Yüce Divan'daki duruşmaya, Ersümer ile avukatı Bülent Acar, Çakan ile avukatları Birgül Feyzioğlu ve Turgut
Kazan, müdahil
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, DSİ, BOTAŞ ve
Elektrik Üretim
Anonim Şirketi'nin avukatları katıldı.
Anayasa Mahkemesi Başkanı Tülay Tuğcu, mahkemenin kuruluş yıldönümünde yapılacak sempozyumun
hazırlık çalışmaları nedeniyle Yüce Divan'a
başkanlık etmedi. Tuğcu'nun yerine
Başkanvekili Haşim Kılıç başkanlık etti. Duruşmada, ilk
tanık olarak eski BOTAŞ Genel Müdürü ve eski BOTAŞ
Doğalgaz Daire Başkanı Gökhan Yardım dinlenildi.
Yardım, ifadesine başlamadan önce bazı BOTAŞ
sözleşme ve anlaşmalarında açıklanmaması gereken hükümler bulunduğunu, bunların kendisine sorulabileceğini, açıklaması halinde
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile BOTAŞ tarafından kendisine
dava açılıp açılamayacağını sordu.
Bunun üzerine
Haşim Kılıç, Yardım'a ''söyleyecekleriniz
devlet sırrı mı?'' karşılığını verdi. Yardım da, yapılan sözleşme hükümlerine göre bazı konuların açıklanmasının
yasak olduğunu kaydederek, ''Bunlar BOTAŞ'ın sırları. Devletin sırları mı bilmiyorum'' dedi.Bunun üzerine konunun açıklığa kavuşması için duruşmaya ara verildi. Aradan sonra Haşim Kılıç, Yardım'a ''Yapılan anlaşmalar çerçevesinde gizli olduğuna inandığınız konuları açıklamaktan imtina edebilirsiniz. Özellikle fiyatlar konusunda 'daha düşük, daha yüksek' ifadelerini kullanabilirsiniz'' dedi.
Daha sonra, konuyla ilgili söz alan
sanık Cumhur Ersümer, doğalgaz anlaşmalarının fiyatları konusunda daha önce de çeşitli iddiaların ortaya atıldığını ve tartışmalar yaşandığını ifade ederek, ''Devlet terbiyesi nedeniyle fiyatları hiç açıklayamadık. 'Bu az, bu çok' diyerek de Meclis'te kimseyi tatmin edemedik'' diye konuştu. Ersümer, bu konuda
TBMM'de bir gizli
oturum yapıldığını, bu oturumda fiyatları açıkladığını, gerekli görülmesi halinde de bu oturumun tutanaklarının Meclis'ten istenebileceğini kaydetti.
YARDIM'IN İFADESİ
Ersümer'in açıklamalarının ardından Yardım, Yüce Divan heyetinin sorularını cevapladı. Doğalgaz arz-talep hesaplarının sorulması üzerine Yardım, doğalgaz hesaplamalarını kış soğuğuna göre ayarladıklarını, böyle yapılmaması halinde kışın evlerin ısıtılamayacağını söyledi. Doğalgaz arz ve talep dengesinin kış şartlarına göre ayarlandığını kaydeden Gökhan Yardım, ''Aslında doğalgaz yeraltı depomuz olsaydı sorunlarla karşılaşmazdık'' dedi.TBMM Soruşturma Komisyonu'nda verdiği ifadelere ilişkin soruları da yanıtlayan Yardım, komisyonda
Mavi Akım Projesi ile ilgili, ''16 milyar metreküp doğalgaz fazla, 8 milyar metreküp alalım'' dediğinin hatırlatılması üzerine, ''Ben, 'Mavi Akım'da arz fazlası olacak, 16 milyar yerine 8 milyar metreküp alalım' demedim. 'Önce ilk 8'i alalım, daha sonra kalanını alırız' dedim'' şeklinde konuştu.
Mavi Akım Projesi anlaşması yapılmasına rağmen
Türkmenistan ve
Azerbaycan ile doğalgaz anlaşmalarının neden yapıldığının sorulması üzerine de Yardım, ''İhtiyaç vardı, devlet politikasıydı'' karşılığını verdi.
Bir başka soru üzerine de Yardım, Trus Gaz ile yapılan doğalgaz anlaşmasında formüllerin yanlış değerlendirildiğini, formüllerde değişiklik yapıldığını söyledi. Formüllerin göz yanılgısı nedeniyle farklı yazıldığını belirten Yardım, ''Sadece göz yanılgısı... Benim gözüm de yanılmış. Mavi Akım anlaşmasında da bu olmuş. Trus Gaz anlaşmasıyla ilgili iddialar bu nedenle ortaya atıldı'' diye konuştu. Yüce Divan heyetinin diğer soruları üzerine Yardım, kış şartlarının çetin olduğu dönemde gaz sıkıntısı yaşandığını,
Türkiye'nin 2001 yılına kadar ''
bıçak sırtında gittiğini'' söyledi. Bu nedenle bazı tedbirler alındığını ifade eden Gökhan Yardım, ''Gaz normal gelirse dengede gidiyorduk. Ama o dönemde
Rusya ve
Ukrayna arasındaki çekişme sonrası Ukrayna'nın gazımızı çalması nedeniyle bu kış da yaşandığı gibi sorun yaşamıştık. Ayrıca, gaz getiren 3 gemi Türkiye'ye ulaşamadı. Arz-talep dengemiz bozuldu. Hava da çok
soğuk olduğu için sıkıntılar başladı'' dedi. Yardım, bu nedenle bakanlıkta bir
kriz masası oluşturulduğunu kaydederek, kriz masasının aldığı kararlara uyduklarını, dönemin bakanı Ersümer'in de kendisine yalnızca bu kararlara uymaları yönünde telkinde bulunduğunu anlattı.
TÜRKMENİSTAN GAZI
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili
Abdurrahman Yalçınkaya'nın sorularını da yanıtlayan Gökhan Yardım, ''Mavi Akım anlaşması yerine Türkmenistan ve Azerbaycan gazı ikame edilebilir miydi? Bu anlaşmalar neden hayata geçirilemedi?'' sorusunu şöyle yanıtladı:
''Türkmenistan ile 1999 yılında anlaşmaya gidince Türkmenler bize gazı 114 dolardan satacaklarını söylediler. 1986'dan bu yana hiç bir zaman bu rakama yaklaşmamıştık. Onlara Mavi Akım ve Trus gazının fiyatlarını söyledik. 'Sizden çok çok
ucuz' dedik. Sonuçta Türkmenistan ile Trus gazı fiyatına yakın bir fiyatta anlaştık. Türkmenistan gazının maliyeti ve işletmesi çok fazlaydı. Ruslar gazı sınıra kadar getiriyordu. Ancak Türkmenistan'ın gazı Türkiye sınırına getirecek gücü yoktu. Siyasi nedenler de vardı. Azerbaycan'ın statüsü belli değildi. Azerbaycan ile Türkmenistan arasında da sorunlar vardı. Olayın başka siyasi konuları da var. Ülkeler arası sorunlar... Bunları açıklamak istemiyorum. Bunlar TBMM tutanaklarında bulunuyor.''
Söz alan Ersümer'in avukatı Bülent Acar da, tanığın ifadesini değerlendirirken, Türkiye'nin doğalgaz talebinin 4 ayrı
iktidar
döneminde belirlendiğini ifade etti. Acar, belirlenen miktarın Cumhur Ersümer'in bakanlığı döneminden önce kesinleştiğini, Devlet Planlama Teşkilatı'nın da bu miktara karşı çıkmadığını söyledi. Duruşmada dinlenilen BOTAŞ Doğalgaz Daire Başkanı Ayşe İnkaya da ifadesinde Mavi Akım, Türkmenistan gazı ve Azerbaycan gazı anlaşmaları konusunda Yardım ile aynı beyanlarda bulundu.