COVID-19 salgınının ekonomiye olan etkileri, TÜRKONFED, TÜSİAD ve UNDP Türkiye koordinasyonunda kurulan Hedefler İçin İş Dünyası Platformu'nun düzenlediği kapsamlı bir anket ile gözler önüne serildi. ‘COVID-19 İşletme Etki ve İhtiyaç Anketi’ne katılan KOBİ ağırlıklı 780 şirketin yüzde 54’ü, salgın nedeni ile cirolarının en az yarısını kaybettiklerini açıkladı. Güneydoğu’da bu oran yüzde 71’e yükseliyor.

Ankete katılan 7 bölgeyi kapsayan 47 ilde faaliyet yürüten şirketlerden, büyük işletmelerin yüzde 11’i, küçük işletmelerin ise yüzde 36’sı salgın ile birlikte faaliyetlerini durdurma kararı aldı. 23-27 Mart'ta düzenlenen ankete göre KOBİ’lerin COVID-19 ile mücadelede öncelikli üç beklentisi; yüzde 80 ile fatura, vergi ve SGK ödemelerinde erteleme, yüzde 77 ile vergi indirimi ve yüzde 71 finansal destek olarak sıralandı.

Anket ‘Covid-19 işletmenizi ne derecede etkiledi? sorusu ile başlıyor. Katılımcıların yüzde 62’si büyük ölçüde etkilendiklerini açıklarken, yalnızca yüzde 3’lük bir dilim ‘hiç etkilenmediklerini’ dile getiriyor. Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu çok etkilenen bölgeler olarak öne çıkıyor.

Yaşanan kriz ortamının işletmelere olan etkilerinin ne kadar süreceğine ilişkin soruya, ikinci çeyrek diyenlerin oranı yüzde 29’luk bir dilimi oluşturuyor. Etkilerin üçüncü çeyreği de kapsayacağını düşünenlerin oranı yüzde 24, yılsonunu bulacağını düşünenlerin oranı ise yüzde 18. Katılımcıların yüzde 11’i ise etkilerin gelecek yıl da devam edeceğini öngörüyor. Yüzde 18’lik bir kesim ise bir tarih aralığı vermenin erken olacağını düşünüyor. Sektörler arası ortalama öngörü, krizin etkilerinin ikinci çeyrekten itibaren azalacağı yönündeyken turizm sektörü üçüncü çeyrekte de (yaz sezonu) etkisini göstereceğini belirtiyor.

Anketin önemli soru başlıklarından olan salgının cirolara olan etkisine yönelik ‘yüzde 50’den fazla azaldı’ diyenlerin oranı yüzde 54. Güneydoğu Anadolu bölgesinden katılan firmaların ciro düşüşü ise yüzde 71’i buluyor. Büyük firmalar haricinde kalanların tamamı cirolarını en az yüzde 50 kaybettiğini açıklarken, en olumsuz ciro etkisi turizmde görülüyor.

Tedarik zincirinin salgından olumsuz etkilendiğini düşünenlerin oranı yüzde 51 olarak çıkıyor. Etkileneceğine dair görüş bildirenlerin oranı da yüzde 31. Şirketlerini etkilediğini düşünenlerin oranı ise yüzde 62.

COVID-19 salgınını kendileri için ciddi tehdit olarak görenlerin oranı yüzde 81’i buluyor. Biraz etkileyecek diyen kesim yüzde 15. Emin olmayanlar yüzde 3, ciddi tehdit olarak görmeyenlerin oranı da yüzde 1 olarak ortaya çıkıyor.

COVID-19 krizinden dolayı 2020 stratejinizi ve faaliyetlerinizi yeniden gözden geçiriyor musunuz’ sorusuna yüzde 79’luk bir kesim evet yanıtını veriyor. Karar vermemiş olanların oranı yüzde 19. En fazla gözden geçireceğini beyan eden yüzde 84 ile ticaret/perakende sektörü.

İşletmelerinde iş sürekliliği ve acil eylem planının ikisini birden oluşturmamış şirket oranı yüzde 34. Bir anlamda kriz planı olmayanların oranı olarak da görebiliriz bu rakamı. Her ikisini de bulunduranların oranı da yüzde 30 olarak karşımıza çıkıyor.

Koşulları, iş dünyasının salgına karşı en önemli önlemi olarak öne çıkan uzaktan çalışmaya uygun olmayanların oranı yüzde 51, olanların oranı ise yüzde 39 oldu. Ticaret/perakendede uzaktan çalışmaya uygun olmayanların oranı yüzde 60’a kadar yükseliyor. Uzaktan çalışabilme büyük firmaların yüzde 70’i için mümkünken, küçük işletmelerde bu oran bir hayli azalıyor. 9 kişiye kadar çalışanı olan şirketlerin yüzde 57'si uzaktan çalışmaya uygun olmadığını bildiriyor.

Firmaların sadece yüzde 8’i işlerinin rutin seyrinde devam ettiğini belirtirken, yüzde 32’si kısmen kriz yönetimine başladığını, yüzde 29’u yoğun bir şekilde kriz yönetimi yaptığını belirtiyor. Firmaların yaklaşık 3’te 1’i ise faaliyetlerinin tamamen durduğunu açıklıyor.

COVID-19 krizine karşı bünyesinde tedbir alanların oranı yüzde 95 olarak ortaya çıkıyor. Yüzde 5’lik bir kesim ise hiçbir önlem almadığını ifade ediyor. Tedbir alanların yüzde 85’i işyerinde hijyen koşulları iyileştirdiğini, yüzde 63’ü ise koruyucu malzeme ve ekipman aldığını açıklıyor. İş seyahatlerini iptal edenlerin oranı da yüzde 61 gibi yüksek bir oran. Ankete katılan şirketlerin yüzde 21’i ise çalışanını evden çalışmaya zorunlu tuttuğunu dile getiriyor.

‘Sizin için en önemli destek mekanizmaları hangileridir? sorusuna anket katılımcılarının yüzde 80’i fatura/vergi/SGK ödemelerinde erteleme ve yüzde 77’si de vergi indirimleri yanıtını verdi. KOBİ’lere finansal destek diyenlerin oranı yüzde 71, kredi, çek ve borçlarda öteleme diyenlerin oranı da yüzde 62 yanıtını veriyor.