Anayasa Mahkemesi'nin anayasa değişikliğini iptal eden kararına tepkiler sürüyor. Mahkemenin Anayasa'ya aykırı bir şekilde şekil görünümü altında esas denetimi yapması, 'Meclis'in yetkisine ortak olduğu' şeklinde değerlendiriliyor. Bugün kararı destekleyen isimlerden eski YÖK Başkanı Erdoğan Teziç ve Prof. Dr. Mümtaz Soysal'ın Anayasa Mahkemesi'nin şekil görünümü altında esas denetimi içeren 1970'li yıllardaki içtihatlarını sert bir dille eleştirdiği ortaya çıktı. Teziç, 1976 tarihli 'Türkiye'de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı' kitabında Yüksek Mahkeme'nin şekil adı altında esas denetimi yapmasını tehlikeli bulduğunu ifade ediyor. Teziç kitabında, "Anayasa Mahkemesi'nin, yapılacak bir değişiklikten sonra, bunu Anayasa'nın ruhuna aykırı görerek iptal etmesi halinde, asıl büyük tehlike, Mahkemenin, kurucu iktidarın da üstünde bir güç haline gelmesidir." ifadelerini kullanıyor. Mümtaz Soysal ise, 1976 yılında basılan '100 Soruda Anayasanın Anlamı' kitabında anayasa değişikliklerinde esas denetimini "Bu çok tehlikeli bir gerekçe." sözleriyle eleştiriyor. Ardından şu yorumu yapıyor: "Sonunda toplumu 'yargıçlar devleti' denen bir anlayışa götürmesi, halkın oylarıyla kurulmuş bir Parlamento'nun elindeki değiştirme yetkisini hiçe indirmesi mümkün. Anayasa Mahkemesi, bir değişikliğin Anayasa'daki temel ilkelerden birine aykırı düştüğünü savunarak, anayasa değişikliklerini iptal yetkisine sahip olursa, devlet sistemi içinde kendisine tanınan yeri aşıyor demektir." Anayasa Mahkemesi, Teziç ve Soysal'ın eleştirilerine konu olan 1970 ve 1973 tarihli kararlarında şekil görünümü altında esas denetimi yaptı. 1961 Anayasası'nın Cumhuriyet ilkesinin değişmezliğine ilişkin 9'uncu maddesinin "içerik bakımından biçime ilişkin" bir kural olduğunu ileri süren Mahkeme, değişmezlik kuralı ve teklif yasağının birer şekil kuralı olduğunu savundu. Mahkeme, söz konusu anayasa değişikliklerini bu yorumla iptal etti. Ancak mahkemenin bu tutumunu anayasa hukukçuları eski Yükseköğretim Kurulu Başkanı (YÖK) Prof. Dr. Erdoğan Teziç ve Prof. Dr. Mümtaz Soysal sert ifadelerle eleştirdi. Mümtaz Soysal, '100 Soruda Anayasanın Anlamı' kitabında Anayasa Mahkemesi'nin şekil görünümü altında esas denetimi yapmasına şu itirazı yapıyor: "Bu çok tehlikeli bir gerekçe. Sonunda toplumu 'yargıçlar devleti' denen bir anlayışa götürmesi, halkın oylarıyla kurulmuş bir parlamentonun elindeki değiştirme yetkisini hiçe indirmesi mümkün. Anayasa Mahkemesi'ndeki yargıçlar, Cumhuriyet'in temel niteliklerini belirli bir yönde yorumluyorlar diye, o tutuma aykırı düşen bütün değişiklikler iptal edilecek ve dolayısıyla ulus bu alandaki yetkisini kendi temsilcileri aracılığıyla da olsa kullanamaz duruma mı gelecektir? Anayasa Mahkemesi, bir değişikliğin Anayasa'daki temel ilkelerden birine aykırı düştüğünü savunarak anayasa değişikliklerini iptal yetkisine sahip olursa, devlet sistemi içinde kendisine tanınan yeri aşıyor demektir." Teziç ise 'Türkiye'de 1961 Anayasasına Göre Kanun Kavramı' kitabında konuya değiniyor. Yasama organının muhtevaca sınırlandırıldığı 9. madde dışında mutlak bir takdir yetkisinin olduğunu belirten Teziç, şöyle devam ediyor: "Kendi içinde değişebilirliğini öngören bir anayasanın, açıkça yasakladığı istisna dışında, bazı hükümlerinin dondurulmuş ve mutlak nitelikte olduğu görüşü, her şeyden önce pozitif bir temele dayanmamaktadır. Kurucu iktidar, anayasanın değiştirilebileceği kuralını açık ve seçik bir şekilde koymuş, bunun dışında, istisnaî olarak, anayasanın değiştirilmeyen maddesi de belirtilmiştir. Bu istisnanın genişletilmesine, pozitif hukuk açısından hiçbir imkân yoktur. Anayasa'nın 155. maddesindeki usullere uyulmak şartıyla, değiştirilemeyecek bir hüküm yoktur. Anayasa Mahkemesi'nin, yapılacak bir değişiklikten sonra, bunu Anayasa'nın ruhuna aykırı görerek iptal etmesi halinde, asıl büyük tehlike, Mahkeme'nin, kurucu iktidarın da üstünde bir güç haline gelmesidir." ZAMAN