- Yeni kanun teklifinin içeriğine göre, hukuk devleti ve kuvvetler ayrılığı ilkeleri hiçe sayılıyor.
- Yargının, yürütmenin kontrolü altına girmesine neden oluyor.
- Yargıya ilişkin en temel ve önemli yetkilerin doğrudan kurul başkanı sıfatıyla adalet bakanına veriliyor.
- HSYK'da adalet bakanının iradesinde işleyecek bir sistem öngörülüyor.
Zaman gazetesinin haberine göre, kamuoyunda yargıya darbe olarak yorumlanan HSYK’nın çalışma usulüne ilişkin 52 maddelik kanun teklifi, Anayasa’nın yargı bağımsızlığını öngören 138 ve devamındaki maddelere açıkça aykırılık teşkil ediyor. HSYK’da doğrudan ve dolaylı olarak öngörülen değişiklikler ‘hâkimlerin görevlerinde bağımsız ve tarafsız olduğu ilkesi’ ile çelişiyor. Teklif Anayasa’nın 159. maddesine de aykırı. Bu maddeye göre ‘HSYK, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre’ kurulur ve görev yapar. Tasarıda yer alan düzenlemelerle ‘yargıya ilişkin en temel ve önemli yetkilerin doğrudan veya dolaylı olarak kurul başkanı sıfatıyla adalet bakanına verildiği görülüyor. Bu bakımdan yargı, yürütmenin kontrolüne alınarak, Anayasa’nın 2. maddesindeki hukuk devleti ilkesi ve kuvvetler ayrılığı esasına aykırı düşüyor. Düzenleme, ayrıca, HSYK’nın yargı bağımsızlığı ve hâkimlik teminatına göre hareket etmesi prensibini ihlal ediyor. Üyeler hakkında soruşturma ve kovuşturma işlemlerinin bakan tarafından yapılmasını öngören teklifin 42. ve 44. maddeleri, yürütmeden bağımsız çalışması yönünde engel oluşturuyor.
Teklifin 2. maddesi ile 2802 sayılı yasanın 49. ve 50. maddelerinde yapılmak istenen düzenlemeler hakim bağımsızlığı ilkesini zedeliyor.
Adalet komisyonlarının yeniden şekillendirilmesini içeren teklifin 4 ve 25. maddeleri yargı bağımsızlığına, soruşturmaların gizliliği prensibine, yürümekte olan dava ve soruşturmaların yürütmenin müdahalesine açık hale getirilmesi suretiyle Anayasa’nın 159. maddesine aykırı.
Teftiş Kurulu’nun yapısının yeniden oluşturulmasını düzenleyen 27, 35 ve 36. maddeleri Teftiş Kurulu’nu tamamen bakana bağlamak suretiyle hakim bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkelerini ihlal ediyor.
KURULUN YETKİSİ GASP EDİLİYOR
Kanun teklifinin 29. maddesi kurul dairelerinin görev ve işbölümünü başkanın iradesine bırakmak suretiyle kurulun bağımsız şekilde çalışmasına müdahale içeriyor. Kurulda görev yapacak tetkik hâkimlerinin ve müfettişlerin başkanın (adalet bakanı) önereceği 2 kat aday arasından seçilecek olması nedeniyle Anayasa’nın 159. maddesine açıkça aykırılık teşkil ediyor. Anayasa ile Genel Kurul’a verilen yetki başkana devredilmekte ve kurulun yetkisi gasp ediliyor.
Genel kurulun toplanma ve karar yeter sayısı ile ilgili teklifin 39. maddesi, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakim teminatı ilkeleri doğrultusunda görev yapması gereken HSYK’nın çalışma usulüne açık bir müdahale niteliği taşıyor. HSYK’nın yargı bağımsızlığı ve hâkim teminatı açısından önemli bir unsur olan etkili itiraz sistemi teklifin 41. maddesi ile ortadan kaldırılıyor. Başkanın (adalet bakanının) iradesinde işleyecek bir sistem öngörülüyor.
HSYK üyeleri hakkında soruşturma ve kovuşturma işlemlerinin bakan tarafından yapılmasını öngören teklifin 42. ve 44. maddeleri kurulun yürütmeden bağımsız olarak çalışması önünde çok önemli bir engel meydana getiriyor.
HSYK’nın çalışma sisteminde önemli bir yere sahip olan HSYK genel sekreteri ve yardımcılarının atanması usulünü tamamen Anayasa’ya aykırı olacak şekilde genel kurul iradesine ipotek konularak başkanın iradesine ve belirlemesine açık hale getiren teklifin 46. maddesi Anayasa’yı doğrudan ihlal ediyor.
KURULUN BAĞIMSIZLIĞI ORTADAN KALKIYOR
HSYK’da görev yapacak hâkimler, müfettişler, daire başkanları, genel sekreter yardımcıları, genel sekreter, teftiş kurulu başkan ve yardımcılarının atanmasında teklif edilecek adayların belirlenmesinde yetki tamamen adalet bakanına bırakıldığından, HSYK’nın bağımsız iradesi ile teftiş kurulu ve genel sekreterlik teşkilatı oluşturulması kurulun bağımsızlığını ortadan kaldırıyor.
Tasarının 48. maddesi ile düzenlenen geçici 4. madde, teftiş kurulu ve sekreteryada tüm çalışanların yasama faaliyeti ile görevine son vermek suretiyle bu kişilerin yasama tasarrufuna dava açma hakkı bulunmadığından hak arama özgürlüklerini ortadan kaldırmak suretiyle yargı denetimini engelliyor. Bu açıdan Anayasa’nın 2. ve 36. maddelerine açıkça aykırılık meydana getiriyor.
Bu atamaların Anayasa’nın 159. maddesine dayanılarak HSYK Genel Kurul tarafından yapılmış olmasına karşın, görevden almaların yasa metni ile yapılması idare hukukuna hakim olan yetkide ve usulde paralellik ilkesine açıkça aykırılık teşkil etmektedir.
