Küresel ısınma, azalan yağışlar, artan buharlaşma nedeniyle gün geçtikçe alan kaybeden İran’daki Urmiye Gölü, son 10 yılda da büyük oranda tuz çölüne dönüştü.

Derinliği 16 metre ve 5 bin 200 kilometrekare genişliğe sahip Urmiye Gölü’nün kurtarılması için İran hükümeti tarafından çalışmalar başlatıldı ancak ülkede etkili olan kuraklık ve buharlaşmanın fazla olması nedeniyle gölün önemli bir kısmı alan kaybetti.

Gölün kurtarılması için yapılan bilimsel çalışmalara katılan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Coğrafya Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, gölün kurumasında küresel iklim değişiminin tek başına etkili olmadığını söyledi.

Van Gölü ile Urmiye Gölü arasında beslenme dinamiklerinin ve yapısının benzerlik gösterdiğini anlatan Prof. Dr. Alaeddinoğlu, düşen yağış miktarının farklılık gösterdiğini söyledi.

Van Gölü Havzası’na ortalama 500 milimetre, Urmiye Gölü’ne ise 250-270 civarında bir yağış düştüğünü belirten Prof. Dr. Alaeddinoğlu, İran’daki buharlaşmanın şiddetinin çok yüksek olduğunu belirterek, şöyle konuştu:

“Urmiye Gölü’nü besleyen 20’nin üzerinde akarsuyun çoğunun üzerinde onlarca baraj inşa edildi. Bu barajlar, gölü besleyen akarsular, tarımsal sulama amaçlı kullanılınca doğal olarak göl beslenemedi. Böylece Urmiye Gölü 1995’li yıllardan beri alan kaybetmeye başladı. Tabii bu alan kaybı, barajların sayısı arttıkça, küresel iklim değişikliği de etkisini göstermeye başladıkça daha da artmaya başladı. İran yetkilileri gölü kurtarmak adına girişimlerde bulunduancak maalesef bugün büyük ölçüde kuruma noktasına ulaştı. Maalesef onların o ısrarlı baraj yapması ve bütün o gölü besleyen suları tarım amaçlı kullanması bugün aslında bu felaketin bu noktaya gelmesindeki en önemli nedeni.”

Urmiye Gölü’nün yeniden canlandırmak için aranan çözüm önerileri arasında bulunan ve yapısı itibarıyla benzerlik gösteren Van Gölü’nden de su taşınması gündeme gelmişti. Prof. Dr. Alaeddinoğlu, bir dönem böyle bir önerinin ortaya atıldığını fakat bunun karar vericiler tarafından uygun görülmediğini söyledi.

Son yıllarda küresel iklim değişikliğine bağlı olarak yaşanan artan buharlaşma ve azalan yağışlar ile Van Gölü’nün de alan kaybetmeye devam ettiğini belirten Prof. Dr. Alaeddinoğlu, şöyle konuştu:

“Urmiye Gölü’nün derinliği 16 metreydi, sığ bir göl. Sığ bir göldeki buharlaşmanın şiddetine bağlı olarak alansal kayıp çok daha şiddetli ve hızlı gerçekleşir. Ancak Van Gölü en derin noktası 450 metre. Dolayısıyla buranın hemen öyle kaybolmasının beklemek, doğrusu sağlıklı değil. Çünkü büyük bir göl ve beslenme kaynakları hâlâ var.”

“Dolayısıyla Van Gölü’nün kaybolmasını beklemek değil de Van Gölü’nde daha çok bizim karşımıza çıkacak şey alan kaybı. Yani akarsuların göle döküldüğü yerler o sığ yerlerin tamamı yüzeye çıkacak. Dolayısıyla bu süreç devam edecek. Yani Van Gölü önümüzdeki on yıllar boyunca sürekli alan kaybetmeye devam edecek. Ama yakın gelecekte Van Gölü’nün kaybolmasıyla ilgili bir şey söylemek mümkün değil. Şunu da unutmamak lazım dünyada kaybolmaz dediğimiz göller kayboldu.”