Ekonomideki kötü gidişata dikkat çeken ekonomist Süleyman Yaşar, Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun "Türkiye 12 yıl içinde cihan devleti olacak" sözlerine de dış borç üzerinden imalı bir cevap verdi.
Türkiye’nin kısa vadeli dış borcu 130,7 milyar dolar tutuyor. Hemen belirtelim toplam dış borç 401,7 milyar dolara ulaştı. Bu dış borcun 123,8 milyar doları devletin borcu. Kalan 277,9 milyar dolar tutarındaki dış borç özel sektörün borcu oluyor. Ve borçların kısa vadeli olanlarının büyük kısmı sıcak parayla finanse ediliyor.
Yine IMF’nin 5 Aralık 2014’te açıkladığı son değerlendirme raporunda, bankaların doğrudan açık pozisyonunun 70 milyar dolar, dolaylı açık pozisyonlarının 170 milyar dolar olduğu belirtildi.
Peki, nedir açık pozisyon?
Açık pozisyon döviz varlıklarıyla döviz yükümlülükleri arasındaki fark anlamına geliyor. O hâlde bu ülkede bankaların, ani para çıkışı ve Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artırımına karşı riskli durumda oldukları belirtiliyor IMF raporunda.
Gelelim Türkiye’nin niçin kısa vadeli dış borçlarının yüksek olduğuna…Türkiye’nin kısa vadeli dış borçlarının yüksek olmasının nedeni cari açığının yüksek olmasından kaynaklanıyor.
Peki, nedir cari açık?
Cari açık ürettiğinden fazla harcamak anlamına geliyor. Ve ürettiğinizden fazla harcama yaptığınızda, bu defa yaptığınız fazla harcama tutarını diğer ülkelerden borç olarak alıyorsunuz. Böylece diğer ülkelerin tasarruflarını kullanıyorsunuz. Bu borçlanmayı da kısa vadeli yaptığınız için her an borç verenlerin bu borçları geri çağırma ihtimali olduğundan borç verenlerin iradesine bağlı bir ekonomi hâline dönüşüyorsunuz.
Peki, niye anlattık bütün bunları?
Şundan anlattık; Başbakan Davutoğlu Çanakkale’de yaptığı konuşmada “Bizden koparılan dünya, bizimle tekrar bütünleşsin. Türkiye önümüzdeki 12 yıl içinde cihan devleti olacaktır” dedi.
O hâlde ürettiğinden fazlasını harcayan, sürekli kısa vadeli dış borç alan bir ülke cihan devleti olabilir mi? Olamaz. Çünkü sürekli kısa vadeli dış borç alan ve yeterli oranda büyüyemeyen bir ülkenin cihan devleti olması mümkün değil.
Gelelim cihan devleti olmak için yapılması gerekenlere…
Cihan devleti olmak için lüks AVM, lüks konut, lüks lokanta, lüks devlet binası yerine ihracata yönelik sanayi tesisleri kurmak gerekiyor. Yani dış ticarete konu olan malları üretmek şart. Aksi takdirde başkasından kısa vadeli borç alıp cihan devleti olmak mümkün değil.
