Şikâyetler arasında ‘Çamaşır makinesini çalıştıramıyorum, kombi çalışmıyor, elektronik eşyalarım bozuldu’ içerikli mesajlar ağırlıkta. Şikâyetlerinde vatandaşlar, elektrik kesintilerinin ne zaman sona ereceğini de soruyor. Şikâyetlerde özellikle Şırnak, Hakkâri, Diyarbakır, Mardin, Şanlıurfa, Van ve yakın illerde bulunan öğretmen, asker ve devlet memurları başta olmak üzere vatandaşlar elektriklerin uzun süre kesik olmasından yakındı.
Aşırı soğuklar sebebiyle elektrik santrallerine doğalgaz verilmemesi, elektrik krizine yol açtı. Kesintiler devam ediyor. Enerji yönetimi kaynakları, Türkiye genelinde yaklaşık 3-4 bin megavatlık (MW) civarı bir kesintinin ‘gezdirildiği’ bilgisini verdi. Kesintiler daha çok 21 dağıtım bölgesindeki taşra ilçe ve köylerde yapılıyor. Zaman'ın haberine göre, enerji yönetiminin talimatıyla serbest piyasadan elektrik alım taleplerini yüzde 50 kısan dağıtım şirketleri, 2-3 saatlik dilimler halinde kesinti uyguluyor. Buna ağır kış şartları yüzünden elektrik iletim arızaları da eklenince kesinti süresi daha da uzuyor. Enerji yönetiminden bir kaynak, son krizin enerjide kaynak çeşitliliğinin sağlanmadığını bir kere daha ortaya koyduğunu söyledi. Enerji yönetimi kaynaklarına göre, hafta sonu olması sebebiyle dün sistem kısmen rahatladı. Ancak hafta içi yapılan planlama gereği elektrik var olmasına rağmen yüksek fiyat dolayısıyla serbest piyasadan alınmak istenmiyor. Talimat fiyatları düşürmekle beraber, talebin karşılanmasına katkısı olmadı. Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) verilerine göre günlük elektrik tüketimi 760 milyon kilovatsaat civarında seyrediyor.
Elektrik kesintileri, enerji yatırımlarını yeniden gündeme taşıdı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre, halen 57 bin MW kurulu gücün 17 bin MW’ı doğalgaza ait. Son yıllarda yerli kömüre (linyit) dayalı sadece 108 megavatlık (MW) yatırım yapıldı. Buna karşılık doğalgazda 10 bin megavat kurulu güçte yeni santral devreye girdi. Doğalgazda 60 bin megavatlık bir santral başvuruları da sırada bekliyor.
Bakan Yıldız: Kriz demek doğru değil
Yurt genelinde yaşanan elektrik sıkıntılarına ilişkin açıklamalarda bulunan Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakan Taner Yıldız, “Bunu çok programlı şekilde yorumlamak gerekir. ‘Elektrik krizi’ diye yorumlamak doğru olmaz” dedi. Olumsuz hava şartlarının 6 dereceye kadar mevsim normallerinin daha altında seyrettiğini söyleyen Yıldız, “Elektrik kesintisi ister 10 dakika olsun, hakkettiğimiz refah seviyesinden ister yarım saat olsun bunla alakalı herhangi bir kesinti tabi ki bizim hayat konforumuzu etkiliyor. Ekiplerimiz bununla alakalı yoğun bir çaba içerisinde” diye konuştu. Aksaklıkların Moskova, Londra ve New York da dahil olmak üzere birçok gelişmiş ülkelerde örneklerini görmenin mümkün olduğunu belirten Yıldız, Erzincan’daki kompresör merkezimizi bu gece inşallah tamamlayıp yarın sabah aynı şekilde devreye almayı düşünüyoruz” dedi. Günlük doğalgaz tüketiminin geçen yıl olmayacak kadar bir rakamın üzerine çıktığı ve 197-200 milyon metreküpleri gördüğünü belirten Yıldız, “Enteresandır 6 Aralık’tan sonra İstanbul’un doğalgaz talebinde çok aşırı bir sıçrama oldu. Yani bu oranlarla tahmin etmek açıkçası güçtü. Yarın (bugün) özellikle tekrar bir kontrol yapılacak. Herhangi bir kesinti de öngörmüyoruz” dedi.
TÜRKİYE NEDEN KRİZE GİRİYOR?
Kış ortasında gündeme gelen zorunlu elektrik kesintileri, dikkatlerin bir kez daha elektrik üretim kaynaklarına çevrilmesine yol açtı. Türkiye, elektriğin hemen yarıya yakın bölümünün ithal kaynak olan doğalgaza bağlamasının ağır faturasını ödüyor. Doğalgazdaki vahim tablo, son 11-12 yılda yapılan santral yatırımlarında net olarak görülüyor. EPDK verilerine göre bu dönemde yerli linyite dayalı yalnızca 108 megavatlık yatırım yapıldı. Buna karşılık doğalgazda 10 bin megavat yeni santral devreye girdi. Türkiye, genelde kış mevsimlerinde hemen her yıl doğalgaz ve elektrikte arz yönlü krizlerle karşı karşıya kalıyor. Çünkü, elektriğin hemen yarıya yakın bölümü ithal bir kaynak olan doğalgazdan üretiliyor. Elektrik üretiminde kömür, su, doğalgaz ve diğer kaynakları (güneş, rüzgâr ve nükleer dahil) içeren dengeli ve eşit dağılımın olduğu dörtlü güçlü bir yapı kurulamadığı, kaynak çeşitliliği sağlanamadığı için sistem yüklenme dönemlerinde krize giriyor. Doğalgazdaki bu vahim tablo, son 11-12 yılda yapılan santral yatırımlarında net olarak görülüyor. Türkiye'de bu dönemde 30-31 bin megavat olan kurulu güç, 62 bin düzeyine kadar çıktı. Yatırımcı, kömür ve suya göre zahmetsiz olan ve birkaç yıl içinde devreye giren doğalgazla yatırımı tercih etti. EPDK verilerine bu dönemde yerli linyite dayalı yalnızca 108 megavatlık (2003 yılında 20, 2007 yılında 16, 2010 yılında 30, 2012 yılında 5 ve 2013 yılında 37 megavat) yatırım yapıldı. Buna karşılık doğalgazda 10 bin megavat yeni santral devreye girdi. Sırada bekleyen de 60 bin megavatı aşkın doğalgaz santralı için başvuru ya da lisans talebi bulunuyor.
