- Yassıada darbeden 2 yıl önce planlanmış.
- ‘Ada Planı’nda mahkeme tüm detaylarıyla çizilmiş.
- Yıllarca sır gibi saklanan MBK’nın gizli yapısı deşifre oldu.
27 Mayıs'a dair pes dedirten bir kare... Duruşma salonundaki beyaz başörtülü bu kişi aslında kadın kıyafetiyle istihbarat toplayan bir memur.
Başkanı Kurmay Albay Namık Kemal Ersun olan MBK İrtibat Bürosu, bugüne kadar ‘derin’ yapı diye eleştirilen ve faaliyetleri ile hep dikkatleri üzerine çekmiş Özel Harp Dairesi gibi çalışmış. Aslında yargılamaların yapılacağı Yassıada’ya yönelik güvenlik önlemlerini içermesi beklenen; ancak güvenlik planlarının yanında, başarıya ulaşmış bir darbenin etkisinin uzun yıllar sürmesi için yapılacak ‘psikolojik harp’ esaslarının da kâğıda döküldüğü ‘çok gizli’ ibareli İrtibat Bürosu Ada Planı bu kanaati pekiştiriyor.
Yassıada’nın, darbeden iki yıl önce mahkeme olarak planlandığı ortaya çıktı.
Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde akademisyen olan Rasim Koç’un ortaya çıkardığı Ada Planı’na göre Yassıada’nın planı darbeden 2 yıl öncesine yani 1958 yılına ait. Demokrat Partililerin yargılanacağı mahkemenin planı ‘Milli Birlik Komitesi İrtibat Bürosu Ada Planı’nın içinde yer alıyor. Darbe sonrası süreçte yapılacakların yer aldığı belgelerde, sanıkların adaya gönderilmesi kararının ardından Yassıada’da neler yapılacağı planlanıyor. 80 sayfayı bulan Ada Planı’nda en can alıcı belgelerden biri 1958 tarihli Yassıada Planı adıyla hazırlanmış ada haritası. 1958 tarihi taşımasına rağmen mahkeme salonu o tarihteki planda belli. Bu da darbecilerin 1960’tan çok önce darbeyi planlayıp kafalarına koyduklarının en büyük delili.
Bu tarih ‘9 Subay Olayı’ olarak bilinen ve içlerinden Samet Kuşçu’nun itirafı ile ortaya çıkan 1957-58 yıllarındaki darbe hazırlığına işaret ediyor. Akademisyen Rasim Koç, bütün darbe süreci propagandasını ve psikolojik harp denilen kamuoyu oluşturulmasını MBK İrtibat Bürosu’nun organize ettiğini belirtiyor. Koç, MBK İrtibat Bürosu Başkanı Ersun ve hazırladığı plan ile ilgili olarak, “Üzerinde 1960 tarihi var, 27 Mayıs’tan sonra kitap haline getiriliyor ama 1958’den birtakım evraklar da var içinde. 58 yılında da bu işin olduğunu gösteriyor. Demek ki o tarihte de bu işin içinde kendisi. Çünkü 1958’de ‘9 Subay Olayı’ ortaya çıktığında, 1954’ten beri cunta komiteleri olduğunu biliyoruz” dedi.
Aralarındaki konuşmaları kayda alınan sanıklara daha sonra bu konuşmaları mahkemede iddia olarak sorulmuş.
Gün yüzüne çıkarılan dokümanlarda; Celal Bayar, Adnan Menderes ve diğer siyasilerin avukatları ile yaptıkları görüşmelerin dinlendiği de anlaşılıyor. ‘Ada Planı’nda MBK için bir ses arşivi oluşturulması isteniyor. Buna göre bütün aşamalar yasa dışı olarak kayıt altına alınıyor. Rasim Koç, sanıkların avukatları ve aileleriyle görüşmelerinin dinlenmesini, “Kendi aralarındaki konuşmalarda yanlışlara vurgu yapılarak oradan alınacak malzemeler iddia makamının yani savcının önüne gelecek. Savcı da buna göre yeni bir iddianame hazırlayacak.” şeklinde yorumluyor. Ayrıca duruşmaları izlemek için başvuran bütün gazeteciler ve vatandaşların soyları da araştırılıyor. Darbeye yönelik düzenlenen destek mitingleri ve gösteriler, Demokrat Partilileri küçük düşürmek için çekilen ve belli başlı illerde gösterilen film projeleri de bu birimin planı.
27 Mayıs 1960 darbesine ışık tutacak daha pek çok detay içeren Ada Planı kitabı, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nden akademisyen Rasim Koç’un doktora çalışmasının konusu şu anda. 1970 Trabzon doğumlu Koç, Ötüken Yayınları’ndan kitaplaştırılan İdam Sehpasındaki Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu tezinin de hazırlayıcısı. Koç'un MBK İrtibat Bürosu Ada Planı'na dair önemli bilgiler içeren röportajını Aksiyon Dergisi'nin internet sitesinden okuyabilirsiniz.
