Bir Yörük kültürü olan deve güreşlerinden elde edilen gelir, eğitim ve sağlık alanında kullanılıyor. Geleneksel deve güreşlerine, vatandaşlar da yabancı turistler de yoğun ilgi gösteriyor. Çevre il ve ilçelerden çok sayıda vatandaş, deve güreşlerini izlemek için güreşlerin yapıldığı yere geliyor. Güreşleri, üzerini naylon ile kapattıkları traktör ve kamyon kasalarında izleyen vatandaşlar, havanın güzel olduğu günlerde, alanda piknik yapıyor. Deve güreşinin yapılacağı ilçe veya beldeye güreşlere 1 gün kala gelen deve sahipleri için düzenlenen "halı gecesi",katılımcılardan yoğun ilgi görüyor. Geceye katılan deve sahipleri yöresel oyunlar oynuyor ve türküler söylüyor. Güreşlere katılacak develer kamyonlarla güreş alanına getiriliyor. Muğla'nın Yatağan ilçesinde düzenlenen deve güreşlerine Ege bölgesindeki illerden 120 devenin katıldığını bildiren Yatağan Belediye Başkanı Haşmet Işık, "Güreşlerden elde edilen geliri ilçemizde Meslek Yüksek Okulu binası yapmak için kullanacağız. 1 yıl içinde tamamlanacak olan okuldan bin öğrenci eğitim görebilecek" dedi. Muğla'nın Yatağan ilçesinde 10'uncusu düzenlenen deve güreşlerini organize eden Süleyman Ören, Ege Bölgesi'nde yapılan deve güreşlerinin en az 100 yıllık geçmişi olduğunu belirterek, "Bu kültür bize Yörüklerden gelmiş. Yörükler, develeri uzun süre yük taşımak amacıyla kullanmışlar. Bir kentten diğ erine deve kervanları ile yapılan yolculuklarda verilen molalarda develer güreştirilirmiş. Yörükler, bu kültürü Orta Asya'dan Anadolu'ya getirmiş ler" dedi. Ege Bölgesi'nde yapılan deve güreşlerinin İspanya'da yapılan boğa güreşleri kadar ilgi gördüğünü ifade eden Ören, sözlerini şöyle s ürdürdü: "O güreşlerde boğalara eziyet ediliyor. Bizim yaptığımız güre şlere ise valilikler, 'Folklorik amaçlı ve güreşen hayvanlara eziyet edilmemesi" şartı ile izin veriyor. Güreşlerde görev yapan urgancılar, hayvanların eziyet görme ihtimali ortaya çıkarsa anında devleri urganlar yardımıyla uzaklaştırıyor. Develerin fiyatları 100 ila 200 bin TL arasında değişiyor." Muğla Yörük Obaları Derneği Başkanı Nurhan Keleş ise keçi ve devenin Yörükler için büyük öneme sahip 2 hayvan olduğuna işaret ederek, şöyle konuştu: "Atalarımız develeri, göç esnasında eşyalarını taşı mak ve uzak yerlere yolculuk esnasında kullanmışlar. Ege Bölgesi'ndeki Yörüklerin kültürel geçmi şi 12 ve 13. yüzyıla kadar dayanıyor. O dönemlerde Ege Bölgesi'ne yerleşen Yörü kler, aradan asırlar geçmesine rağmen kültürlerini yaşatmaya çalışmışlar. Yörükler, kendileri için hayati öneme sahip olan develerin bakımına da özel ilgi göstermişler." Güreşlere, "Çılgın Özer" adlı devesi ile katılan 72 yaşındaki Metin Özer, deveyi 160 bin TL'ye satın aldığını ve bugüne kadar katıldığı güreşlerin tamamını kazandığını söyledi. Özer, "Deveme 500 bin TL para verseler bile satmam. Deve güreşi farklı bir alışkanlık " dedi. Deve güreşlerini yöneten hakemler zaman zaman, güreşen develerin birbirinden uzaklaştırılmasını istiyor. Güreşlerde bu görevi yapan kişilere, "Urgancı" adı veriliyor. Güçlü ve kuvvetli kişilerden seçilen urgancılar, ellerinde taşıdıkları "urgan" ile develerin kontrolünü sağlıyor. Ayaklarına bağlanan "urgan" yardımı ile develerin kontrollü bir şekilde güreşmesi sağlanıyor. Urgancılar, izleyicilerin develere fazla yaklaşmasına izin vermeyerek olası kazaları da önlüyor. Güreşen develerin izleyicileri ve urgancıları ısırmaması için ağızlarına bağ takılıyor ve ayaklarına "urgancılar" tarafından rengarenk süsler bağlanıyor. Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde yapılan deve güreşlerinde en önemli görev, "Cazgır" adı verilen görevlilere düşüyor. Cazgırlar, güreşler esnasında okudukları şiirler ve yaptıkları anonslarla izleyicilerin güreşlere motivasyonunu sağlıyor. İzleyiciler ve deve sahipleri cazgırlara gönderdikleri bahşişlerle develerinin ve kendi reklamlarının yapılmasını sağlıyor. Turizmciler tarafından İspanya'daki boğa güreşlerine alternatif olarak gösterilen deve güreşlerine Muğla ve ilçelerinde tatil yapan turistler yoğun ilgi gösteriyor. Turistler, güreşlerde hayvanlara hiç bir şekilde "eziyet" edilmediğini öğrenince şaşkınlıklarını gizleyemiyor. Güreşlerin yapıldığı alanlarda satılan "deve sucuğu" ise izleyicilerden ilgi görüyor. Deve etinden yapıldığı öğrenilen sucuğun kilosu 20 TL'den satılıyor. Güreşleri izleyen turistler, güreşe hazırlanan develer ile güreş alanında satılan sucukları aynı karede görüntülemeye çalışıyor. Ege Bölgesi'nde 2010 yılında deve güreşlerinin yapılacağı ilçe ve beldeler şöyle: 24 Ocak (Ortaklar, Burhaniye), 31 Ocak (Köşk, Bergama, Bodrum), 7 Şubat (Yenipazar, Torbalı, Pelitköy), 14 Şubat (Kuyucak, Tire, Milas, Ayvalık), 21 Şubat (Çine, Pınarbaşı, Sarayköy, Küçükkuyu), 28 Şubat (Bozdoğan, Turgutreis, Çan), 7 Mart (Ulucak, Dörtyol, Bağarası) ve 14 Mart (Umurlu, Adagüme) AA