleri v.b. bilgilerini kaydeden cihaz. Kanunen Fransız polisi kazadan hemen sonra bu iki cihaza, yetkililere devretmek üzere el koydu. Polisten alınan karakutular bu 10 gün süre içinde DGAC (Direction Génerale de l'Aviation Civile) tarafından incelemeye alındı ve hiçbir adli makama teslim edilmedi. Cihazların tahrip edildiğine ilişkin tartışmalar halen devam ediyor. Şöyle ki; * Karakutular açılmış ve manyetik bant kesilmiş. Normalde bu bantlar açılmadan bir okuyucu cihaza yerleştirilmeli ve bu işlem iki cihaz içinde uygulanmalı. * Kayıtlarda 8 saniye eksik ve çarpışmadan önceki 4 saniyede kayıp. Fakat bu şu anlamada geliyor olabilir, çarpışmanın etkisiyle kayıt kazara durmuş. * Her iki cihazında son 4 saniye kayıtları senkronize değil. CFMI Motorları Motorlar üretici firma tarafından (CFMI) incelendi. Kullanım bilgileri ve motorlar ile ilgili bülten Air France firmasına verildi. Fakat firma oluşabilecek sorun hakkında pilotları uyarmadı. Germain Sengelin Germain Sengelin Mulhouse Sulh Hakimi 10 günlük araştırma süresinin ardından acil olarak cihazlara el koymak üzere emir çıkardı. Tarih 5 temmuz 1988 saat 12:30. Ama bu emir birileri tarafından geciktirildi ve 6 Temmuz saat 08:00` a kadar uygulanmadı. Hüküm Olaydan sonra 5 kişi hüküm giydi: * Kaptan Michel Asseline * Yardımcı pilot Pierre Mazière * Habsheim Airshow organizatörü * Air France uçuş güvenlik memuru * Uçuş harekat direktörü Aşağıdaki fotoğraflar karakutuya ait. Taşınan karakutular, enkazdan çıktığı iddia edilen fotoğraflar. Alttaki fotoğraf ise asıl cihazın görüntüsü... Volkan SÜRMELİ / ÇEVİREN: Ufuk CÖN /SKYSUNHABER İLGİLİ HABERLER: