Alevilerin önemli bölümünün karşı çıktığı miting, zamanlaması ve katılımcıları açısından dikkat çekiciydi. Kürsüdekilerle meydandakiler ise farklı dilde konuşuyordu. Alevi Bektaşi Federasyonu’nun (ABF) 9 Kasım’da düzenlediği miting aslında bir ilkti. Aleviler daha önce meydanları bu şekilde doldurmamıştı. Ancak Ankara Sıhhiye Meydanı’ndaki miting, ‘demokratik taleplerin’ dile getirilmesinin ötesinde mesajlar içeriyordu. Aleviler toplu oy kullanmaya çağrılıyor, ülkenin şeriat tehlikesi ile karşı karşıya olduğu iddia ediliyor, laiklik endişesi dillendiriliyordu. Peki, Alevilerler neden hak talebiyle yetinmek yerine bu üslubu seçmişlerdi? Bir süre önce ulusalcıların üstlendiği rol, şimdi bazı Alevi derneklerine mi yükleniyordu? Aslında miting meydanında yapılan kısa bir gözlem çok şey anlatıyordu. Bir kere, kürsüde konuşanlar ile katılımcılar arasında bariz anlayış farkı vardı. Meydandakiler Aleviliği “İslam’ın bir parçası” olarak görürken, kürsüdekiler aynı fikirde değildi. Onlara göre Alevilik; Hıristiyanlık ve Şamanizm gibi İslamiyet’ten de etkilenmiş bir inançtı. Zaten ABF örgütlenmesi, Alevilik tanımını kendisi dışında kimseye bırakmıyor. “Alevilik bizim yaşadığımız gibidir. Bizim dışımızdakiler asimile olmuş Sünnilerdir.” görüşünü seslendiriyor. “Bizim Ali’miz Arabistan’daki Ali değil.” sözü ise İslam’daki Hz. Ali’yi aslında benimsemediklerini açığa çıkarıyor. Oysa ABF etrafında örgütlenen dernekler 10 yıl önce Aleviliği “İslam’ın parçası” kabul ediyordu… ABF-DTP YAKINLAŞMASI Aleviliği, İslam dışında gören kesim, taleplerini hükûmet karşıtı politikalarla süsleyip halka benimsetmeye çalışıyor. AK Parti karşıtı bir harekete dönüşen Sıhhiye’deki eylemden önce ABF örgütlenmesi taleplerini şöyle sıralıyordu: “Aleviliğe yönelik asimilasyoncu uygulama ve anlayışa son verilmesini, zorunlu din dersine ilişkin yargı kararlarının uygulanmasını, devletin elini dinden çekmesini, Alevi köylerine zorla cami yapılması ve imam atamalarına son verilmesini, el konulmuş Alevi inanç yerlerinin geri verilmesini istiyoruz.” Aslında AK Parti’nin Alevi milletvekillerinden Reha Çamuroğlu da yıllardır benzer talepleri dile getiriyor. Ancak Çamuroğlu, mitingi düzenleyenleri art niyetli buluyor: “Mitingde bazı haklı taleplerle tamamen art niyetli yaklaşımlar bir araya getirildi.” AK Parti, 22 Temmuz seçimi sonrasında bazı açılımlara girişmişti. Reha Çamuroğlu’nun öncülüğünde bir iftar da verilmişti. Sıhhiye mitingini yapan gruplar, bu iftarı âdeta provoke edip kısır bırakmıştı. AK Parti, kapatma davası sürecinde bu konuları bir kenara itti. ‘Cemevlerinin yasal statüye kavuşturulması, elektrik-su ihtiyaçlarının karşılanması, dedelerin maaşa bağlanması, Aleviliğe yasal bir statü tanınması’ gibi talepler gündeme bile getirilemedi. Çamuroğlu, önümüzdeki günlerde bu açılımın herkesi kapsayacak şekilde süreceğini söylüyor. ABF yöneticilerinin bu açılıma destek verip vermeyeceği de bu süreçte ortaya çıkacak. Mitingin zamanlaması da dikkat çekiciydi. Güneydoğu’da ayaklanmayı andıran PKK provokasyonlarının olduğu günlerde, böyle bir miting planlanması şüpheyle karşılandı. Çünkü Kürtlerin çekilmek istendiği oyuna ‘Alevileri de ekleme planı’na dair işaretler vardı. Mesela DTP milletvekilleri neredeyse tam kadro katıldı gösterilere. Sıhhiye’deki vatandaşlar DTP’nin varlığından rahatsızdı. Alevilerin yıllardır oy verdiği CHP ile DSP’den katılım sınırlıydı. DTP’lilerin birçoğu ön saflardaydı. Hatta DTP’li vekillerin kürsüde boy göstermek istemesi krize sebep oldu. DTP’li Sırrı Sakık, “Siz bizi çağırmadınız mı?” diye tepki gösterdi bu duruma. Kimi Alevilerin “Kürtler Doğu’yu ateşe verdi; biz neden duruyoruz, AKP ile mücadele etmemiz lazım.” dediği öne sürüldü. Hatta bazı dernek yöneticileri, terör örgütünün ismini örgüt sempatizanları gibi (Pe Ke Ke diye) telaffuz ediyordu. Alevilikle ilgili yeni bir durum olmadığı için bu eylemin nereden çıktığı, neden şimdi yapıldığı sorusunu mitingi düzenleyenlere yöneltiyoruz. Ancak hiçbiri tatmin edici açıklama yapamıyor. 9 KASIM’IN ÖNEMİ NE? Alevi camiasının önemli isimlerinden Prof. Dr. İzzettin Doğan da Cem TV’de bu duruma dikkat çekiyordu: “Bugün Türkiye’de bir Kürt hareketi var. Şimdi Alevileri de harekete geçirmeye çalışarak, Alevi bayrağı altında bir destek arayışı sağlanmak isteniyor.” Mitingi organize edenlerin Marksist kökenli olduğunu, ancak bu ideolojinin çökmesi üzerine Aleviliğe sığındıklarını dile getiren Doğan, bu dernek yöneticilerinin Alevilikle ilgisi olmadığını söylüyor: “Mitingin liderliğine soyunanların ismi Alevi ama ne cemevlerine giderler ne Alevi ritüellerine katılırlar ne Kuran’ı ne de Muhammed’i tanırlar.” Eylemin 9 Kasım’da yapılması da bilinçli hareket edildiğini gösteriyor. Atatürk’ün ölüm yıldönümünden (10 Kasım) bir gün önce tertiplenen mitingde ‘laiklik elden gidiyor, şeriat geliyor’ mesajı, katılımcıların bilinçaltına gönderiliyor. Mitingin cereyan ediş şekli Ergenekon zanlısı emekli Orgeneral Şener Eruygur’un düzenlediği Cumhuriyet mitinglerini hatırlatıyor. Bu benzerlik sloganlarla sınırlı kalmadı. ‘Ergenekon terör örgütünün liderliği’ suçundan yargılanan Cumhuriyet gazetesi yazarı İlhan Selçuk, Aleviliğin Atatürkçü demokratik devrimde katkısının büyük olduğunu söylüyor: “Bugün de ‘Dinci-İslamcı-Nakşi-Sünni’ Amerikan modeline karşı Aleviler önemli güvencedir… Ancak Aleviler kendi içlerinde bölük pörçükleştikçe etkilerini yitirecekler, varoluşları bile tehlikeye girecek…” Selçuk, böylece Aleviliği İslam dışında görenlerin bir an önce bu birlikteliği sağlamasına dönük mesajını gönderiyor. 12 Kasım’da köşesinden Aleviler için ABF çizgisine uygun bir tanım da getiriyor: “Alevilik İslam kapsamında oluşup gelişse bile, inanç diyalektiği bakımından özgün bir felsefeyi dile getiriyor… Alevi şeriatçı değildir, camiye değil cemevine gider, dinci-İslamcı siyasete karşıdır, Nakşi-Sünni AKP iktidarına destek olamaz, laik Cumhuriyet düzeni dışında soluk alamaz…” Alevi dernek yöneticilerinin kürsüden ‘kolektif oy kullanma’ çağrısı da 29 Mart 2009’da yapılacak yerel seçim öncesi dikkat çekiciydi. Bugüne kadar sürekli CHP’yi destekleyen ABF yöneticileri 22 Temmuz seçimlerinde Deniz Baykal tarafından milletvekili adaylığına davet edildi. 5 kişi aday adayı oldu; ancak hiçbiri adını listelerde göremedi. Baykal’ın bu tavrı travmaya sebep olsa da ABF yöneticilerinin yerel seçimlerde yeniden CHP’ye işaret etmesi bekleniyor. AK Parti milletvekili Reha Çamuroğlu da bu çağrıya tepki gösteriyor: “Alevileri kolektif oy kullanmaya çağırıyorlar. Bu Alevileri modernizmin öncesine hapsetmek, onları fert olarak görmemek anlamına gelir. Mitingi düzenleyenlerin Alevilikle ilgili kaygıları siyasi kaygılarının çok gerisinde.” Alevi vatandaşlar arasında AK Parti ve MHP’ye de oy verenler çıkmaya başladı, Meclis’e Alevi milletvekilleri de girdi. ABF Başkanı Ali Balkız, birçok kişi gibi bunu kabullenemiyor. Alevi geleneğine göre sağ partilere oy verilemeyeceğini öne sürüyor: “Alevi solcudur, sağa oy vermez.” AVRUPA-TÜRKİYE AYRIŞMASI Türkiye’de ABF örgütlenmesinin Avrupa’daki kardeşi Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu. Almanya merkezli örgütün başkanı Turgut Öker. Bu örgüt, daha güçlü olduğu için Türkiye’deki örgütlenmeye kimi zaman şekil veriyor. Ancak Sıhhiye mitingi Pir Sultan Abdal Derneği Genel Sekreteri Kemal Bülbül’ün teklifiyle düzenlendi. Mitingi kendi düzenlemek isteyen Öker ise dışarıda tutuldu. Bunun üzerine mitinge tepki gösterip katılmadı. Bu durum, Almanya ile Türkiye’deki yöneticiler arasında derin bir çatlağa yol açtı. Her ne kadar Öker, Avrupa’dan yayın yapan YOL TV üzerinden destekleyici açıklamalar yapsa da birçok Alevi dernek yöneticisi bu rahatsızlığın farkında. Türkiye’deki kimi dernek yöneticileri “Bu büyük katılımı görünce destek çıkmaktan başka yolu kalmadı.” diyor. Hatta Öker’in miting yapılmadan önce ‘ısmarlama eylem’ benzetmesi yaptığı da dernek yöneticileri tarafından öne sürülüyor. MİTİNGİN BEYİN TAKIMI VE KATILIMCILARI Alevi mitingi fikri ABF MYK Üyesi ve Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Sekreteri Kemal Bülbül’den çıktı. Ayrıca mitinge fikrî düzeyde ABF’nin eski başkanı Turan Eser zemin hazırladı. Ali Balkız ise bu eyleme onay veren makamdı. Pir Sultan Derneği’nin başkanı Fevzi Gümüş mitingin yine öne çıkan ismiydi. Eski başkanı Kazım Genç ise perde arkasında kalsa da sorumluk aldı. Almanya’daki örgütün başındaki Turgut Öker’e yakın kesimlerin katılımı ise sınırlıydı. AKSİYON