Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Anayasa değişikliği yapılmaksızın, TBMM’ye bağlı olarak Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) kurulamayacağını bildirdi. Bu gerekçeyle Kamu Denetçiliği Kurumu Yasası’nın 12 maddesini veto ederek TBMM’ye iade eden Cumhurbaşkanı Sezer, “TBMM’ye bağlı olarak, idarenin eylem, işlem, tutum ve davranışlarını inceleyen, araştıran bir kurum oluşturulmasına Anayasanın olur vermediğini”, Anayasa’nın TBMM’ye kamu görevlilerini seçme ya da atama görevi ve yetkisi açık bir kural bulunmadığını” açıkladı. TBMM Genel Kurulunda 15 Haziran’da kabul edilen 5521 sayılı "Kamu Denetçiliği Kurumu Yasasını” inceleme süresinin dolduğu gün tamamlayan Cumhurbaşkanı Sezer, yasanın 12 maddesini veto etti. “ANAYASA UYGUN MU ÖNCE ONU İNCELEMEK LAZIM” Yasa koyucunun, hukukun evrensel ilkeleri ve Anayasa'ya uygun olmak koşuluyla her konuda yasal düzenleme yapma yetkisi bulunduğunu anımsatan Cumhurbaşkanı Sezer, “Her şeyden önce anayasal sistemin, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na bağlı bir Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmasına elverişli olup olmadığının incelenmesi gerekmektedir” dedi. Devlet organlarının Türk Ulusu adına egemenliği kullanırken karmaşa yaratılmaması ve düzenin bozulmaması için, tüm çağdaş parlamenter demokrasilerde olduğu gibi, erkler ayrılığı ilkesi benimsendiğini vurgulayan Sezer, “yürütme organının, siyasal niteliği ile hükümeti, teknik niteliği ile de ‘idare’yi kapsadığını” ifade etti. “ANAYASA TBMM’YE BU YETKİYİ VERMİYOR” “Anayasal sistem, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne bağlı, "idare"nin eylem, işlem, tutum ve davranışlarını inceleyip, araştıran bir kurum oluşturulmasına olur vermemektedir” diyen Sezer, “Öte yandan, yasamanın yürütmeyi denetlemesi, yalnız siyasal denetimi kapsamakta ve denetim yolları Anayasa'nın ‘Yasama’ bölümünün 98-100. maddelerinde düzenlenmektedir. Bunun dışında, TBMM Başkanlığı'na bağlı bir Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulması Anayasa'ya göre olanaklı değildir” dedi. VETO EDİLEN MADDELER İdare’nin eylem ve işlemlerinin yargısal denetim dışında incelenip araştırılmasının, ancak yürütmenin kendi içinde oluşturacağı denetim kurumu ya da birimleriyle olanaklı olabileceğine işaret eden Cumhurbaşkanı Sezer, “Yapılan açıklamalar karşısında bugünkü anayasal sistemin, TBMM’ye bağlı bir Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmasına olanak vermediği sonucuna ulaşılmaktadır. Bu nedenle, 5521 sayılı Yasa'nın 3, 4, 11, 13, 15, 22, 30, 33, geçici 1 ve 41. maddeleri erkler ayrılığı ilkesi ile anayasal sisteme uygun düşmemektedir” dedi. CUMHURBAŞKANLIĞI İŞLEM VE EYLEMLERİ Anayasa'nın 105, 125 ve 159. maddelerinde yargı denetimi dışında tutulan işlem, karar ve emirlerin, yasa ile Kamu Denetçiliği Kurumu'nun görev kapsamına alındığına işaret eden Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, “Bu anayasal kuralların özüne ters düşmektedir. Cumhurbaşkanı'nın anayasal konumu, Devlet'in ve yürütmenin başı sıfatı, işlem, emir ve kararlarının Yasa kapsamına alınmasına engel oluşturmaktadır. Anayasal düzen ve kurallar nedeniyle yasa kapsamına alınamayacak konuların, yasa kapsamında imiş izlenimi verilip istisna olarak düzenlenmesi, hukuk devleti ilkesinin önemli konularından olan yasa yapma tekniği ile bağdaşmamakta, dolayısıyla Anayasa'nın 2. maddesine aykırı düşmektedir” dedi. “TBMM’NİN KAMU GÖREVLİSİNİ SEÇME-ATAMA GÖREVİ-YETKİSİ YOK” Veto edilen yasayla oluşturulması öngörülen Kamu Denetçiliği Kurumu’nun başdenetçi ve denetçilerinin TBMM Genel Kurulu’nda yemin edecek olmalarını da eleştiren Sezer, TBMM’nin görev ve yetkilerini düzenleyen Anayasa’nın 87. maddesinde tek tek sayıldığını ve TBMM’nin bunun dışına çıkmasının olanaklı görülmediğini bildirdi. KDK Başdenetçi ve Denetçilerinin TBMM tarafından seçilmesinin de Anayasa’nın TBMM’nin görev ve yetkilerini düzenleyen 87.maddesi açısından incelenmesi gerektiğini ifade eden Sezer, “Görüldüğü gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin görev ve yetkileri 87. maddede tek tek sayılmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin bu görev ve yetkilerin dışına çıkması olanaklı görülmemektedir. … Anayasa'nın bu maddesinde ve diğer maddelerinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne kamu görevlilerini seçme ya da atama görev ve yetkisi veren açık bir kural bulunmamaktadır” dedi. “DOĞAL VE ZORUNLU BİR İLİŞKİ BULUNMALI” Anayasa Mahkemesinin Sayıştay ile ilgili olarak aldığı iptal kararını da anımsatan Cumhurbaşkanı Sezer, “Anayasa Mahkemesi'nin bu kararında; Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin görev ve yetkilerinin Anayasa'nın 87. maddesinde tek tek sayıldığı, bu görev ve yetkiler arasında yasama dışındaki organlara üye seçme görev ve yetkisinin bulunmadığı, böyle bir görev ve yetkinin yasa ile verilmesinin de ancak, o organla Türkiye Büyük Millet Meclisi arasında anayasal sistemden kaynaklanan bir ilişkinin olması durumunda Anayasa'ya uygun görülebileceği kabul edilmiştir” dedi. Anayasa'da kamu denetçiliği konusuna ve bu denetimi yapacak organa ilişkin özel bir düzenlemenin bulunmaması ve Anayasa'da, TBMM’ye KDK’nın Başdenetçi ve denetçilerini seçmek görevinin verilmemiş olduğunu anımsatan Sezer, “Türkiye Büyük Millet Meclisi ile adı geçen Kurum arasında, Anayasa Mahkemesi'nin yukarıda değinilen kararında söz edildiği gibi, anayasal sistemden kaynaklanan doğal ve zorunlu bir ilişki bulunmadığı açıktır” dedi