Dâhi fizikçi, ricasını 1933 yılında bir mektupla
Başbakan İsmet İnönü'ye iletmiş.
Tarihî
belge, Nazi rejimi yüzünden (1933-1945)
Almanya'dan Türkiye'ye göç eden
Musevilerin hayat hikâyelerini konu alan
Münih'teki sergide gün yüzüne çıktı. Programa katılan Türkiye'nin Münih Başkonsolosu Ali Rıfat Köksal, seçkin isimlerden oluşan topluluğa Albert
Einstein'ın mektubunu gösterdi. Belgenin 17
Eylül 1933 tarihli
Cumhuriyet arşivinde yer aldığını anlatan Başkonsolos, Nazi zulmünden kaçan 700'ü Musevi, toplam bin Alman'ın Türkiye'ye sığındığını kaydetti. Çoğunluğu akademisyenlerden oluşan bu insanların
Ankara ve
İstanbul'daki üniversitelerde istihdam edildiklerini anlattı. 1492 yılında da
Osmanlı Padişahı II. Beyazıd'ın
ülke topraklarını Musevilere açtığını vurgulayan Köksal, "Tarih, topraklarımızın yüzyıllar boyunca zulümden kaçan farklı din ve kültürler için 'sığınma cenneti' olduğunun örnekleriyle dolu." dedi.
Einstein, mektubu meslektaşları için kaleme almış. Dâhi fizikçi, Nazi rejimi sebebiyle Almanya'da çalışma imkânı kalmayan yaklaşık 40
bilim adamı için Türkiye'den iş istemiş. Başbakan İnönü'nün 9
Ekim 1933 tarihinde
Milli Eğitim Bakanlığı'na
havale ettiği mektuba
bakanlık ilk aşamada çekinceli yaklaşmış. Fakat bizzat devreye giren Cumhurbaşkanı
Mustafa Kemal Atatürk, Alman bilim adamlarını Türkiye'ye davet ederek üniversitelerde görevlendirmiş. Tarihçiler, dış ülkelerde sıkıntıya düşen bilim adamlarına kapılarını açan Türkiye'nin, bu sayede üniversite eğitiminde ciddi mesafe kat ettiğini belirtiyor. Musevi müzesindeki 'Sürgün Yerleri: Münih ve İstanbul' adlı sergi, 8
Mart 2009 tarihine kadar açık olacak.