Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) aylık yayımladığı Gıda Fiyat Endeksi, ekim ayına göre yüzde 3,9 ve bir önceki yılki değerinden yüzde 6,5 yükseldi. Gıda fiyatlarında 6 aydır aralıksız yükseliş devam etti.

Artış oranlarının 2012’den bu yana en sert yükselişe işaret ettiğini belirten FAO, bu rakamların da 2014 yılından bu yana görülen en yüksek fiyatlar olduğunun altını çizdi.

FAO bitkisel yağ fiyat endeksinde, küresel palm yağı stoklarında ciddi daralmaların da etkisiyle geçen ay boyunca yüzde 14,5’lik çarpıcı bir yükseliş oldu. 

Yükselişte, soya, kolza tohumu ve ayçiçeği yağı fiyatlarındaki artışın yanısıra palm yağı fiyatlarındaki yukarı yönlü hareket de etkili oldu. Palm yağı fiyatları aralıksız 6 aydır yükselişini sürdürüyor, stoklardaki daralma da artışı tetikledi. 

FAO tahıl ürünleri endeksi kasımda bir önceki aya göre yüzde 2,5 arttı. Bu artış 2019 yılı kasım oranlarına göre yüzde 19,9'luk bir yükselişe işaret ediyor. 

Endeksin değeri beş aydır fasılasız yükseliyor. Arjantin’de düşük hasat oranları ve azalan ihracat oranı, Amerika Birleşik Devletleri ve Ukrayna’da düşük üretim beklentileri ve Çin’den gelen yüksek miktarda talep nedeniyle bu buğday ihracatında da fiyatlarda ciddi bir artış trendi gözleniyor. 

FAO şeker fiyatı endeksi de olumsuz hava şartlarının Avrupa Birliği ile Tayland ve Rusya Federasyonu’nda ürün beklentilerini zayıflatması sebebiyle artış eğiliminde. 

Üretimde küresel eksikliğe dair beklentilerin artmasıyla fiyatlarda yüzde 3,3 artış gözleniyor. Kasımda 87,5 puana yükselen endeks iki aydır tırmanıyor. 

Şeker fiyatlarındaki yükselişte Nikaragua, Honduras ve Guatemala'da kasırgadan zarar gören şeker kamışı mahsulleri ve altyapısının etkili oldu.

FAO süt ürünleri endeksi son 18 ayın zirvesine çıktı. Ürünlerin mevsimsel olarak düşük üretim trendinde olduğu bir dönemde Avrupa’nın artan peynir, süt ve tereyağı talepleri sebebiyle fiyatlar yüzde 0,9  arttı. 

Asya'da, özellikle Çin'deki alımların yavaşlaması ve Hindistan'daki süt tozu fazlası sebebiyle yağsız süt tozu fiyatları düştü. 

Başta Cezayir olmak üzere Orta Doğu ve Kuzey Afrika'dan spot tedarik talebindeki artışa rağmen, Çin'in daha küçük alımları tam yağlı süt tozu fiyat teklifleri üzerinde baskı oluşturdu.

FAO et fiyatları endeksi ise ekim ayına göre yüzde 0,9 oranında artmasına karşın hâlâ bir önceki senenin fiyatlarından yüzde 13,7 daha geride. Koyun ve sığır etinde bir önceki aya göre artışlar yaşanırken kümes hayvanlarının fiyatlarında ise düşüşler var. 

Uluslararası sığır eti fiyatları, Çin'den gelen güçlü talep ve Okyanusya'dan gelen kısıtlı tedarikler sebebiyle art arda dört ay süren düşüşlerin ardından yükseldi. 

FAO, 2020 yılı için küresel tahıl üretim tahminini 2 milyar 742 milyon tona düşürdü. Bu üretim rakamı da bir önceki yılın üzerinde rekor bir üretim miktarına işaret ediyor.

FAO’nun dün açıklanan Tahıl Arzı ve Talebi Özeti Raporuna dayanılarak yapılan yeni tahminler; iri tahılda 1 milyar 470 milyon ton, buğdayda 761,7 milyon ton, pirinç üretiminde ise 508,4 milyon ton küresel üretime işaret ediyor.

Kuzey yarımkürede kışlık buğday ekiminin devam ettiği ve bazı büyük üretici ülkelerde ekim ücretlerinin artmasının da beklendiği, raporun ileriye yönelik öngörüler bölümünde yer aldı. 

ABD’deki süren kurak hava şartları ve yaşanan La Nina fırtınasının fiyatları orta düzeyde olumsuz olarak eklemesi bekleniyor.

2020/21'deki dünya tahıl kullanımının, Çin'de mısır ve sorgumun artan oranda yem olarak kullanımının yanı sıra Brezilya ve ABD'de mısır bazlı etanol üretiminde bir artış beklentisiyle, 2019/20'den yüzde 1,9 artışla 2.744 milyon tona yükseleceği tahmin ediliyor.

Küresel tahıl stoklarının 2021 yılı sonunda küresel stok kullanım oranının yüzde 30,7’sine denk gelecek şekilde 866,4 milyona gerileyeceği tahmin ediliyor. Son 5 yılın en düşük oranı olmasına rağmen küresel anlamda güvenli bir seviye olarak görülüyor.

Bloomberg HT'nin haberine göre dünya tahıl ticaretinin 2020/2021 yılında, ABD’deki mısır satışlarının beklenenden daha hızlı olması ve Çin’den gelen güçlü alımların sürmesi sebebiyle bir önceki yıla göre yüzde 3,4 artış göstererek 454,6 milyon tona yükseleceği tahmin ediliyor.

Yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgınının özellikle gelir kayıpları açısından etkisi, küresel gıda güvensizliği seviyelerine sebep olan önemli bir etken. 

Salgın, Orta Amerika'daki son kasırgalar ve Afrika'daki seller de dahil olmak üzere çatışmalar, zararlılar ve hava şoklarının sebep olduğu kırılgan şartları şiddetlendiriyor ve yoğunlaştırıyor.

FAO tarafından dün yayımlanan son üç aylık Mahsül Beklentileri ve Gıda Durumu raporuna 34’ü Afrika’da olmak üzere dünya çapında 45 ülke halen gıdada dış yardıma bağımlı olmaya devam ediyor.

Rapora göre, gıda üretiminde dışarıya bağımlı 51 düşük gelirli ülkenin toplam tahıl üretiminin, Güney Afrika ve Uzak Doğu Asya'daki büyük üretim artışları sayesinde son 5 yıldaki yüzde 7 olan büyümenin de üstüne çıkarak 496,3 milyon ton aşması bekleniyor.

Raporda, ABD’deki La Nina Kasırgasının, Güney Afrika ve Doğu Asya'da ortalamanın üzerinde yağış riskini artırdığı, Orta Doğu Asya ve Doğu Afrika'nın bazı bölgelerinin ise olumsuz üretim şoklarına yol açabilecek yağmurların azalmasını beklediği belirtiliyor.

Tanzanya, Kongo, Afganistan, Bangladeş, Burkina Faso, Burundi, Cabo Verde, Kamerun, Kore, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Kongo Demokratik Halk Cumhuriyeti, Demokratik Cumhuriyeti, Cibuti, Eritre, Eswatini, Etiyopya, Gine, Haiti, Irak, Kenya, Lübnan, Lesotho, Liberya, Libya, Madagaskar, Malavi, Mali, Moritanya, Mozambik, Myanmar, Namibya, Nijer, Nijerya, Pakistan, Senegal, Sierra Leone, Somali, Güney Sudan, Sudan, Suriye Arap Cumhuriyeti, Uganda, Venezuela, Yemen, Zambiya ve Zimbabve