İran'dan yılda 8 milyon ton hampetrol ve 8 milyar metreküp doğalgaz ithal eden Türkiye, aldığı ürünlerin parasını normal süreçte İran Merkez Bankası'na transfer ediyordu. Ancak dünyanın en önemli para transferi şirketi SWIFT, Mart ayında İran'a para transferlerini durdurdu. Türkiye de bu yüzden bir süredir İran'a fiziki altınla ödeme yapıyor. Vatan gazetesinden Ufuk Şanlı'nın haberine göre; Türkiye'nin İran'a altın ihracatı son 3 ayda zirve yaptı ve 60 tona ulaştı. Dünya piyasalarını şaşırtan altın ihracatının altından ise Türkiye'nin ithal ettiği hampetrolün parasını altınla ödemesi çıktı. Türk- İran ilişkileri son aylarda 'altın günlerini' yaşıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre İran'a ihracatımız yılın ilk 5 ayında adeta patladı ve Ocak-Mayıs döneminde 4 milyar 35 milyon dolara ulaştı. Doğu komşumuza ihracatımız 2011'in tamamında 3.6 milyar dolardı. İhracatın daha yıl bitmeden bir önceki yılı geride bırakması Türk-İran ticari ilişkilerinde sık karşılaşılan bir olay değildi ve ortada garip bir durum olduğu aşikardı. Bu olayı daha da gizemli hale getiren şey ise ihracatın yüksek altın talebi nedeniyle patlamasıydı. Ekonomist Uğur Gürses'in TÜİK ve TCMB verilerinden yaptığı hesaplamalara göre bu yılın ilk 5 ayında Türkiye İran'a 3 milyar dolarlık (yaklaşık 58 ton) altın sattı. Mart ayından itibaren tırmanışa geçen altın talebinin nedeni hakkında şu ana kadar resmi makamlardan herhangi bir açıklama gelmedi. Biz de kendi araştırmamızı yaptık ve bazı bilgilere ulaştık. Hatırlanacağı gibi dünyanın en önemli para transferi şirketi SWIFT, Mart ayında aldığı bir kararla İran'a yönelik para transferlerini durdurduğunu açıklamıştı. Bu açıklama Tahran rejiminin yanı sıra bu ülkeden hampetrol ve doğalgaz ithal eden ülkeleri yeni yollar aramaya itti. İran petrolünün en büyük müşterisi olan Çin, bundan sonra ödemeleri yuan ile yapacağını açıklarken, Hindistan ödemelerini altın ile yapabileceğini bildirdi. Japonya ve Güney Kore bu konuda açıklama yapmazken, İran'ın en büyük 5. müşterisi olan Türkiye sorunu aşmak için çeşitli formüller üzerinde çalışmaya başladı. Petrolün bedeli altınla ödeniyor İran'dan Tüpraş kanalıyla yılda ortalama 8 milyon ton hampetrol ve Botaş üzerinden 8 milyar metreküp doğalgaz ithal eden Türkiye, satın aldığı ürünlerin parasını Halk Bankası'nda açılan bir hesapta tutuyor. Petrol ve doğalgaz paraları daha sonra aylık taksitlerle İran Merkez Bankası'na transfer ediliyor. Ankara'da konuşulanlara göre, Türkiye bir süredir ödemelerini İran yönetiminin talebi üzerine fiziki altın olarak yapıyor. Adının açıklanmasını istemeyen bir bankacı, "İran Merkez Bankası Başkanı Mahmud Bahmani, Tahran yönetiminin petrol kaynakları karşılığında ithalatçı ülkelerin ulusal parasını ve altın almaya hazır olduğunu açıklamıştı. Türk Merkez Bankası'nın İran Merkez Bankasıyla SWAP anlaşması yok. Dolayısıyla yerel para cinsinden ödeme yapılması çok mümkün değil. Bu nedenle ödemeler altınla yapılmış olabilir" diye konuştu. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından açıklanan aylık hampetrol ithalatı istatistiklerine göre TÜPRAŞ Ocak-Nisan döneminde 5.9 milyon ton hampetrol ithal etti. Bunun yüzde 58'i yani 3.5 milyon tonluk bölümü de İran'dan karşılandı. Enerji Bakanlığı kaynakları önceden yapılan anlaşmalar uyarınca Mart ve Nisan ayında İran'dan normalden daha fazla petrol ithal edildiği bilgisini verdi. Bu da Türkiye'nin altın ihracatının patladığı dönemle aynı zamana denk geliyor. İki ülke arasındaki 'parlak' ilişkinin daha ne kadar süreceğini ise bekleyip göreceğiz.... Nasıl gönderiliyor? İran'dan alınan petrol ve doğalgazın parasını Halk Bankası'nda tutuyor. Banka bu parayı altına dönüştürerek, bazen zırhlı araçla sınırda İran Merkez Bankası yetkililerine teslim ediyor. Bazen de uçak kargosuyla İran'a gönderiyor.