BOTAŞ'ın santrallerin gazını kestiği 22 Ocak'ta serbest piyasada megavat saati 117 TL olan birim fiyat 29 Ocak'ta 231 TL'ye çıktı. Sektör kaynaklarına göre fiyatın düşmesi için BOTAŞ'ın santrallere gaz vermesi gerekiyor.

Kamu şirketi BOTAŞ, havaların soğuması nedeniyle elektrik santrallerine verdiği gazı yüzde 50 oranında keserek konutlara verdi. Gaz yokluğu nedeniyle 6 bin megavat kurulu gücünde elektrik santrali devre dışı kaldı. Ancak soğukların azalmasına rağmen elektrik santrallerine doğalgaz verilmiyor. Bu durum arz-talep dengesizliği nedeniyle serbest piyasada elektrik fiyatlarının rekor oranda artmasına neden oldu.

Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ) verilerine göre santrallerin gazının kesildiği 23 Ocak'ta megavatsaati 117,96 TL olan fiyatlar 29 Ocak'ta 231,59 TL'ye çıktı. Sektör kaynaklarına göre, elektrik tüketiminin arttığı bir dönemde gaz santralleri çalışmıyor. Serbest piyasada üretim daralıyor. Bu nedenle de birim fiyatlar yükseliyor. Gaz verilince bu sefer konutlarda ısınma sorunu yaşanıyor.  Sonuç olarak Türkiye yanlış enerji politikalarının cezasını çekiyor, faturayı millet ödüyor. Gaz santrallerine mümkün olduğunca hızlı gaz verilmeli ki serbest piyasada arz-talep ve fiyat dengesi sağlanabilsin. Elektrikte serbest piyasa olsa da üretim ve birim fiyatlarda ana belirleyici kamu şirketleri. Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) ve bağlı ortaklıklar ile Türkiye Elektrik Ticaret AŞ (TETAŞ) pazar fiyatlarında etkili. TEİAŞ verilerine göre 24 Ocak'ta üretilen toplam elektriğin yüzde 17'si kamuya (EÜAŞ ve bağlı ortaklıklar) ait. Geri kalan yüzde 82,1'lik üretimi ise özel sektör şirketleri gerçekleştirdi. Kamu ve özel şirketlerin aynı tarihte ürettiği toplam elektrik 684 bin megavatsaat oldu. Üretimde oransal olarak özel sektörün ağırlığı gözükse de alım garantili anlaşmalar ve kamu ortaklıkları, serbest piyasadaki işlem hacmini önemli oranda daraltıyor.

BOTAŞ, doğalgaz tüketiminin arttığı dönemlerde, elektrik santrallerine verdiği doğalgazı yüzde 50'i azaltıyor. Bazen de tamamen kesiyor. Motorin, fuel oil gibi ikincil yakıtı olan santraller üretime devam ederken, gaz durumuna göre diğer santraller elektrik üretimini ya kısıyor ya da tamamen durduruyor. BOTAŞ'ın 22 Ocak'ta gaz yetersizliği nedeniyle ‘acil' kodla başlattığı doğalgaz kesintisine gitmesi yaklaşık 6 bin MW kurulu gücündeki santrali devre dışı bıraktı. Üretimdeki azalma ise serbest piyasadaki elektrik arzını daralttı. Sektör kaynaklarına göre bu durum elektrik birim fiyatlarının yükselmesine neden oluyor. Bu nedenle doğalgaz kesme-açma süreci iyi ve hızlı yönetilmeli. Aşırı soğuklar gitti ama santrallere hala gaz verilmedi. Üretim olmayınca da serbest piyasada arz-talep dengesizliği nedeniyle fiyatlar artıyor. Birim fiyat bir haftada 117 TL/MWh'den 231 TL/MWh'ye çıktı. Sonuçta dolaylı da olsa bu para milletten çıkıyor.

Soğuklar nedeniyle doğalgaz tüketimi rekor kırdı. BOTAŞ geçmiş zararlarını kapatmak için gaz tüketiminin arttığı bir dönemde indirim yapmıyor. Bir evin aylık doğalgaz faturası 400-500 lirayı geçti. Zaman'ın Enerji Yönetimi kaynaklarından aldığı bilgiye göre Türkiye, bin metreküp doğalgazı en fazla ithalat yapılan Rusya'dan 200 dolar civarı bir fiyatla alıyor. Ancak BOTAŞ, iletim, dağıtım şirketi payı gibi eklemelerle aynı miktar gazı vatandaşa 340 dolar civarı bir fiyatla satıyor.

Zaman'ın konuyu gündeme getirmesinden sonra Enerji Bakanı Berat Albayrak, doğalgazda indirim yapmak için çalışma başlattıklarını açıkladı. Doğalgaz fiyatlandırma sistemine göre indirimin yarın akşama kadar açıklanması ve 1 Şubat'ta uygulamaya konulması gerekiyor. Aksi halde indirim gaz tüketiminin azaldığı 1 Mart dönemine kalacak.

zaman