Türkiye'de bugüne kadar
Cumhurbaşkanlığı için
TBMM'de 17 kez
seçim yapıldı. 1982'de 7. Cumhurbaşkanı Kenan
Evren'in seçimi ise,
Anayasa'nın halkoyuna sunulması ile birlikte gerçekleşti.
Cumhurbaşkanları, seçildikleri ve görevden ayrıldıkları tarihler şöyle:
Mayıs 1960 askeri harekatı ile sona erdi. Bu tarihte
Kurulan Milli Birlik Komitesi kararıyla Cumhurbaşkanı
Celal Bayar tutuklandı. Bayar'ın yanı sıra
Başbakan Adnan
Menderes,
TBMM Başkanı Refik Koraltan ile bütün bakanlar kurulu üyeleri, Demokrat Parti'nin (DP) önde gelen yöneticileri de tutuklandı.
(2)
Cemal GÜRSEL:
27 Mayıs 1960 askeri harekatı ile kurulan ve 38 subaydan oluşan Milli Birlik Komitesi (MBK) başkanlığı ve Devlet Başkanlığı'na 28 Mayıs 1960'da getirildi. Gürsel'e, MBK başkanlığının yanı sıra başbakanlık (24 ve 25. Hükümetler), milli
savunma bakanlığı görevleri de verildi. Yeni Anayasa'nın 9 Temmuz 1961'de kabulü ile 15
Ekim 1961'de yapılan genel seçimlerden sonra 12. Dönem TBMM, 25 Ekim 1961'de toplandı ve askeri rejim sona erdi. Dolayısıyla Gürsel'in görevi de 25 Ekim 1961'de son buldu. Gürsel, TBMM'de 26 Ekim 1961'de yapılan seçimle Türkiye
Cumhuriyeti'nin 4. Cumhurbaşkanı oldu.
GÜRSEL, süresini tamamlayamadan, geçirdiği bir rahatsızlık sonucu görevinden ayrılmak durumunda kaldı. 1960'da geçirdiği hafif bir felçle başlayan hastalığı zamanla ilerledi ve Gürsel, 2
Şubat 1966'da
tedavi için ABD'ye götürüldü. 9 Şubat'ta komaya giren Gürsel, 26
Mart'ta Türkiye'ye getirildi ve
Gülhane Askeri Tıp Akademisi'ne kaldırıldı. Aynı gün 37 kişilik ''Müşterek Sıhhi Kurul'', Gürsel'in cumhurbaşkanlığı görevine devam edemeyeceğini belirten bir
rapor hazırlayarak Başbakanlığa sundu ve 2
8 Mart 1966'da TBMM kararıyla cumhurbaşkanlığı sona erdi.
(3) Kenan EVREN:12
Eylül 1980 askeri harekatı ile
ülke yönetimine el konulmasından sonra yasama ve yürütme yetkilerini kullanmak üzere
Genelkurmay Başkanı
Orgeneral Kenan Evren,
Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral
Nurettin Ersin,
Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral
Tahsin Şahinkaya,
Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral
Nejat Tümer ve
Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun'dan oluşan Milli
Güvenlik Konseyi kuruldu. Evren, Milli
Güvenlik Konseyi başkanlığının yanı sıra Devlet Başkanlığı'nı da üstlendi ve 18 Eylül 1980 tarihinde Devlet Başkanı olarak and içti. Böylece Türkiye'de ikinci kez ''Devlet Başkanlığı'' sıfatı kullanıldı. Evren, 7
Kasım 1982 tarihinde yapılan Anayasası'nın halkoylamasında, Anayasa'nın Geçici 1. maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı seçilmiş oldu. Milli Güvenlik Konseyi'nin varlığı da, 6 Kasım 1983'deki genel seçimlerin ardından, TBMM'nin Başkanlık Divanı'nın oluştuğu 7
Aralık 1983'de sona erdi. Anayasa'nın Geçici 2. maddesi uyarınca, Milli Güvenlik Konseyi üyeleri, 6 yıl süreyle ''Cumhurbaşkanlığı Konseyi'' üyesi sıfatını aldılar.
(4) Turgut ÖZAL: 31 Ekim 1989 tarihinde Cumhurbaşkanı seçildi. Ancak, Evren'in, Anayasa uyarınca 7 yıllık süresinin 9 Kasım 1989 tarihinde dolması nedeniyle, bu tarihte and içerek görevine başladı. Turgut
Özal, 17
Nisan 1993'de geçirdiği rahatsızlık nedeniyle görevi sırasında
vefat etti.
(5) Ahmet Necdet SEZER: 5 Mayıs 2000 tarihinde Cumhurbaşkanı seçildi. Ancak, Demirel'in, Anayasa uyarınca 7 yıllık süresinin 16 Mayıs 2000 tarihinde dolması nedeniyle, bu tarihte and içerek görevine başladı.
Cumhurbaşkanı seçimleri ve oy dökümleri:
Millet Meclisi üye sayısı 450,
Cumhuriyet Senatosu üye sayısı 188
(2) Millet Meclisi üye sayısı 450, Cumhuriyet Senatosu üye sayısı 186
(3) Millet Meclisi üye sayısı 450, Cumhuriyet Senatosu üye sayısı 185
(4) Kenan EVREN, 18 Eylül 1980 tarihinde Devlet Başkanı olarak and içti. 7 Kasım 1982 tarihinde yapılan 1982 Anayasası'nın halkoylamasında, Anayasa'nın Geçici 1. maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı sıfatını kazandı. (9.11.1982 tarih ve 17863 Mükerrer sayılı
Resmi Gazete)
(x) Cumhuriyet Senatosu, Türk siyasi yaşamına 1961 Anayasası ile girdi. Cumhuriyet Senatosu, genel oy ile seçilen 150 üye ile Cumhurbaşkanınca seçilen 15 üye ve 1960'da ülke yönetimine el koyan Milli Birlik Komitesi üyelerinin oluşturduğu ''tabii üyeler''den kuruldu. Cumhuriyet Senatosu'na üyelik için ''40 yaş'' ve ''yüksek öğrenim'' şartları getirildi. Genel oy ve Cumhurbaşkanınca seçilenlerin görev süreleri 6 yıl olarak belirlendi, ancak bu şekilde seçilen üyelerin üçte biri her 2 yılda bir yenilendi. Senato,
12 Eylül 1980 harekatından sonra TBMM'nin feshedilmesiyle ortadan kalktı.
BELGENET