Özel sektörün dış kredi borcuna Hazine garantisi getiren düzenleme nedeniyle yakın zamanda gerçekleştirilmiş 3’üncü köprü ve 3’üncü havalimanı gibi dev ihalelerin yeniden yapılması gerektiği yönünde tartışmalar başladı.
Şartlarda değişiklik
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve eski Hazine Müsteşarı Faik Öztrak, Hazine garantisinin geçmişe dönük uygulanması halinde kredi görüşmeleri devam eden tamamlanmamış projelerin yeniden ihale edilmesi gerektiğini söyledi. “İhale bittikten sonra şartlar değişmiştir” diyen Öztrak, “Bu ihalelere Hazine garantisi verileceği önceden açıklansaydı hem daha fazla firma ihaleye girerdi hem bedel düşerdi. Devletin kira kârı daha fazla olurdu. Eğer ihaleler yenilenmezse, firmaların ‘içerden bilgi’ alarak avantajlı fiyat vermiş olabilecekleri yönündeki kuşkular giderek artacaktır” dedi.
Maliyetleri değiştirir
MHP Milletvekili Doç. Dr. Mehmet Günal ise garantinin, ihalesi bitmiş projelere uygulanamayacağını belirterek, şunları söyledi: “İhaleyi kazananlar garantiye güvenerek mi teklif verdi? O tarihlerde bu garanti yoktu. Firmalar mevcut şartlarda işi yaparsa yapar, yapmazsa ihaleler iptal edilir. Aksi halde rekabet bozulur. Bir ihalede garanti varsa başka, yoksa başka maliyet çıkar. Garanti geçmişe uygulanırsa ihaleye katılmayan firmalar, haklı olarak, ‘garantiyi bilsek biz de katılırdık’, girip kaybedenler de ‘garantiyi bilsek çok daha avantajlı fiyat verebilirdik’ diyeceklerdir.”
Maliyet 2 puan düşer
Öte yandan, Hazine garantisinin yurtdışı borçlanmalarda kredi kullananlar lehine yaklaşık 2 puan faiz avantajı sağlayacağı ifade ediliyor. Garanti sayesinde firmaların sağlayacağı maliyet avantajının projede özkaynağın payı, alınacak kredinin tutarı, kredinin vadesi ve faiz oranına göre değişeceği, özellikle yüksek kredi kullananlarda bu kazancın daha da yükseleceği hesap ediliyor.
Kamu yararı oluşur
Hazine garantisi sayesinde kredi maliyetlerinde oluşacak örneğin 2 puanlık iyileşmenin şirket kârından ziyade kamu çıkarına ve millet lehine yansıması gerektiği ifade edilirken, “Yeni yapılacak ihalelerde garantinin fiyatlara yansıması ihale salonunda hemen görülebilir. Daha çok firma, daha uygun şartlarda teklif vereceği için kamu yararı oluşur. İhalesi tamamlanmış eski projelere verilecek garanti ise kamuya değil doğrudan şirketlere maliyet avantajı sağlayacağı için, garanti verilecekse ihaleler yenilenip şirketler yeniden yarıştırılmalıdır” değerlendirmesi yapılıyor.
Bakanlar Kurulu 2 katına çıkarabilir
Özel sektör borcuna Hazine garantisi getiren düzenleme, garanti olunacak tutarı her yıl bütçeye yazılacak tutarla sınırlayıp, bunun Bakanlar Kurulu kararıyla en fazla iki katına çıkarılabileceğini hükme bağlıyor. 2014 için bu sınır 3 milyar dolar. Ancak eski projeler bu limitin dışında tutulduğu için garantinin hangi boyutlara ulaşacağı bilinemiyor.