Yıllar sonra, o koalisyonun Çalışma Bakanı
Bülent Ecevit'in arşivinde bulunacak bu
belgedeki "yapılacaklar listesi"nde göç önerisi vardı: "Bölgenin, kendilerini
Kürt sananlar lehindeki nüfus strüktürünü Türk lehine çevirmek için,
Karadeniz sahillerindeki fazla nüfusla, memleket dışından gelen Türkleri bu
bölgeye yerleştirmek, kendilerini Kürt sananları bölge dışına
teşvik etmek..."
Yıl: 1961... 27 Mayıs'ta iktidara el koyan askerler, "vatanın bütünlüğü" konusunda endişeliydi. Muhtemel bir Kürt sorununu önlemek için
tedbir araştırıyorlardı. Şunu görmüşlerdi: "
Vatan bütünlüğünün yegâne garantisi, bölge halkını devlete daha sıkı bağlamaktı."
Bunun temini için "İnkılap
Hükümeti", Devlet Planlama Teşkilatı'na konuyu inceleme görevi verdi.
DPT bünyesinde bir "Doğu Grubu" oluşturuldu. Bu grup, bir dokümantasyon merkezi kurarak bölgeyle ilgili MAH'ta (MİT), Genel
kurmay'da, Emniyet'te ne bilgi varsa toplayacak ve "bölgenin nüfus strüktürünü değiştirme ve asimilasyon bakımından" gerekli
politikaları saptayacaktı.
"Doğu Grubu", 8, 10 ve 16
Şubat ile 24
Mart 1961'de "bölgede çalışmış ve çalışmakta olan başlıca idare ve
siyaset adamları"nı bir araya getirdi, ortaya çıkan önerileri hükümete iletti.
Gürsel kabinesi,
raporu 18 Nisan'da görüştü ve kabul etti. Yayımladığı kararnameyle, bakanlıklarca fiiliyata geçirilmesini istedi. Ancak, hükümet o yılın ekiminde yapılan seçimle devrildi. Yerine, kasımda
İnönü başkanlığında kurulan AP-
CHP koalisyonu geldi. Bunun üzerine "Kürt dosyası", "bir muhtırayla" yeni hükümete iletildi ve uygulamanın devamı istendi.
Raporda radikal öneriler
"Politika Dairesi Başkanı Kurmay
Albay Haşim Tosun" imzasıyla yeni hükümete gönderilen raporun giriş yazısında kibarca, "Bunu, sizin tasarruf hakkınızı kullandığımız şeklinde yorumlamayın, size bir
yardım kabul edin" deniliyordu.
Bülent Ecevit, yeni kabinenin 35 yaşındaki Çalışma Bakanı'ydı.
Göreve gelir gelmez, bu raporu masasında buldu. Üzerinde, "Devletin Doğu ve Güney
doğu'da Uygulayacağı Kalkınma
Program Esasları" yazıyordu.
Son derece ayrıntılı hazırlanmış rapor, bazı radikal çözüm önerileri getirirken, sonraki yıllarda uygulanacak kimi politikaları da adeta haber veriyordu.
ECEVİT'İN CEVABI
Ecevit,
Çalışma Bakanlığı sırasında masasına konan Kürt raporunu alıp arşivine kaldırdı. Oradaki görüş ve önerilerin çoğuna katılmadığı biliniyordu.
'Devletin yerine ağa'
Rapora göre Doğu ve Güneydoğu'da dış tahriklerin de etkisiyle
yurt bütünlüğünü bozucu bazı faaliyetlere teşebbüs edilmişti ve "bu durum, tahripkâr neticeler doğurma temayülü gösteriyor"du.
Bunda, "devletin bugüne kadar izlediği tezatlı politikalar"ın da etkisi vardı.
Bölge ihmale uğramış, otorite boşluğuna ağalık, şıhlık gibi "sosyal müesseseler" yerleşmişti. Hem bölge halkının devlete bağlılığı azalmış hem de bölgedeki ayırıcı faaliyetlere müsait bir zemin yaratılmıştı.
Rapordaki önerilerden bazıları...
Kürtler, 'Türk çocuğu' bulunan yerlere...
# ASİMİLASYON: Halihazır İskân Kanunu ve tatbikatını, tesbit edilen politika ihtiyaçlarını karşılayacak ve asimilasyon temin edecek şekilde incelemek ve tadil etmek...
# HİCRET: Bölgenin, kendilerini Kürt sananlar lehindeki nüfus strüktürünü, Türk lehine çevirmek için, bölgelerindeki iktisadi şartların zorluğu karşısında başka taraflara hicrete mecbur kalan Karadeniz sahillerindeki fazla nüfusla, memleket dışından gelen Türkleri bu bölgeye yerleştirmek, bölgedeki kendilerini Kürt sananları bölge dışına hicrete teşvik ve bu hicreti finanse ederek, memleketin Türk çocuğu bulunan yerlerine iskân etmek...
# IRAK KÜRTLERİNDEN AYIRMAK: Türkiye'de kendilerini Kürt sananlarla
İran ve
Irak'taki Kürtlerin irtibatını kesme bakımından bölgeyi, kendilerini Kürt sananların çoğunluğunu dağıtmak üzere, sistemli bir şekilde bölecek iskân sahalarına ayırmak...
# KONTENJAN KADRO: Bölgeden batıya ve batıdan bölgeye nüfus akışını temin maksadıyla, doğu ve batıda resmi ve özel sektöre ait sınai, zirai ve ticari tesislerin
personel kadrosunun muayyen bir nisbetini, diğer bölge halkından olan işçiler için kontenjan olarak tefrik etmek...
# MİSYONER YETİŞTİRMEK: Planlanan bölge okulları, köy okulları ve meslek okullarının faaliyete geçirilmesi... kız ve erkek
misyoner yetiştirilmesi ve bunun için hususi müessese kurulması... Bölge halkından kabiliyetli ve
küçükten asimile edilen gençlere yüksek tahsil imkanları sağlanması...
# KÜRT MEMURLAR: Doğuya kendilerini Kürt sananlardan vali,
kaymakam, hâkim,
jandarma subayı, ordu subayı, assubay, öğretmen, memur gönderilmesi...
# RADYODA PROPAGANDA: Radyo vasıtasıyla
Türkçe güfteleriyle mahalli havaların çalınması ve mahalli
radyoların, bölge için,
propaganda uzmanlarından müteşekkil gruplar tarafından hazırlanacak programları yayması...
# İNANDIRMA FAALİYETİ: Irk bakımından, Türk siyasi düzeninin kendi menfaatleri bakımından en elverişli, en emin ve en çok imkan sağlayan düzen olduğunu telkin eden bir inandırma faaliyetine girişilmesi...
# TİYATROCULAR, ÂŞIKLAR: Uzmanlar tarafından hazırlanmış skeçler oynayacak küçük tiyatro ekiplerine, bölgenin lisanına
vakıf saz şairlerine yukarıdaki fikirlerin aşılanması...
# KÜRT MESELESİ YOKTUR: Dünya entelektüel muhitine Türkiye'de bir
Kürt meselesinin mevcut olmadığının anlatılması...
# DOĞUNUN TÜRK TARİHİ: Bir üniversiteye bağlı derhal bir
Türkoloji Enstitüsü kurularak, kendini Kürt sananların menşelerinin Türk olduğunun ispat olunarak yayınlanması... Doğunun
Türk tarihinin yazılarak neşredilmesi...
# DAĞLI TÜRKLER:
İslam Ansiklopedisi, Rus âlim ve politikacısı Minovski'nin tarafgirane bir surette, kendini Kürt sananların menşeinin İrani olduğunu iddia eden yazısını alarak, kendilerini Kürt sananlar kısmında neşretmekle, Lozan'da delegelere kabul ettirilen, kendilerini Kürt sananların dağlı Türkler olup, menşelerinin Turani olduğu tezi ile de tezada düşülmüştür. Doğulu münevverler arasında münakaşayı mucip olan ve
ayrılık taraftarlarına tutamak veren bu hatanın, derhal tashih edilmesi...
# MENŞELERİ TURAN: Kendilerini Kürt sananların, menşelerinin Turani kavimlere dayandığı hakkında, çeşitli yönlerden arayışlar yapılmaya ve neticelerinin türlü neşir vasıtalarıyla yayılması..
MİLLİYET