Balkonunuzda minik bir bahçe kurmak için ihtiyacınız olan malzemeler; saksı, hazır toprak ve sebze fidesinden ibaret. Biber türleri, salatalık, patlıcan, cherry diye adlandırılan kiraz domates ve yeşil soğan balkonda en kolay yetişen sebzelerden. Toprakla meşgul olmanın, çıplak ayakla toprağa basmanın insanın içindeki negatif elektriği alıp götürdüğü biliniyor. Psikolojik sağlık taraması yapan kurumlar, anketlerde “Evinizde çiçek yetiştiriyor musunuz?” diye sorar. Psikiyatristler de hastalarına avuç avuç ilaç vermek yerine ev ödevi olarak herhangi bir hobiyle ilgilenmelerini, toprağı olanların bahçeyle uğraşmalarını, çiçek bakmalarını, sebze yetiştirmelerini, hatta bir sonraki terapiye gelirken nane ekip kendisine getirmelerini ister. Eskiden en basit evin bile bir bahçesi vardı; sebze ve çiçekler yetiştirilirdi. Apartman yaşamında ise balkonları rengarenk çiçekler süsler oldu. Salatalıklar, domatesler, naneler ise o bir karış toprakla beraber betonlara karıştı. Bizde olmasa da balkon ya da teras bahçeciliği yurtdışında oldukça yaygın. Öyle ki, geniş terasları olan ev sahipleri teraslarında kavun bile yetiştiriyor. Ülkemizde son on senedir balkon bahçeciliğine karşı bir eğilim görülüyor. Balkon sebzeciliği ile uğraşan ev hanımı Şengül Karabay, “Manavlarda aldığımız ticari sebzeler ile balkonda yetiştirilen sebzeler arasında tat olarak o kadar büyük bir fark var ki, insan sadece bunu hissetmek için bu işe girmeli. Zengin, kaliteli dış mekan toprağı alınırsa ve organik gübre kullanılarak sebze yetiştirilirse bu tadı bulmak mümkün.” diyor. Arzu edilen her türlü sebze balkonda yetiştirilebilir. Ancak oldukça fazla emek isteyen bu uğraşa değecek kadar ürün verebilecek veya dekoratif özelliği olan sebzelerin tercih edilmesi daha doğru olur. Dekoratif özelliği olan sebzeler arasında baharlı otlar; kekik, adaçayı, lavanta, nane, maydanoz, biberiye, domates, patlıcan, biber ve çilek var. Bu hobiyi sadece yaz aylarıyla sınırlamak gerekmiyor, kışın da sebze yetiştirebilirsiniz. Soğan sarımsak, pırasa, marul, nane, maydanoz, kıvırcık, havuç tohumunu sonbaharda ekerseniz kışın hasadınızı yapabilirsiniz. Nisan ve mayıs aylarında daha çok domates, patlıcan, salatalık, fesleğen, fasulye, reyhan, biber, bamya ekilebilir. Bamya saksıda yetiştirildiğinde ürün olarak fazla bir şey ifade etmiyor; ama hatmi çiçeğine benzer harika çiçekleri ve hemen ardından büyüyen ilginç meyveleri ile ideal bir süs bitkisi olabilir. Fesleğen genellikle kokusu için büyütülen bir çiçek olarak bilinir; ancak aynı zamanda da salataları süsleyen bir sebze özelliği taşıyor. Salatalık uzun ömürlü ve hastalıklara dayanıklı olduğu için saksıda yetiştirilmesi kolay. Taze yenebilen yer fasulyesi veya sırık fasulye cinsleri saksıda gayet güzel yetişir. Yeşilliği, hoş kokulu çiçekleri, yeşilden sarıya, mora ve alacalı türlere kadar meyveleri gayet dekoratif görünür. Soğan, sarımsak ve pırasayı salata malzemesi olarak saksıda yetiştirmek çok kolay. Pırasa saksıda fazla büyümüyor; ama soğan gibi salatalarda kullanılmak üzere yetiştirilebilir. Roka, tere, yaprak kereviz, pazı da saksıda rahatlıkla yetiştirilebilir. Saksıdaki birkaç kök taze nohut, tarlalarda yediğiniz nohut özleminizi gidermenize yardımcı olur. Balkonda sebze yetiştirmenin bahçeye göre avantajları var. Mesela toprağı işlemek gerekmiyor. Hazır topraklar zararlı yumurtaları, yabani ot tohumlarını barındırmıyor. Toprak saksıda daha çabuk ısındığı için bitkiler kolay büyüyor. Gerektiği zaman saksıların yerini değiştirmek mümkün. Saksıda yetişen sebzelerin hasat zamanı daha kısa sürüyor. Bu sebeple salatalık, soğan sarımsak, mısır, marul gibi sebzeler yılda birkaç defa ekilebilir. Önlem olarak ilaçlamak gerekiyor. Oturmak, çay içmek, sohbet etmek için yaz akşamlarının vazgeçilmez mekanı balkon olduğu için tarım ilaçlarının kullanılması sağlığınızı tehdit edebilir. Bu sebeple ev yapımı ilaçlarla böceklere karşı sebzelerinizi koruyabilirsiniz. Balkon sebzeciliğinin püf noktaları Seradan aldığınız fidenizi hazır olarak satılan dış mekan toprağına ekin. Bahçe toprağı, içinde birçok zararlı ve ot tohumu taşıyabilir. Ayrıca saksı içinde çabucak betonlaşarak kökleri boğabilir. Toprakta daha önce başka bitkiler yetiştirilmemiş olmalıdır. Saksılara tohum ekerek de sebze yetiştirebilirsiniz ama fide alıp ekmek daha mantıklı ve de hesaplı. Balkon bahçeciliğine yeni başlayanlar için tohumdan fide çıkarmak zor olabilir. Saksı sebzelerini iki günde bir sulamak yeterli. Balkonda en kolay biber türleri, salatalık, patlıcan yetişir. Cherry domates diye adlandırılan kiraz domates yetiştirmek de kolaydır. Balkonunuz küçükse minyatür sebze tercih edin. Sebzeler geçici bitkiler olduğu için besin takviyesi pek gerekmez. Zaten aşırı besin sebzelerin yeşile kaçması, çiçek dökümü, dolayısı ile az meyve vermesi gibi sonuçlar doğurur. Hazır organik besinlerden az miktarda kullanırsanız balkonunuzda küçük çaplı da olsa organik tarım yapmış olursunuz. Fasulye, bezelye, mısır gibi iri tohumlar ekilmeden önce birkaç saat ılık suda bekletilerek daha çabuk çimlenmesi sağlanır. Domates, biber, patlıcan gibi fideler tohumdan yetiştirilmek isteniyorsa mart ayında tohumlar iyi toprak doldurulmuş saksılara seyrekçe serpilir. Üzeri 1 cm. toprakla örtülür ve hafifçe bastırılır. Saksılar oda sıcaklığında 18-20’de direkt güneş almayan aydınlık bir yerde bulundurulur. Üzeri bir cam veya streç film ile kapatılırsa tohumlar kısa sürede çıkar. Sebzelerin çoğu bol güneş ister. Özellikle meyvesi için yetiştirilen türler böyledir: Domates, biber, salatalık, fasulye, patlıcan, mısır gibi. Hafif gölgeye toleranslı olan sebzeler kök ve yaprakları kullanılanlardır: Marul, pazı, havuç, soğan gibi… Toprak, tahta veya plastik saksı kullanılabilir. Plastik saksılar toprağın nemini uzun zaman muhafaza ettiği ve hafif olduğu için daha uygun. Evde bulunan uygun kaplara delikler açılarak pekala kullanılabilir. Derin tahta kasaların içinde de gayet güzel sebze yetişir. Soğan, sarımsak, marul, tere, roka gibi sebzeler için ideal. Sebze saksıları en az 25-30 cm. derinlikte olmalıdır. Sebzelerin hepsi havadar mekanlara ihtiyaç duyar. Fazla sıkışık yerleştirilmiş saksılar hastalığı davet eder. Bitkiler ışığa doğru uzar ve cılızlaşır. Saksıları aralıklı ve büyükten küçüğe doğru yerleştirin. Bitkilerde yaprak biti görürseniz sabunlu su püskürtün. Sebze fidesi nereden alınır? Mısır Çarşısı’nın yanındaki çiçek pazarı fide almanın en bilinen adresi. Bu bölgeye uzak olanlar hobi marketleri, Praktiker, Bauhaus, Metro gibi alışveriş merkezlerinden güvenle fide alabilirler. Buralarda satılan fidelerde hastalık olması uzak bir ihtimal. Ancak fide almanın en doğru adresi çiçek seraları. Çiçek seralarında mevsimine göre sebze fideleri yetiştiriliyor. Seralarda fideler açık alanda yetiştikleri için balkona getirildiklerinde yeni ortamlarına kolayca uyum sağlayabiliyorlar. Kapalı mekanlardan alınan sebze fidelerinde de güvenilirlik açısından bir sorun yok; ancak eve getirildiklerinde uyum problemi yaşayabiliyorlar. Pazardan fide almak ise riskli. Mezattan alındığı için ucuz ve kalitesiz oluyorlar. ZAMAN / CUMAERTESİ