Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, ABD Başkanı George W. Bush’la Beyaz Saray’da yaptığı 1 saatlik görüşmenin 40 dakika uzaması geçen haftanın gündemine damgasını vurdu. Peki ABD başkanı ile en kısa süre görüşen Türk başbakanı kimdir acaba? Ünlü Amerikan haber ajansı Associated Press (AP)’in hatası sonucu 1959 yılında Menderes, ABD Başkanı Eisenhower ile en kısa süre görüşen başbakan olarak tarihe geçti. ABD ile günde bir defa telefon bağlantısı kurulabildiği günlerde Washington’daki AP’nin teleksçisi, Eisenhower-Menderes görüşmesinin 30 yerine 3 dakika sürdüğünü yazdı. Haberi doğrulatma imkanı olmayan Türk gazeteleri, “Eisenhower, Menderes’i 3 dakikalığına kabul etti!” diye yazınca Ankara’da kıyamet koptu. Menderes, Türkiye’yi karıştıran haber yüzünden Associated Press’i ülkeden kovma kararı bile almıştı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George W. Bush’la Beyaz Saray’da 1 saat 40 dakika görüştü. Meşhur Oval Ofis’teki görüşme 1 saat olarak planlanmıştı; ancak Bush’un isteği ile iki kez 20’şer dadika uzatıldı. Durum böyle olunca da Başbakan Erdoğan’ın ABD ziyaretine Başkan Bush ile yaptığı uzun görüşme damgasını vurdu. Çünkü Beyaz Saray’ın yabancı devlet başkanları ve başbakanlarına uyguladığı protokolde görüşme süresi genellikle yarım saat. Bu süre uzarsa görüşme hayra yorulur. Erdoğan-Bush görüşmesi de gazetelerin sürmanşetlerinden anlaşılacağı gibi hayra yoruldu. Hatta gazeteler, ‘Hangi başbakan ABD başkanı ile en uzun süre görüştü?’ sorusunu gündeme taşıdı. Rekor, Clinton ile yaklaşık olarak 2 saat görüşen Ecevit’e aitti. Peki ‘Hangi Türk başbakanı hangi ABD başkanı ile en kısa süre görüştü?’ Bu muzip sorunun cevabı 47 yıl önceki gazetelerin manşetlerinde saklı. Yıl 1959. Demokrat Parti (DP)’nin iktidar dönemi. Ülke büyük sıkıntılar içinde. Basın bu sıkıntıları yazıyor, hükümet zor durumda. Başbakan Adnan Menderes, yardım umuduyla Amerika’ya gidiyor. Programa göre Menderes, o dönemin ABD Başkanı Eisenhower tarafından kabul edilecek. Ancak o zamanın iletişim imkanları bugünkü kadar hızlı ve kolay değil. Amerika ile günde bir kez temas kurulabiliyor. Başbakan’ı Milliyet Gazetesi adına takip eden rahmetli Abdi İpekçi, o günkü temasları vermiş ve, “Başbakan, bu akşamüstü ABD başkanı tarafından kabul edilecek. Vakit Türkiye saati ile çok geç olacak. Benim sizi aramama imkan yok. Aman ajansları izleyelim ve mutlaka bekleyip haberi verelim.” demiş. Başbakan Menderes, nihayet saat 18.00’de kabul ediliyor. İstanbul’da saatler 02.00’yi gösteriyor. Baskının en son limitinin de dışında. Milliyet’in Yazı İşleri Müdürü Hasan Yılmaer, beklemeye başlıyor. Saatler geçiyor, Amerika’dan haber yok. Nihayet ünlü Amerikan Associated Press (AP) teleksinde ziller çalıyor. “Flaş! Flaş! Flaş! Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Adnan Menderes, bugün Washington’da, Amerika Cumhurbaşkanı Dwight Eisenhower tarafından Beyaz Saray’da kabul edildi. Üç dakika süren kabul sırasında Türk Başbakanı’nın yanında Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu da bulunuyordu.” Haber bu kadardı. Beklenen haber gelmişti; ancak haberde son derece önemli bir unsur vardı. Eisenhower, Türk Başbakanı’nı sadece üç dakikalığına kabul etmişti. Yılmaer, kuşkulanmış ve AP’nin Türkiye temsilciliğini arayarak ‘süre doğru mu’ diye sormuş. AP’nin sorumlusu olan Feridun Servan, “Evet doğru.” deyince haber girmiş. Ertesi gün Ankara’da kıyamet kopmuş. Muhalefet üç dakikayı diline dolamış, skandalı yayma çabalarına girmiş. Hükümetin buradaki kanadı şaşkınlık içinde. Akşamüstü Amerika’dan telefon geliyor. Arayan Abdi İpekçi! ABD Dışişleri Bakanlığı yetkililerini devreye sokarak telefon bağlatan İpekçi, Hasan Yılmaer’e, “Hasan ne yaptın? Beni mahvettin!” diye soruyor. Yılmaer ise “Neden?” karşılığını veriyor. İyice gerilen İpekçi, “Üç dakika demişsiniz. Görüşme 30 dakikaydı!..” diyor. Ankara’yı karıştıran haberin iç yüzü ilerleyen saatlerde anlaşılıyor. Meğerse Washington’daki AP’nin teleksçisi vahim bir hata yapmış; 30 yerine 3 dakika yazmış. Düzeltme yapılması da unutulmuş. Ama olan olmuş, ortalık karışmıştı bir kere. O gün hükümet AP’yi Türkiye’den kovmayı bile düşünmüş. AP’nin Amerika ve Türkiye yetkilileri, Başbakan Adnan Menderes’ten uzun bir özür dilemiş. TURKUAZ / ZAMAN