Dev çikolata üreticileri, Türkiye'nin pazardaki liderliğine alternatif oluşturmak için başka ülkelerde dikim yaptırıyor. Gürcistan ve Azerbaycan'da dikim çalışmalarında son aşamaya gelindiği ve bu sezon ürün alınacağı belirtiliyor. Mevsim değişikliği sebebiyle avantajlı konumdaki Arjantin'de dikime iki yıl önce başlandı. Karadeniz'e sahili bulunan Romanya ve Bulgaristan'da prim yaptığını gören çiftçiler de bahçelerine fındık dikiyor. Türkiye’de başta Ordu ve Giresun olmak üzere Kazadeniz Bölgesi’nde üretilen fındığın önemli bir kısmı Avrupa’daki çikolata üreticisi büyük gruplara satılıyor. Fiyat konusunda bir istikrarı olmaması ve geçen yıl kentel (100 kilo) fiyatının bin 200 dolara çıkması sebebiyle, üreticiler kendilerine alternatif pazar aramaya başladı. İtalyan çikolata devi Feroro’nun Türkiye ile aynı iklim özelliklerine sahip ülkelere üretim yaptırdığı öğrenildi. İstanbul Fındık İhracatçıları Birliği Başkan Vekili Tahsin Tokgöz, bir süredir bu çalışmaların devam ettiğine dikkat çekerek, “Çikolata üreticisi isen tek tedarikçi ile gidemezsin. Türkiye’nin monopol (tekel) olması sebebiyle ikinci, üçüncü yedekleme yapmak istiyorlar.” diyor. Tokgöz’e göre Türkiye’nin 600 bin tonluk üretiminin yanında bu ülkelerde yapılacak 100 bin tonluk üretim, emniyet supabı olarak düşünüldü. Buralardan elde edilen ürünler, fındık ezmesi ve fındık unu gibi yan ürünlerde kullanılıyor. Bu konuda uzun dönemde ortaya çıkacak asıl büyük tehlike ise fındığın kentelinin 1.200 dolara çıkmasını gören Romanya ve Bulgaristan gibi ülkelerin fındık ekimi için çalışmalara başlaması. Tokgöz, “Bu durum kısa dönemde bizi rahatsız etmez, ama uzun dönemde sorun olacaktır.” uyarısında bulunuyor. Nestle ve Unilever gibi firmalar, alternatif üretim yerleri konusunda dünyanın iki yarım küresi arasındaki ısı farklılığı sebebiyle Güney Amerika’da araştırmalar yapıyor. Arjantin ve Şili’de dikimin önemine işaret eden Tahsin Tokgöz, Türkiye’nin, fındık üretim potansiyeli ve kalite bakımından hiçbir zaman liderliği kaptırmasa da başka yerlerdeki fındık üretiminin iki etkisinin olacağı görüşünde: Birincisi, emniyet supabı görevi üstlenecek ülkelerin, ürünleri daha ucuza satarak Türkiye’nin pazarlama gücünü azaltması. İkinci olarak da bu ülkelerdeki üretim sonucunda ülkede fındık stoklarının hiçbir zaman erimemesinden doğacak sorunlar. Dört kuşaktır fındık üretimi yapan Mehmet Aydın, çikolata sektörünü elinde tutan ülkelerin tek bir pazardan almayı düşünmemesini normal görüyor. Aydın’a göre Türkiye’nin kalitesi ve üretim miktarıyla liderliğini koruyabilmesi için gönüllü olarak fındık üretimi sınırlandırılmalı ve verimlilik artırılmalı. Avrupalı tüketicilerin en çok tercih ettiği çikolata türünün, fındıklı olması ve bu konuda Türk fındığının kalitesinin hiçbir yerde bulunmaması önemli bir avantaj. Fındıkta fiyat dengesinin sağlanması, pazarın elde tutulması için önemli. Bir dönem fındığın kentelinin 1.200 dolara çıktığını belirten Aydın, fındık alımı yapan ülkelerin bu durumdan doğan zararlarını telafi etmek istemelerinin normal olduğu kanaatinde. Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçı Birliği Başkanı ve Bella çikolatalarının sahibi olan Metin Altuğ, Türk fındığının yerini tutacak ürünün olmadığını düşünüyor. Altuğ, Türkiye’nin bu konuda uzun bir yol kat ettiğini vurguluyor. Giresun Ziraat Odası Başkanı Özer Akbaşlı da Türkiye’nin dünya fındık üretiminin büyük bir bölümünü gerçekleştirmesine rağmen uzun yıllardır yaşanan sorunlar sebebiyle ihracatta yeterli gelirin elde edilmediğinin altını çiziyor. Akbaşlı, “Fındık, Türkiye için stratejik bir üründür. Ülkemizdeki fındık ihracat gelirinin artması, iç ve dış piyasalarda fiyat dalgalanmalarının önlenebilmesi için bir an önce fındık politikası oluşturulmalıdır.” diyor. Türkiye, 1 Eylül’de başlayan 2005-2006 sezonunun geride kalan 45 haftalık bölümünde 1 milyar 856 milyon doları aşkın gelir sağladı. Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nden alınan bilgiye göre, geçen sezonun 45. haftasında kentali (100 kilo) bin 62 dolardan işlem gören standart naturel iç fındık, bu sezonun aynı döneminde 512 dolardan alıcı buldu. Yaklaşık 80 ülkeye fındık ihraç eden Türkiye, 45 haftalık dönemde 220 bin 828 ton fındık ihraç etti. Geçen sezon aynı dönemde, 178 bin 891 ton fındık ihracı karşılığında 1 milyar 390,8 milyon dolar gelir elde edilmişti. Rekolte yetkisi Fiskobirlik’ten alındı Fındıkçılık sektörünün sorunlarının çözümü için düzenlenen Fındık Zirvesi’nden rekolte belirleme hakkının Fiskobirlik’ten alınması ve 2006-2007 sezonu rekoltesinin 650 bin ton olarak açıklanması kararı çıktı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın tepki gösterdiği Fiskobirlik’in sektör için yükümlülüklerini yerine getirmesi sonucuna da varıldı. Sanayi Bakanı Ali Coşkun’un başkanlığında yapılan toplantıya, TOBB Başkan Vekili Faik Yavuz, Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Oğuz Satıcı, Fiskobirlik Yönetim Kurulu Başkanı Salih Erdem’in yanı sıra, Karadeniz ve fındık ihracatçı birlikleri, bölge ticaret ve sanayi odaları, ticaret borsaları temsilcileri katıldı. Toplantı sonrası bakanlık alınan diğer kararları şöyle açıkladı: İç tüketimde yaşanan gelişmeler nedeniyle arz sorunu fazlası olmayacak. Bundan sonraki rekolte çalışmaları, Tarım Bakanlığı koordinasyonunda yapılacak. 2006-2007 sezonundan önce lisanslı depoculuk konusunda faaliyet gösterecek anonim şirket kurulacak ve fındık ürün yönetmeliğinin yayımlanması için gerekli çalışma tamamlanacak. Böylece lisanslı depoculuk faaliyetlerinde Fiskobirlik depolarının kullanılması ile uygulamaya geçilecek. TOBB öncülüğünde bölgede faaliyet gösteren borsaların Fiskobirlik’in lisanslı depoculuk faaliyetine aktif katılımı sağlanacak. Tarım Kanunu ile kurulması öngörülen ürün konseylerinin fındık ürününde bir an önce kurulması için çalışmalara hız verilecek. Ürün konseyi kuruluncaya kadar TOBB koordinatörlüğünde, Fındık Çalışma Grubu’nun faaliyetlerine devam edilecek. Gelecek yıllarda arz fazlası sorunun çözümü için, bir fon oluşturulması yönünde TOBB bünyesinde faaliyet gösteren Fındık Çalışma Grubu gerekli çalışmayı yapacak. Fiskobirlik, yükümlülüklerini yetkili organlarının görev ve sorumluluğunda yürütecek.. Stoklarındaki 50 bin ton fındığın sezon öncesi satılabilmesi imkanları araştırılacak. Fındık tanıtım ve promosyon çalışmalarının TİM ve Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından daha aktif bir şekilde yerine getirilmesi sağlanacak. Ankara, Zaman Üretim Türkiye’de, borsa Hamburg’da Dünyanın fındık lideri Türkiye olmasına rağmen fındık borsası Almanya’nın Hamburg kentinde. Almanya hiç fındık üretimi yapmamasına rağmen dünya fındık ihracatının yüzde 10’unu gerçekleştiriyor. Bunu da fındık üreticisi ülkelerden alarak yapıyor. Fındık ihraç eden ülkeler sıralamasında Türkiye ve İtalya’dan sonra üçüncü sırada yer alıyor. Dünya fındık piyasasına hiç üretim yapmadığı halde Almanya’nın hakim olduğunu belirten Türk üreticiler, 1970 yılında kaptırdığı fındık borsasını kurarak sektörde söz sahibi olmak istiyor.