Obama, Türkiye'de kimi muhatap alacak?

Ortadoğu ve Türkiye Uzmanı Lehigh Universitesi Uluslararası İlişkiler Departmanı Profesörü Henri Barkey ilk kez halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanı'nın Türkiye'deki yetki ve düzenini sorgulayan İngilizce yazı kaleme aldı. Barkey, yazısında yaklaşmakta olan NATO ve BM zirvelerinin ışığında Türkiye'yi uluslararası arenada kimin temsil edip, liderlerce muhatap alınacağının anayasal olarak belli olsa da fiili anlamda belirsizliğini koruduğunu belirtti.

İşte Henri Barkey'in Al Monitor'deki o yazısı...

*** Obama, Türkiye'de kimi muhatap alacak?*

Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin doğrudan halk oyuyla seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı. Anayasal olarak ülkeyi yönetecek olan Erdoğan değil yeni Başbakan Ahmet Davutoğlu. Fakat Erdoğan'ın ülkeyi yönetmek istediği de bir sır değil. Bu Türkiye'nin önünde çözülmesi gereken bir sorun.

Diğer taraftan bu durum Avrupalılar ve Amerikalılar açısından da problem oldu. Türk liderlerle konuşurken ortak karar almak gerektiğinde ya da olayın ne kadar kritik olduğuna bakılmaksızın kim muhatap alınacak? AKP'nin kontrolünü elinde bulunduran Erdoğan doğal olarak Başkan Barack Obama'nın, Şansölye Angela Merkel'in, İngiliz Başbakan David Cameron'un ve Cumhurbaşkanı Francois Hollande'in muhatabı olmak isteyecek.

Erdoğan Cumhurbaşkanlığı makamının yatma yeri olmadığını sık sık belirtti. Gerçek bir politikacı olan Erdoğan tam bir iş kolik ve kontrol kolik. Fas'tayken bir TV kanalında geçen yazıya müdahale etmesi, telefon konuşmaları, dini ve dini olmayan grupları kontrol altına alması, medyanın yüzde 60'ının emirleri ondan alması ve ticari ilişkileri ile muazzam bir ağ kurdu.

Başbakan olarak seçilen Ahmet Davutoğlu şimdiye kadar Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. İç politikadan ve Erdoğan'ın kurmuş olduğu ilişki ve bağlantılardan anlamadığı için tam da Erdoğan'ın istediği Başbakan adayı. Bundan dolayı çok çalışmak zorunda kalacak olan Davutoğlu bilmediği her konuda Erdoğan'a danışmak zorunda kalacak.

Uluslararası ilişkiler anlamında Türkiye yeni Cumhurbaşkanı ve Başbakan'ı ile 4-5 Eylül'de Galler'de düzenlenecek olan NATO toplantısında imtihan verecek. Davutuoğlu'nun büyük ihtimal katılmayacağı Erdoğan'ın katılacağı bir toplantı olacak. Arkasından Davutoğlu'nun katılıp katılmayacağını hep beraber göreceğimiz Newyork'ta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu ve Avustralya'da G-20 zirveleri var.

Bundan daha önemli şu sorular: Davutoğlu her önemli ve sıkıntılı konuda Erdoğan'a mı danışacak? Obama yönetimi Erdoğan'ın Başbakan'lık makamına el koymasına nasıl tepki verecek? Obama yönetimi sadece Türkiye'nin Başbakanı'nı muhatap alacağını mı yoksa ara sıra Cumhurbaşkanı ile de muhatap olunacağını mı bildirmeli? ABD yönetiminin her şey daha da karışmadan bu konuda düşüncelerini açıklaması lehlerine olabilir. Aksi takdirde gerçek gücü elinde bulunduran Erdoğan'ı yalnızlaştırmak büyük bir hata olabilir.

Bu durum ürkütücü bir şekilde geçmişte ABD'nin, Türkiye'de bir şeyin yapılmasını istediğinde ordunun karşı çıkmasını hatırlatıyor. Politikacıları baypas ederek doğrudan gerçek güç orduyla görüşülürdü. Fakat bugün Erdoğan'a gitmek ordudan daha farklı çünkü o seçilmiş bir güç.