Halk Bankası’nın iştiraki olan Halk Finansal Kiralama Şirketi’nin 2016 yılı hesaplarına ilişkin denetim raporu “Gizli” kaydıyla TBMM’ye sunuldu. Rıza Sarraf’ın, Süleyman Aslan’ın genel müdürü olduğu dönemde finansal kiralama yöntemiyle satın aldığı uçağa konu olan Halk Finansal Kiralama Şirketi, sahte evraklarla “Türkiye’nin ihtiyacından daha çok jeneratör alımına” göz yumulması olayına da adı karıştı.

Şirketin mali işlemleri ile ilgili tespitlerin yer aldığı raporda, şirketin vadesinde tahsil edilmeyen alacaklarının 2015 yılsonuna göre yüzde 98 oranında 23,5 milyon TL artışla 47,6 milyon TL’ye ulaştığı bildirildi. Raporda, şirketçe yılsonu itibarıyla idari takipte izlenen finansal kiralama alacağı 218 müşteri üzerinden, gecikmiş alacak tutarı 13,7 milyon TL ve toplam risklerinin 367,4 milyon TL olduğu belirtildi.

Şirketin kredi başvurularını değerlendirme süreçlerine ilişkin eleştirilere yer verilen rapordaki yer alan çarpıcı bir tespit kamu kaynaklarının bazı kişi ya da şirketlere peşkeş çekildiğini ortaya koydu.

‘Usulsüzlüğe fırsat’ Kredi sağlanan kişi ya da kurum kadar bizzat kredilendirilen işin de kredinin geri dönüşünde belirleyici olabildiği vurgulanan raporda şöyle denildi:

“Örneğin, kiracısı yeterli ödeme kapasitesine sahip görülen, firmalara ülkenin kullanımını aşacak miktarlarda jeneratör kiralamasına gidilmesine fırsat verebilmiştir. Bu durum sadece kiralamayı yapacak firmaların kredibilitesinin yetersizliğini, bunun yanında kiralama konusu varlıkların nakit üretim potansiyelinin de değerlendirmeye tabi tutulması gerekliliğini gösterdiği anlaşlmaktadır. Kiralama konusu makine ve ekipmanlara ilişkin fatura ve benzeri hususların sistemik bir kayıtlandırmaya tabi bulunmadığı Türkiye’de aynı makine ve ekipmanın farklı kiralama şirketleri tarafından kiralama konusu edilebilmesi yahut aynı makine ve ekipman üzerinde farklı hakların tesisi de fiilen mümkün olabilmektedir.”

İsmi açıklanmayan “38898” numaralı ve jeneratör ile kamu işlerine yönelik projeler kapsamında dağıtım panolarının taahhüdü konularında faaliyet gösteren şirketle ilgili raporda önemli tespitler yer aldı. Raporda yer alan bilgilere göre, şirketin banka yönetim kurulu kararı ile 2012 ve 2013 yıllarında 38.6 milyon Dolar tutarında finansal kiralama yapmasına olanak sağlandı. Bu kararlara dayanılarak firma ile 12-48 ay vadeli toplam 51.1 milyon dolarlık finansal kiralama anlaşmaları yapıldı.

1340 jeneratör için imzalanan sözleşmelere karşın sadece 180’inin yerinde ekipman tespiti yapıldı.

Önceleri ödemelerinde sorun olmayan Ekim 2013 döneminde likidite sıkışıklığına girdiğini ileri sürerek ödemelerini aksatmaya başladı. 7 Kasım 2013’de fesih ihtarnamesi gönderilen şirket, bir ay sonra mahkemeye başvurarak iflasını istedi. Başvuruyu kabul eden mahkeme, takip işlemlerinin durdurulmasına karar verdi. Halkbank, kiralanan malların iadesi davasını kazandı ancak malların gerçek olmaması nedeniyle iade yapılamadı.

Sayıştay, işlemlerin pazarlama, kredi tahsis ve operasyonel süreçlerinin, şirket zararı ve sorumlulukların belirlenmesi konularının banka Teftiş Kurulu tarafından incelenmesi, faturaların da Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’nca incelenmesi gerekirse soruşturulmasını istedi.

Halk Bankası Teftiş Kurulu soruşturma açtı ancak Nisan 2017 tarihinde hazırladığı raporda, “Mevzuat ve genel teamüllere aykırı bir durum olmadığı, kiralanan makine ve ekipmanların seri numaralarının kontrol edilmesine ilişkin bir düzenleme bulunmadığından herhangi bir personelin sorumluluğunun aranmasının hakkaniyetli olmayacağı, benzer olaylarla karşılaşılmamsı için şirket içi kontrol mekanizmasının oluşturulması kararı aldı.

Birgün