Tebliğ taslağına göre 'tüzel kişiliği bulunmayan fonlar'ın dışındakiler yüzde 10 vergiye tabi. Uzmanlar, yapılan değişikliğin bu haliyle işe yaramayacağı görüşünde. Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın sıfır vergiden yararlanmak isteyen yabancı yatırımcılardan istenen mukimlik (ikametgah) belgesi zorunluluğunun kaldırıldığını açıklamasına rağmen sorunun tam olarak çözülmediği ortaya çıktı. Unakıtan'ın açıklamalarının ardından Gelirler İdaresi'nin internet sitesinde yayınlanan tebliğ taslağında mukimlik belgesi zorunluluğu kaldırılacak yabancılar için "tüzel kişiliği bulunmayan" şartı eklenince kafalar iyice karıştı. Tebliğde bu şarta uymayanların yüzde 10 vergi ödeyeceği belirtildi. Tebliğin bu şekilde çıkması halinde mukimlik belgesi zorunluluğunun kaldırılmasının hiçbir işe yaramayacağını söyleyen Deutsche Bank Yönetim Kurulu Üyesi Sedat Eratalar, bu görüşlerini de Maliye Bakanlığı ve Hazine'ye aktardıklarını ifade etti. "Tüzel kişilik" tanımının ülkeden ülkeye değişebileceğini ifade eden Eratalar, "Tüzel kişiliği bulunan bulunmayan ayrımı yapılmamalı. Mukimlik belgesi zorunluluğu bütün yabancı yatırımcılar için kaldırılmalı. ABD'de ve İngiltere'de bulunan fonun nasıl kurulduğunu bilemeyiz. Bunların tüzel kişiliği olanı var, olmayanı var. Tüzel kişilikle kastedilen nedir? Her ülkeni mevzuatı biribirinden farklıdır" dedi. Vergi mukimlik belgesini vergi mükellefi olan kişilerin alabileceğine dikkat çeken Eratalar, yurtdışından Türkiye'ye yatırım yapan fonların, Türkiye'deki A ve B tipi yatırım fonları gibi kendi ülkelerinde vergiden muaf olduklarını hatırlattı. Eratalar, "Bir de bu tür yatırımlar off-shore üzerinden de yapılır. Cayman, Lüksemburg gibi. Buralarda da vergi olmadığı için zaten vergi idaresi de yok. Olsa da bu belgeyi alamıyorlar. Tüm bunları Maliye'ye aktardık. Daha sonra yurtdışı fonlardan mukimlik belgesinin istenmeyeceği açıklandı. Ancak hazırlanan tebliğ taslağında 'tüzel kişiliği bulunmayan fonlar'dan mukimlik belgesi istenmeyeceği diğerlerinden isteneceği ortaya çıktı. Umarım mukimlik belgesi zorunluluğu tüm yabancıları kapsar" açıklamasını yaptı. Yabancılar şok oldu Bakan Unakıtan'ın açıklamalarının ardından yaptıkları swapları bozan bazı yabancı fonların ise tebliğde getirilen şartı görünce şok oldukları ifade ediliyor. Şu anda satış yapmaları durumunda vergiye tabi olacak bu fonların yeniden swap yapacakları söyleniyor. Swap işlemi ise şöyle gerçeleştiriliyor: "Türkiye'de yatırım yapan bir yabancı mukimlik belgesi olan bir kuruma hisselerini veya devlet iç borçlanma senetlerini virman yapıyor. Daha sonra bu fonlar Türkiye'de fiziki yatırım yapmıyor. Genellikle Londra'da bulunan ve virman yaptığı kurumla bir türev işlemi gerçekleştiriyor. Daha sonra Londra'daki kurum Türkiye'de hisse senedi veya hazine bonosu alıyor. Bunun geliri Londra'da yapılan türev işlemi ile Türkiye'de gözükmeyen yabancıya gidiyor." Mukimlik belgesi zorunluluğunun bazı fonlarda devam etmesinin swap işlemlerinin devam etmesine neden olacağına dikkat çeken Sedat Eratalar, "Mukimlik belgesi nedeniyle fonlar Türkiye'de yatırım sertifikası olan kurumlara gidiyor. Böyle olunca da Türkiye'de yatırım yapan yabancının kim olduğu belli olmuyor. Tebliğ taslağı bu haliyle swapı teşvik ediyor" diyor. Türkiye'de yatırım yapan isteyen yabancıların zaten işlem yapmak için hesap açtırdıkları ve vergi numarası almak için kuruluş dökumanı gibi bir takım belgeleri verdikleri hatırlatılıyor. Mukimlik belgesi gibi zorunlulukların yabancı yatırımcıların Türkiye'ye bakış açılarını değiştirdiğini söyleyen bir aracı kurum yetkilisi, "Türkiye'ye yatırım yapan çok büyük yatırım fonları var. Bunların 50 milyar dolarlık portföyleri var. Bu portföyün içinde 250 milyon doları Türkiye'de. Ancak mukimlik belgesi gibi zorunluluklarla uğraşmak istemeyen bu fonlar zaten yabancı sermayeye ihtiyacı olan Türkiye'den çıkacaklardır" yorumunu yapıyor. Mukimlik belgesinin serüveni 2006 yılından itibaren hem yerli hem de yabancı yatırımcıların Türk sermaye piyasalarından elde ettikleri gelirlerin yüzde 15 stopaja tabi olduğu açıklandı. Ancak mayıs ve haziran ayındaki dalgalanmanın ardından stopaj oranı yerli yatırımcılarda yüzde 10'a indirilirken yabancılar için sıfırlandı. Fakat 31 Ağustos 200'da yayınlanan tebliğle "yabancılara sıfır vergi uygularız ama hangi ülkede mukimse o ülkede vergi yönünden tabi bir belgeyi getirmesi lazım ve bu uygulama 1 Ocak 2007de başlayacak" denildi. 2006 yıl sonuna gelindiğinde ve mukimlik belgesi alamayan çok sayıda yabancı fon swap işlemi gerçekleştirdi. Daha sonra yabancılarla çalışan aracı kurumların Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ve Ekonomi Bakanı Ali Babacan'a gönderdikleri mektubun ardından Unakıtan, "mukimlik belgesi zorunluluğu kalktı" dedi ve konuya ilişkin tebliğ taslağı yayınlandı. Ancak tebliğ taslağında mukimlik belgesinin "tüzel kişiliği bulunmayan fonlar"dan istenmeyeceği şartı getirildi ve bu şarta uymayanların yüzde 10'luk stopaja tabi olacağı belirtildi. MUKİMLİK NEDİR Yurtdışında yerleşik yatırımcıların vergilemesinde AB uygulamaları çerçevesinde mukimlik beyanı getirilmiş ve buna ilişkin düzenleme geçen yılın ortalarında yapılmıştı. Buna göre, yurtdışı yerleşiklerin finansal araçlardan Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlara uygulanacak stopaj oranı sıfıra indirilmişti. Ancak bu kişilerin 1 Ocak 2007'den itibaren yetkili makamdan mukimlik belgesi (ikametgah) almaları zorunlu hale getirilmişti. Mukimlik beyanı vermeyenlere ise yüzde 10 stopaj uygulanacaktı. * 2006'dan itibaren hem yerli hem de yabancı yatırımcıların Türk sermaye piyasalarından elde ettikleri kazanç yüzde 15 vergiye tabi olduğu açıklandı. * Mayıs ve haziran ayındaki dalgalanmanın ardından yabancılarında vergi oranı sıfırlanırken yerlilerde yüzde 10'a indirildi. * Yüzde sıfır vergiden yararlanmak isteyen yabancıların 1 Ocak 2007'ye kadar mukimlik belgesi getirmesi gerektiği belirtildi. * Çok sayıda yabancı fon mukimlik belgesi alamadığı için Türkiye'de yatırım sertifikası bulunan yatırım bankalarıyla swap yaptı. * Yabancılarla çalışan aracı kurumlar yabancıların yüzde 80'inin mukimlik belgesini alamadığını ve bu zorunluluğun kaldırılması gerektiğini Maliye Bakanı Unakıtan ve Ekonomi Bakanı Babacan'a mektup iletti. * Maliye Bakanı Unakıtan, "yabancıya mukimlik belgesi zorunluluğunu kaldırdık" dedi. * Gelirler İdaresi'nin internet sitesinde yayınlanan tebliğ taslağında 'tüzel kişiliği bulunmayan fonlar'dan mukimlik belgesi istenmeyeceği açıklandı. Diğerlerinden isteneceği ve yüzde 10 vergiye tabi olduğu belirtildi.