Çoğumuz hala COVID-19 pandemisinin yan etkileriyle mücadele ediyoruz derken dünyayı bir başka virüs enfeksiyonu daha vurdu. İki yıldan fazla süren COVID-19, insanları bir sonraki küresel sağlık krizine hazırlanmaya şartlandırdı. Ancak uzmanlar, COVID-19’a nispeten daha küçük olan bu salgını 6 milyondan fazla can alan pandemi ile karşılaştırmanın çok erken olduğunu söylüyor. Yine de bu virüsün ilk defa bu kadar yaygınlaşması; hastalığın önemini gözardı etmememiz gerektiğini gösteriyor. 

Maymun çiçeği virüsü COVID-19’un aksine yeni tanınan bir virüs değil, her yıl neredeyse tamamı Afrika'da olmak üzere birkaç bin vaka rapor ediliyor. Koronavirüs, RNA adı verilen tek zincirli genetik materyal içerirken, Maymun çiçeği virüsü, genetik kodunu çift sarmallı DNA'da taşır. Bir çeşit DNA virüsü olduğu için Covid veya grip kadar hızlı mutasyona uğramaz. Yapılan genetik araştırmalar, mevcut vakaların 2018 ve 2019'da görülen virüs formlarıyla çok yakından ilişkili olduğunu gösteriyor. Emin olmak için çok erken, ama şimdilik bunun yeni bir mutant varyantı olduğuna dair bir kanıt yok. Aslında çalışmalar Maymun çiçeğinin yayılmasının kolay mı zor mu olduğunu da henüz tam aydınlatamadı. 

Çiçek hastalığı ve su çiçeğinin bir akrabası olan Monkeypox (Maymun çiçeği), Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsine aittir. Orta ve Batı Afrika'nın bazı bölgelerinde endemik bir virüs olan maymun çiçeği,  çiçek hastalığının daha iyi huylu bir versiyonudur. İlk olarak 1958'de laboratuvarda maymunlarda görülen bu hastalık, insanlarda ise ilk defa 1970’te şimdiki Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde tespit edildi. 

Maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu genellikle ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, şişmiş lenf düğümleri ve döküntü ile grip benzeri bir hastalığa neden olur. Kuluçka süresi (enfeksiyondan semptomlara kadar geçen süre) genellikle 7-14 gündür. Bir ile üç gün sonra, kabarık şişliklere sahip bir döküntü gelişir. Döküntü genellikle yüzde başlar ve daha sonra avuç içleri ve ayak tabanları da dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine yayılır. Tümsekler, irinle dolan kabarcıklara dönüşür ve birkaç gün sonra kabarcıklar kabuklanır. Uzmanlar vakalar artsa bile, semptomlarının koronavirüsten daha belirgin olduğu için özellikle erken dönemde daha kolay anlaşılabileceğini belirtiyorlar.

Virüs maymunlarla birlikte küçük kemirgenler tarafından yayılır. Bu zoonotik bir durumdur, yani hayvanlardan insanlara yayılan bir hastalıktır. Bu virüsü, Covid gibi hava yoluyla değil, enfekte hayvanla veya insanla temas yoluyla bulaştığı için daha yavaş yayılır. Ancak enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, virüs havadaki damlacıklar yoluyla taşınırsa bulaşabilir. Bulaşma için uzun süreli yüz yüze temas gerektirir. Ayrıca vücut sıvıları, yaralarla kontamine olmuş eşyalarla (giysiler ve yatak takımları dahil) temas edince de yayılabilir. Afrika'daki vakaların yüzde 90'ının 15 yaşın altındaki çocuklarda ve  genelde hamilelerde görülmesi bağışıklık sistemi zayıf olanlarda sık görüldüğünü ispatlar niteliktedir.

Maymun çiçeği nadir görülen bir hastalık olduğu için, kızamık, su çiçeği ve hatta çiçek hastalığı gibi diğer döküntü hastalıklarla karıştırılabilir. Bununla birlikte, şişmiş lenf düğümleri, maymun çiçeğini diğer çiçek virüslerinden ayırır. Maymun çiçeği virüsünü veya bağışıklık sisteminin geliştirdiği antikorları kontrol etmek için kan örneği alınması gerekebilir. Tedaviye antiviral ilaçlar yardımcı olabilir, ancak bu ilaçlar doğrudan maymun çiçeği için bir tedavi olarak çalışılmamıştır. Daha çok semptomları hafifletmek üzere uygulanan tedavi metotlarıyla birlikte, kendi kendine iyileşme de gerçekleşir. Daha önce çiçek aşısı olanlar çapraz koruyuculukla %85 oranında maymun çiçeğine karşı korunurlar. 

Hastalığın ilk defa görüldüğü Afrika dışında da salgınların olması, küresel düzeyde önemsenmesi gerektiğinin gösteriyor. Farklı kıtalarda birçok ülkede tespit edilen vakaların ve bu vakaların nedeni olan virüslerin, birbiriyle bağlantılı olup olmadığının henüz anlaşılamaması, birbirleriyle belirgin teması olmayanlarda da maymun çiçeği tespit edilmesi; virüsün sessizce yayılıyor olabileceğini düşündürerek endişeye neden oluyor. Bu yüzden maymun çiçeğinden korunma yolları önem arz ediyor. Korunma yollarının temeli temastan kaçınmaya dayanıyor. Şöyle ki; Enfekte hayvanlarla temastan kaçınmak, enfekte bir hayvanla temas ettikten sonra elleri sabun ve suyla yıkamak, virüs bulaşmış kişilerle ve malzemelerle temastan kaçınmak, virüs bulaşmış kişilere bakarken kişisel koruyucu malzeme kullanmak gibi. Unutmamak gerekir virüsten korunmak ve bağışıklık sistemini güçlü tutacak şekilde beslenmek koruyucu hekimliğin temelini oluşturur. Sağlıklı günler dileklerimle…